Witamy na stronie Klubu Jagiellońskiego. Jesteśmy niepartyjnym, chadeckim środowiskiem politycznym, które szuka rozwiązań ustrojowych, gospodarczych i społecznych służących integralnemu rozwojowi człowieka. Portal klubjagiellonski.pl rozwija ideę Nowej Chadecji, której filarami są: republikanizm, konserwatyzm, katolicka nauka społeczna.

Zachęcamy do regularnych odwiedzin naszej strony. Informujemy, że korzystamy z cookies.

Nawigator legislacyjny dla NGO

Projekt Nawigator legislacyjny dla NGO jest realizowany w ramach Centrum Analiz Klubu Jagiellońskiego i trwa od września 2022 do lipca 2024 roku. Głównym elementem projektu jest kompleksowy monitoring legislacyjny otoczenia prawnego trzeciego sektora w Polsce, obejmujący ustawy i rozporządzenia bezpośrednio lub pośrednio dotyczące organizacji pozarządowych.

 

Analizie poddajemy bieżący stan prawny m.in.: ustawy o fundacjach,  działalności pożytku publicznego, rachunkowości, ochronie danych osobowych, dostępie do informacji publicznej, prawo o stowarzyszeniach oraz kodeks pracy i kodeks cywilny. Mamy również na uwadze projekty poselskie i projekty przygotowywane w poszczególnych ministerstwach.

Działania w ramach projektu są kierowane do organizacji z całej Polski, jednak w sposób szczególny planujemy dotrzeć do tych małej i średniej wielkości, których budżet wynosi do 100 tys. zł rocznie, w tym do Kół Gospodyń Wiejskich oraz jednostek Ochotniczej Straży Pożarnej.

Efektami projektu będą:

– comiesięczny Newsletter Legislacyjny,

– 23 artykuły eksperckie opublikowane na portalu Klubu Jagiellońskiego,

– działania interwencyjne, w tym udział w pracach legislacyjnych, posiedzeniach komisji sejmowych i senackich,

– raport „NGO pod lupą”, zawierający wnioski i rekomendacje z przeprowadzonego 2-letniego monitoringu,

– złożenie petycji z postulatami wynikającymi z wniosków i rekomendacji zawartych w raporcie.

Zadanie publiczne pt. „Nawigator Legislacyjny dla NGO” jest finansowane ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021–2030 w kwocie 265 610,00 zł. Całkowita wartość zadania wynosi 265 610,00 zł.

Nawigator legislacyjny dla NGO

Opinia

Harcerstwo jest doskonałym suplementem na braki współczesnego stylu życia

Aleksander Trubiłowicz opisuje sposób działania Skautów Europy  31 lipca 2024
Skutkiem ubocznym szybkich zmian kształtujących współczesność jest utrudnienie młodym kontaktu z kluczowymi dla rozwoju elementami życia, takimi jak kontakt z przyrodą, zdrowe relacje i poczucie sprawczości. Ponadczasowym antidotum na te braki może być harcerstwo.
Nawigator legislacyjny dla NGO

Łatwe finansowanie dla trzeciego sektora | Nawigator legislacyjny dla NGO

#22 newsletter  26 lipca 2024
Zachęcam do poparcia naszych postulatów i podpisania petycji. Wraz z raportem „NGO pod lupą” stanowi ona zwieńczenie naszego dwuletniego projektu Nawigator legislacyjny dla NGO.
Nawigator legislacyjny dla NGO

Jak pomóc sektorowi organizacji pozarządowych?

Malwina Krużyńska podsumowuje dokonania Klubu Jagiellońskiego w zakresie działań na rzecz NGO  25 lipca 2024
Do największych problemów trapiących organizacje pozarządowe można zaliczyć kwestie finansowania oraz częste zmiany legislacyjne. Wychodząc naprzeciw istniejącym problemom, stworzyliśmy Nawigator legislacyjny dla NGO.
Nawigator legislacyjny dla NGO

Więcej środków dla NGO – raport i petycja Klubu Jagiellońskiego | Nawigator legislacyjny dla NGO

#21 newsletter  28 czerwca 2024
Ponad dwuletnia praca w projekcie “Nawigator Legislacyjny dla NGO” zaowocowała raportem przygotowanym przez naszych ekspertów, który przekazujemy na Państwa ręce!
Pilne

Jak wesprzeć dobroczynność Polaków? Prawo, podatki, 800+

Prezentujemy efekty projektu Klubu Jagiellońskiego dotyczącego kondycji sektora NGO  28 czerwca 2024
Proponujemy, jak systemowo wzmocnić ich oddolne finansowanie przez obywateli i przedsiębiorców wykorzystując takie mechanizmy jak program 800+ czy podatki płacone przez biznes i najzamożniejszych Polaków.
Nawigator legislacyjny dla NGO

Uproszczona ewidencja dla OPP | Nawigator legislacyjny dla NGO

#20 newsletter  29 maja 2024
9 maja Komisja ds. Petycji wniosła projekt ustawy o zmianie ustawy o pożytku publicznym i wolontariacie, który zakłada rozszerzenie możliwości korzystania z uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów na organizacje posiadające status organizacji pożytku publicznego.
Nawigator legislacyjny dla NGO

Być może w twojej wiosce też działa NGO! Ludowe Zespoły Sportowe

Mateusz Perowicz przybliża tematykę LZS-ów: Ludowych Zespołów Sportowych  28 maja 2024
Organizacje pozarządowe to nie domena wielkich miast. Nawet w najmniejszych miejscowościach znajdziemy prezesów, czy członków zarządu, którzy piszą wnioski grantowe i uzupełniają sprawozdania finansowe. LZSy są jednym z przykładów takiej działalności.
Opinia

Zaangażowanie w politykę w epoce braku czasu. Dlaczego warto wspierać NGO?

Bartosz Brzyski uzasadnia, dlaczego warto przeznaczyć 1,5% podatku na organizacje pozarządowe  28 kwietnia 2024
W natłoku rozrywek, których współczesne miasto dostarcza swoim mieszkańcom, wiele osób może nie mieć czasu na realizację republikańskiej cnoty angażowania się w politykę.
Nawigator legislacyjny dla NGO

Trzeci sektor ma swój głos! | Nawigator legislacyjny dla NGO

#19 newsletter  26 kwietnia 2024
Zbliża się ostateczny termin rozliczania się z podatków. Jeśli jeszcze nie rozliczyliście swojego PIT-u, wciąż macie szansę wskazać organizację pozarządową, która otrzyma od Was 1,5% podatku!
Nawigator legislacyjny dla NGO

Koalicjo, marketing to nie wszystko! Chcemy realnych zmian dla NGO

Agata Kempa pisze o tym, co obecna władza powinna zrobić dla trzeciego sektora  29 marca 2024
Wiele w ostatnich tygodniach mówiło się po niezrealizowanych obietnicach wyborczych Koalicji Obywatelskiej. Można by rzec, że sami się o to prosili – spośród 100 obietnic wyborczych w ciągu pierwszych 100 dni rządu rządzący wywiązała się w pełni z zaledwie 8...
Nawigator legislacyjny dla NGO

Nie zapomnij o sprawozdaniu finansowym i CIT-8! | Nawigator legislacyjny dla NGO

#18 newsletter  27 marca 2024
Jak co roku, organizacje pozarządowe są zobowiązane do realizacji obowiązków sprawozdawczych. W najbliższym czasie czeka nas sporządzenie sprawozdania finansowego oraz sporządzenie i wysłanie deklaracji CIT-8.
Nawigator legislacyjny dla NGO

1,5% podatku dla OPP | Nawigator legislacyjny dla NGO

#17 newsletter  29 lutego 2024
9 lutego br. do Sejmu wpłynął poselski projekt ustawy o ograniczeniu biurokracji i barier prawnych (tekst projektu znajduje się tutaj). Projekt zakłada m.in. zwiększenie progu przychodów uprawniających do prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów.
Nawigator legislacyjny dla NGO

W styczniu pamiętaj o… | Nawigator legislacyjny dla NGO

#16 newsletter  29 stycznia 2024
Pamiętajcie o złożeniu sprawozdania z realizacji zadania publicznego! Ten obowiązek dotyczy przede wszystkim tych organizacji, które w ubiegłym roku realizowały projekty ze środków publicznych do końca grudnia 2023 r.
Opinia

Ustawa o ekonomii społecznej – podsumowanie po dwunastu miesiącach

Cezary Miżejewski podsumowuje pierwszy rok obowiązywania ustawy o ekonomii społecznej  31 grudnia 2023
Minął rok od wejścia w życie ustawy o ekonomii społecznej. Tym samym można ostrożnie podsumować jej pierwsze efekty. Możemy przyjrzeć się, czy tak długo oczekiwany akt prawny zmienił funkcjonowanie sektora ekonomii społecznej oraz czy spełnił oczekiwania...
Nawigator legislacyjny dla NGO

Czy powraca lex Woś? | Nawigator legislacyjny dla NGO

#15 newsletter  29 grudnia 2023
Monitoring legislacyjny 29 listopada – 29 grudnia Program współpracy partnerskiej Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej...
Opinia

Organizacje pozarządowe zatrudniają pracowników. Mimo to nie powinny rezygnować z wolontariatu

Stanisław Kruszona-Barełkowski opisuje kondycję NGO w Polsce  25 grudnia 2023
W ostatnich latach coraz więcej organizacji korzysta z wolontariatu, jednak badania CBOS-u potwierdzają zmniejszającą się liczbę wolontariuszy. Czy sektor profesjonalizuje się, coraz chętniej płacąc pracownikom, zamiast korzystać z pomocy społecznej?
Opinia

Pomożemy Ci z Twoim PIT-em. Sprawdź nasz Kalkulator Darowizn

Aleksandra Bałyk pokazuje jak połączyć bezinteresowną dobroczynność, wsparcie dla społeczeństwa obywatelskiego i profity dla naszego konta bankowego  23 grudnia 2023
Nadchodzący rok 2024 to kolejna okazja, by świadomie zarządzać swoim domowym budżetem oraz wspierać wartościowe inicjatywy społeczne. Dlatego zachęcamy Was do skorzystania z prostego w obsłudze i bezpłatnego Kalkulatora Darowizn.
Opinia

W Polsce ubywa wolontariuszy. Czy to początek końca małych organizacji pozarządowych?

Stanisław Kruszona-Barełkowski opisuje problemy i wyzwania stojące przed trzecim sektorem w Polsce w obliczu spadku zainteresowania wolontariatem  15 grudnia 2023
W ostatnich latach coraz więcej organizacji korzysta z wolontariatu, jednak badania CBOS-u potwierdzają zmniejszającą się liczba wolontariuszy. Czy sektor profesjonalizuje się, coraz chętniej płacąc pracownikom, zamiast korzystać z pomocy społecznej?
Opinia

Od teraz każdy z nas może pomóc samotnemu seniorowi z sąsiedztwa. I otrzymać za to pieniądze

Andrzej Ciepły opisuje skutki nowelizacji ustawy o pomocy społecznej  7 grudnia 2023
Świadczenia socjalne i ośrodki pomocy społecznej nie wystarczą. Potrzebujemy zaangażowanego społeczeństwa obywatelskiego, które nie tylko będzie patrzeć władzy na ręce, ale przede wszystkim oglądać się na ubogich i słabych, którzy nie dali sobie rady.
Opinia

Nowa władza, stare problemy? Kierunek zmian trzeciego sektora w rządzie Donalda Tuska

Agata Kempa zastanawia się co organizacjom pozarządowym przyniesie nowo wybrana władza  4 grudnia 2023
Podobnie jak każda część społeczeństwa, także trzeci sektor jest obdarzany szeregiem obietnic w tym czasie. Tym razem czeka nas jednak jedna zmiana – wyjątkowo szybkie zweryfikowanie pomysłów i postulatów rządzących.
Nawigator legislacyjny dla NGO

Nowelizacja ustawy o pomocy społecznej | Nawigator legislacyjny dla NGO

#14 newsletter  29 listopada 2023
Monitoring legislacyjny 1 października – 29 listopada  Nowelizacja ustawy o pomocy społecznej Od 1 listopada br. obowiązują...
Opinia

Przemilczani wykluczeni. Polscy seniorzy walczą z problemami o których nie mamy pojęcia

Piotr Mroczko kreśli panoramę poważnych problemów osób starszych w Polsce  22 listopada 2023
W ostatnich latach obserwujemy postępujący proces starzenia się polskiego społeczeństwa. Skoro zwiększa się udział osób starszych w ogóle naszego społeczeństwa, ich problemy w naturalny sposób zaczynają dotykać coraz większą część Polaków.
Nawigator legislacyjny dla NGO

Ostatni projekt Rady Ministrów? | Nawigator legislacyjny dla NGO

#13 newsletter  25 października 2023
Monitoring legislacyjny 26 października – 25 października  Koniec prac Sejmu cz. 2 W poprzednim newsletterze (znajdziesz go...
Nawigator legislacyjny dla NGO

Niedokończone prace sejmowe | Nawigator legislacyjny dla NGO

#12 newsletter  30 września 2023
Monitoring legislacyjny 23 sierpnia – 30 września
Nawigator legislacyjny dla NGO

Na co można przeznaczyć środki z 1,5%? | Nawigator legislacyjny dla NGO

#11 newsletter  29 sierpnia 2023
19 lipca do Sejmu trafił obywatelski projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo oświatowe (treść projektu możecie znaleźć tutaj). W zadziwiająco szybkim tempie, bo w ciągu mniej niż miesiąca od trafienia do Sejmu, nowelizacja prawa oświatowego została uchwalona.
Opinia

Nie tylko seniorki, ale również młode dziewczyny. Po co nam dziś Koła Gospodyń Wiejskich?

Filip Fiedor opisuje funkcje, jakie KGW spełnia dla lokalnych społeczności  19 sierpnia 2023
Koła nie zrzeszają jedynie seniorek – na spotkaniach pojawiają się młode dziewczyny, zafascynowane dziedzictwem kulturalnym swojego regionu. Historia Kół jest długa i bogata, tak samo jak zakres działalności, które podejmują gospodynie. Warto przyjrzeć się temu co...
Nawigator legislacyjny dla NGO

Dodatkowa pomoc finansowa dla stowarzyszeń? | Nawigator legislacyjny dla NGO

#10 newsletter  28 lipca 2023
5 lipca br. do Biura Legislacyjnego oraz do Biura Analiz Sejmowych wpłynął komisyjny projekt ustawy o ograniczeniu biurokracji i barier prawnych (tekst projektu znajduje się tutaj). Jakie zmiany mogą dotyczyć trzeciego sektora?
Analiza

Podatek dochodowy od osób prawnych w NGO

Rafał Dymek przedstawia postulaty zmian legislacyjnych mających na celu zrównanie sytuacji organizacji pozarządowych z innymi podmiotami o podobnym charakterze  26 lipca 2023
Organizacje pozarządowe, w porównaniu z innymi podmiotami o podobnym charakterze, nie są równo traktowane w zakresie obowiązków podatkowych zw. z podatkiem dochodowym od osób prawnych. W związku z tym proponuje się zmiany legislacyjne, które zrównają sytuację NGO z...
Nawigator legislacyjny dla NGO

Nie zapomnij o sprawozdaniu i deklaracji CIT-8! | Nawigator legislacyjny dla NGO

#9 newsletter  28 czerwca 2023
16 czerwca br. w Dzienniku Ustaw opublikowano Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie odwołania stanu zagrożenia epidemicznego wprowadzonego 16 maja 2022 r. Przepisy weszły w życie tego samego dnia, jednak zakładają odwołanie stanu zagrożenia epidemicznego od 1 lipca...
Nawigator legislacyjny dla NGO

Wsparcie finansowe dla KGW i OSP | Nawigator legislacyjny dla NGO

#8 newsletter  25 maja 2023
Od 3 kwietnia Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa prowadzi nabór wniosków o przyznanie pomocy finansowej na prowadzenie działalności statutowej dla kół gospodyń wiejskich. Nabór wniosków będzie trwał do 30 września.
Nawigator legislacyjny dla NGO

Nadchodzą zmiany w ustawie o OSP | Nawigator legislacyjny dla NGO

#7 newsletter  25 kwietnia 2023
Do Sejmu wpłynął poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o ochotniczych strażach pożarnych oraz niektórych innych ustaw. Nad projektem pracuje teraz Komisja Administracji i Spraw Wewnętrznych. Jakie zmiany przewiduje projekt ustawy?
Analiza

Jak zamyka się usta rzecznikom społecznym? O „Efekcie mrożącym”

Julia Bednarek wskazuje na zmiany w stanowieniu prawa, które zamroziły proces społecznych konsultacji  13 kwietnia 2023
Gdyby nie rzecznictwo organizacji społecznych, kobiety w ciąży nie miałyby równego dostępu do opieki medycznej, a odpisywany od PIT-u podatek na rzecz OPP nie wzrósłby do 1,5%. Jednak obecna władza uniemożliwia konsultacje społeczne - dlaczego tak jest?
Rozmowa

Czy państwo powinno wspierać NGO-sy w pozyskiwaniu lokali?

Paweł Musiałek rozmawia z Katarzyną Sadło, byłą prezeską Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego o programie „Willa Plus"  28 marca 2023
Edukacja jest sektorem chronicznie niedoinwestowanym. Rozdawanie środków na zakup nieruchomości dla organizacji pozarządowych powinno być ostatnią potrzebą, którą minister edukacji powinien spełnić.
Nawigator legislacyjny dla NGO

Sprawozdanie finansowe – wszystko, co musisz wiedzieć | Nawigator legislacyjny dla NGO

#6 newsletter  23 marca 2023
Coroczny obowiązek sprawozdawczy dotyczy niemal wszystkich organizacji z wyjątkiem tych, które w danym roku prowadziły uproszczoną ewidencję przychodów i kosztów. na przygotowanie i podpisanie sprawozdania finansowego za 2022 rok mamy czas do 31 marca.
Opinia

Ani grupa rekonstrukcyjna tradycyjnych relacji, ani promocja feministycznej męskości

Michał Gulczyński wyjaśnia przyczyny stojące za powstaniem Stowarzyszenia na rzecz Chłopców i Mężczyzn  10 marca 2023
Idee równości płci utknęły w martwym punkcie. Skoncentrowaliśmy się na kobietach, zapomnieliśmy o mężczyznach. Pilnie potrzebujemy organizacji skupiających się na mężczyznach i ich potrzebach. Właśnie powstała jedna z nich – Stowarzyszenie na rzecz Chłopców i...
Analiza

Podatek od darowizn to cios w oszustów, który rykoszetem odbije się na potrzebujących

Piotr Leonarski pisze o zamieszaniu wokół poprawki do Ustawy o podatku od spadków i darowizn  7 marca 2023
Poprawka do Ustawy o podatku od spadków i darowizn wywołała spory zamęt w mediach i publiczną krytykę. Powód? Przede wszystkim opodatkowaniu podlegałyby zbiórki charytatywne. Nawet jeśli projekt trafi do kosza, problem nadal będzie istniał.
Nawigator legislacyjny dla NGO

Dłuższy urlop i praca zdalna na żądanie | Nawigator legislacyjny dla NGO

#5 newsletter  23 lutego 2023
Monitoring legislacyjny 24 stycznia – 22 lutego
Analiza

Nawet 1% od firm mógłby uratować organizacje pożytku publicznego

Ilona Pietrzak opisuje, jak przekazywanie 1% uległo prywatyzacji i jak 2% z CIT-u pomogłoby OPP  15 lutego 2023
Od 2023 r. podatnicy PIT-u mogą dokonać odpisu 1,5% na rzecz wybranej organizacji pożytku publicznego (OPP). Z takiego narzędzia wsparcia organizacji pozarządowych chętnie korzystamy. A gdyby taką samą możliwość stworzyć przedsiębiorcom?
Nawigator legislacyjny dla NGO

Co dla organizacji pozarządowych przynosi styczeń? | Nawigator legislacyjny dla NGO

#4 newsletter  23 stycznia 2023
Monitoring legislacyjny 23 grudnia – 23 stycznia.
Opinia

Czy rząd próbuje zepsuć wizerunek NGO? Polityka wobec społeczeństwa obywatelskiego na 3

Katarzyna Sadło ocenia stosunek polityki wobec społeczeństwa obywatelskiego  26 grudnia 2022
Ubiegły rok nie przyniósł wielkich zmian systemowych w sektorze organizacji pozarządowych. Mimo rozwiązań jednoznacznie pozytywnych, niektóre inicjatywy legislacyjne negatywnie wpłyną na wizerunek trzeciego sektora w społeczeństwie.
Nawigator legislacyjny dla NGO

Co łączy ustawę o fundacji rodzinnej z trzecim sektorem?

Adam Kempa i Maciej Gruchot analizują ustawę o fundacjach rodzinnych w czterech głównych obszarach  23 grudnia 2022
Po półtora roku prac legislacyjnych Sejm przyjął ustawę o fundacjach rodzinnych. Ta nowa osobowość prawna ma pomóc polskim rodzinom akumulować majątek, a także przeprowadzać międzypokoleniową sukcesję rodzinnego biznesu.
Nawigator legislacyjny dla NGO

O czym warto pamiętać w grudniu? O odjęciu sobie 500 zł podatków! | Nawigator legislacyjny dla NGO

#3 newsletter  22 grudnia 2022
Nastał ostatni miesiąc roku. Okres przygotowań do Świąt i przywitania nadchodzącego Nowego Roku. Jest to także miesiąc rozliczeń, porządku w dokumentach i podsumowań. Dopilnujcie, aby nic nie zakłóciło tych przygotowań!
Pilne

500 zł mniej podatków pod choinkę? W roku Polskiego Ładu, inflacji i kryzysu TO wciąż się opłaca

Piotr Trudnowski prezentuje najnowszą wersję Kalkulatora Darowizn, darmowego narzędzia dla każdego od Klubu Jagiellońskiego  21 grudnia 2022
To w pełni darmowe i dostępne dla każdego Darczyńcy, potencjalnego Darczyńcy i każdej organizacji pozarządowej narzędzie on-line. Za jego pośrednictwem można… znaleźć dodatkową motywację do ekstra wsparcia organizacji obywatelskich i celów charytatywnych przed...
Nawigator legislacyjny dla NGO

Ustawa o ekonomii społecznej – szansa dla rozwoju?

Cezary Miżejewski analizuje skutki przyjęcia ustawy o ekonomii społecznej  7 grudnia 2022
30 października weszła w życie ustawa z dnia 5 sierpnia 2022 r. o ekonomii społecznej. Prace nad nią zaczęły się po 2008 r. i trwały bardzo długo, wielokrotnie zmieniając formułę projektu ustawy.
Nawigator legislacyjny dla NGO

Więcej pieniędzy dla OPP przy stabilnych cenach gazu i prądu? Nawigator legislacyjny dla NGO

#2 newsletter  24 listopada 2022
Monitoring legislacyjny 26 października – 22 listopada
Opinia

Już mi się nie chce działać społecznie, czyli „lex Czarnek” w praktyce

Anna Byrska i Mateusz Perowicz wskazują, jak projekt Ustawy o prawie oświatowym zabija działalność NGO w szkołach  17 listopada 2022
Projekt ustawy, znany jako lex Czarnek, bardzo mocno utrudnia pracę zaangażowanym w edukację NGO-som. Choć jakaś forma nadzoru nad dodatkowymi projektami edukacyjnymi jest potrzebna, można to zrobić w sposób o wiele bardziej przyjazny zarówno dla uczniów, jak i dla NGO.
Nawigator legislacyjny dla NGO

Więcej pieniędzy na granty, stabilne ceny prądu dla organizacji. Nawigator legislacyjny dla NGO

#1 newsletter  13 listopada 2022
13 września – 25 października: Więcej pieniędzy na granty, stabilne ceny prądu dla organizacji. Nawigator legislacyjny dla NGO.
Opinia

Innowacyjna recepta na nadchodzące kryzysy? Spółdzielnie rozwojowe i Ochotnicze Straże Pożarne

Marcin Kędzierski argumentuje, że poza instytucjami państwa i rynku istnieją niedoceniane zasoby społecznej energii  14 października 2022
Jeśli marzymy o sprawnym państwie, musimy zacząć inaczej myśleć o roli społecznego zaangażowania. Wiosenny kryzys uchodźczy był czasem oświecenia. Zarówno instytucje państwa, jak i podmioty rynkowe zobaczyły, jaki potencjał drzemie w społeczeństwie.