Więcej pieniędzy dla OPP przy stabilnych cenach gazu i prądu? Nawigator legislacyjny dla NGO

Monitoring legislacyjny 26 października – 22 listopada

#1 Znamy wzór oświadczenia dot. ograniczenia wysokości cen energii elektrycznej dla NGO

2 listopada br. Prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę o środkach nadzwyczajnych mających na celu ograniczenie wysokości cen energii elektrycznej oraz wsparciu niektórych odbiorców w 2023 r. Ustawa wprowadza maksymalną cenę prądu, która ma wynosić 785 zł/MWh (art. 2 pkt 1 lit. b) i ma obowiązywać od 1 grudnia 2022 do 31 grudnia 2023. Co więcej, jeśli umowa sprzedaży prądu została zawarta po 23 lutego br. (lub została dokonana zmiana warunków tej umowy albo określenie ceny energii), to wówczas w okresie od dnia zawarcia umowy do dnia 30 listopada br. również ma zastosowanie cena maksymalna (art. 3 ust. 2 pkt 3).

Do 30 listopada 2022 r. spółdzielnie socjalne, koła gospodyń wiejskich, ochotnicze straże pożarne oraz organizacje pozarządowe powinny złożyć oświadczenie dostawcom energii elektrycznej o korzystaniu z maksymalnej ceny prądu.

Wzór oświadczenia ukazał się 10 listopada br., poniżej znajdziecie krótką instrukcję, w jaki sposób wypełnić oświadczenie:

Punkt 1. należy wpisać takie dane jak: nazwa organizacji, adres siedziby, NIP (albo PESEL), telefon lub adres mailowy (są to dane, które widnieją na fakturze).

Punkt 2. należy wpisać dane kontaktowe osoby uprawnionej do reprezentowania odbiorcy uprawnionego (dane kontaktowe osoby fizycznej np. członka zarządu organizacji pozarządowej).

Punkt 3. (opcjonalnie) należy wpisać dane kontaktowe drugiej osoby uprawnionej do reprezentowania odbiorcy uprawnionego.

Punkt 4. dzieli się na kolumny i dotyczy informacji o punktach poboru energii elektrycznej:

1. kolumna: należy wpisać numer poboru energii elektrycznej (PPE), który znajduje się na fakturze wystawionej przez dostawcę prądu.
2. kolumna: należy wskazać kategorię odbiorcy uprawnionego poprzez wpisanie cyfry (1,2,3 albo 4). W przypadku organizacji pozarządowych, kół gospodyń wiejskich, ochotniczych straży pożarnych oraz spółdzielni socjalnych będzie to cyfra 4 (zgodnie z punktem 5. oświadczenia).
3. kolumna: należy wpisać datę zawarcia umowy sprzedaży energii albo umowy kompleksowej dla każdego PPE.
4. kolumna: jeśli zakładasz, że zużycie prądu pozostanie na takim samym co dotychczas poziomie, to należy wskazać wielkość zużycia energii elektrycznej za rok 2021 albo 2022 – te dane będą stanowiły prognozę dla okresu objętego ustawą, czyli od 1 grudnia br. do 31 grudnia 2023 r. Jeżeli planujesz zwiększenie zużycia prądu (poprzez np. instalację nowych urządzeń) to musisz wskazać zużycie planowane na 2023 r.

Ustawa nie reguluje jakie jednostki powinno wpisywać się w oświadczeniu (kWh czy MWh), więc obie jednostki są prawidłowe.

5. i 6. Kolumna: w niej należy wpisać dane procentowe dotyczące zużycia prądu dla danego PPE (według prognozy z kolumny 4.) na cele objęte ceną maksymalną (kolumna 5.) i nieobjęte tą ceną (kolumna 6.). Wartości obu kolumn muszą sumować się do 100.

Co jeśli złożysz oświadczenie po 30 listopada 2022 r.? W takim przypadku, cenę maksymalną dostawca prądu zastosuje od miesiąca następującego po miesiącu, w którym złożono oświadczenie (np. oświadczenie złożone w grudniu skutkuje zastosowaniem ceny maksymalnej od stycznia 2023 r., bez prawa do rekompensaty za nadpłaconą cenę prądu w  grudniu).

#2 Lex Czarnek 2.0 a NGO

4 listopada br. Sejm przyjął poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo oświatowe oraz niektórych innych ustaw; zwany inaczej lex Czarnek 2.0. Obecnie nowelizacja znajduje się w Senacie, gdzie projekt został przekazany do prac w komisjach senackich: Komisji Nauki, Edukacji i Sportu oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej.

W projekcie ustawy znajdujemy zapis zobowiązujący stowarzyszenia i inne organizacje zamierzające podjąć działalność w szkole lub placówce do przekazania dyrektorowi informacji zawierających w szczególności (art. 1 pkt 16):

1)      opis dotychczasowej działalności stowarzyszenia lub innej organizacji;

2)      cele i treści, które mają być realizowane w szkole lub placówce w ramach działalności prowadzonej przez stowarzyszenie lub inną organizację;

3)      opis materiałów wykorzystywanych do realizacji celów i treści […];

Dyrektor szkoły po otrzymaniu powyższych informacji będzie miał 7 dni na przekazanie ich rodzicom, radzie szkoły i radzie rodziców. Następnie rada rodziców przeprowadza z rodzicami uczniów konsultacje w sprawie podjęcia przez dane stowarzyszenie lub inną organizację, działalności w szkole. Konsultacje nie mogą trwać krócej niż 7 dni. Po konsultacjach rada szkoły i rada rodziców w terminie 21 dni wydaje opinię. Ale to nie wszystko. Największy sprzeciw budzą kolejne zapisy. Postulowana nowelizacja w ust. 2g wskazuje, iż w przypadku gdy stowarzyszenie przewiduje prowadzić zajęcia z uczniami, organizacja i prowadzenie tych zajęć wymagają uzyskania pozytywnej opinii kuratora oświaty a same zajęcia nie mogą być prowadzone w ramach obowiązkowych zajęć edukacyjnych (ust. 2h). Aby uzyskać opinię kuratora, dyrektor szkoły nie później niż na 2 miesiące przed rozpoczęciem zajęć jest zobowiązany do przekazania programu zajęć, materiałów, a także pozytywne opinie rady szkoły i rady rodziców. Kurator ma 30 dni na wydanie opinii od której nie można się odwołać.

Ustawa lex Czarnek 2.0 budzi ogromne emocje nie tylko wśród rodziców i nauczycieli ale także wśród przedstawicieli organizacji pozarządowych. Wskazują oni na zwiększenie „papierkowej roboty” nie tylko w swojej pracy, ale także w pracy nauczycieli, dyrektorów i kuratorów. Co tak naprawdę dla trzeciego sektora oznacza nowelizacja Prawa oświatowego możecie dowiedzieć się czytając artykuł Anny Byrskiej i Mateusza Perowicza, członków Klubu Jagiellońskiego.

#3 Czym są przedsiębiorstwa społeczne?

Ustawa o ekonomii społecznej weszła w życie 30 października br., i stanowi nowy akt prawny, regulujący organizację i zasady działania przedsiębiorstwa społecznego. Znajdziemy w niej również zasady uzyskiwania i utraty tego statusu, nadzór nad takim przedsiębiorstwem oraz instrumenty wsparcia (art. 1 pkt 1-3).

Przedsiębiorstwo społeczne jest specyficznym typem podmiotu gospodarczego. Za przykład takiego przedsiębiorstwa może służyć prowadzona przez fundację świetlica terapeutyczna, do obsługi której fundacja zatrudnia osoby, mające problem z wejściem na rynek pracy (m.in. z powodu długotrwałego bezrobocia lub niepełnosprawności). W ten sposób fundacja realizuje swoje cele statutowe, ma możliwość pozyskiwania środków finansowych na poczet swojej działalności oraz realizuje cele społeczne w postaci aktywizacji społeczno-zawodowej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.

Korzyści z działalności przedsiębiorstwa społecznego może odnieść cała społeczność lokalna, gdyż w ramach działalności reintegracyjnej, wsparcie mogą uzyskać osoby starsze, bezrobotne, niepełnosprawne, opuszczające pieczę zastępczą, absolwenci centrów i klubów integracji społecznej oraz uchodźcy.

Przedsiębiorstwo społeczne nie jest więc nastawione na zysk, lecz na maksymalizację i osiąganie założonych celów społecznych. Status takiego przedsiębiorstwa mogą posiadać podmioty ekonomii społecznej (art. 2 pkt 5 lit. a oraz d–f): spółdzielnie socjalne, spółdzielnie pracy, inwalidów, niewidomych oraz spółdzielnie produkcji rolnej; stowarzyszenia i fundacje; spółki non-profit (czyli takie, które nie działają w celu osiągnięcia zysku oraz przeznaczają całość dochodu na realizację celów statutowych) oraz jednostki tworzące podmiot ekonomii społecznej: prowadzące działalność odpłatną pożytku publicznego (np. spółdzielnie socjalne), oraz takie, które prowadzą działalność gospodarczą wykonywaną we własnym imieniu (art. 3 ust. 1 pkt 2 oraz art. 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców).

Działalność przedsiębiorstwa społecznego służy rozwojowi lokalnemu i ma na celu (art. 4 ust. 1 pkt 1–2):

• reintegrację społeczną i zawodową osób zagrożonych wykluczeniem społecznym,
• realizację usług społecznych.

Aby realizować cele, przedsiębiorstwo zatrudnia co najmniej 3 osoby na podstawie umowy o pracę lub spółdzielczej umowy o pracę. Każda z tych osób jest zatrudniona w wymiarze co najmniej 1/2 pełnego wymiaru czasu pracy przez nieprzerwany okres co najmniej 3 miesięcy. Jeśli dane przedsiębiorstwo działa w celu reintegracji społecznej i zawodowej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, to co najmniej 30% ogółu osób zatrudnionych mają stanowić osoby zagrożone wykluczeniem społecznym (art. 5 ust. 1–3).

Zatrudnienie osoby zagrożonej wykluczeniem społecznym wymaga od przedsiębiorstwa opracowania i realizacji indywidualnego planu reintegracyjnego, zawierającego informacje o sytuacji społecznej i zawodowej takiej osoby, planowanych działaniach, zakładanych efektach oraz sposobie oceny tych efektów.

Ustawodawca zawarł w przepisach ustawy to, czego przedsiębiorstwo społeczne nie może robić:

• udzielać pożyczek swoim członkom, członkom organów tego przedsiębiorstwa, osobom w nim zatrudnionym oraz osobom z którymi te osoby pozostają w związku małżeńskim, wspólnym pożyciu, w stosunku pokrewieństwa lub powinowactwa […] (art. 8 ust. 1);
• przekazywać majątku na rzecz ww. osób na zasadach innych niż w przypadku osób trzecich, w szczególności jeżeli przekazanie to następuje nieodpłatnie lub na preferencyjnych warunkach;
• wykorzystywać majątek na rzecz ww. osób, na zasadach innych niż w przypadku osób trzecich, chyba że to wykorzystanie wynika bezpośrednio z celu statutowego;
• dokonywać zakupu towarów lub usług od osób prawnych organizacyjnie z nim powiązanych lub podmiotów, w których uczestniczą ww. osoby, na zasadach innych niż w przypadku osób trzecich lub po cenach wyższych niż rynkowe.

Aby uzyskać status przedsiębiorstwa społecznego, zainteresowany podmiot ekonomii społecznej (czyli spółdzielnia socjalna, spółdzielnia pracy, inwalidów, niewidomych, spółdzielnia produkcji rolnej oraz stowarzyszenia, fundacje i spółki non-profit) musi złożyć wniosek do wojewody właściwego ze względu na siedzibę tego podmiotu lub tej jednostki. Wniosek zawiera (art. 12 ust. 1):

• nazwę i formę prawną wnioskodawcy;
• adres siedziby wnioskodawcy i miejsce wykonywania planowanej działalności;
• NIP, numer REGON i numer KRS lub innej ewidencji;
• określenie celu działalności (czy jest to reintegracja społeczna i zawodowa, czy realizacja usług społecznych);
• planowany przedmiot dominującej działalności

Za wyjątkiem spółdzielni socjalnych, zainteresowane podmioty do wniosku powinny dołączyć dokumenty potwierdzające spełnienie warunków (np. czy organizacja może być podmiotem ekonomii społecznej, spełnia wymagania związane z zatrudnieniem osób, posiada organ konsultacyjno-doradczy), statut, umowę spółki lub inny dokument o takim charakterze oraz odpowiednie uchwały i regulaminy.

Decyzję o utracie statusu przedsiębiorstwa społecznego wydaje wojewoda (także on sprawuje kontrolę nad przedsiębiorstwami) i następuje ona w przypadku, gdy (art. 17):

• przedsiębiorstwo społeczne nie spełnia któregokolwiek z warunków przyznania mu tego statusu;
• ogłoszono upadłość lub otwarto jego likwidację;
• przedsiębiorstwo wystąpiło z wnioskiem o wydanie takiej decyzji.

Co daje uzyskanie statusu przedsiębiorstwa społecznego? Dla przedsiębiorstw społecznych przewidziane jest zwolnienie od podatku dochodowego od osób prawnych (CIT). Zwolnienie ma dotyczyć dochodów wydatkowanych w roku podatkowym na cele związane z reintegracją społeczną i zawodową swoich pracowników w części niezaliczonej do kosztów uzyskania przychodów. Ponadto, instrumentami wsparcia dla przedsiębiorstw społecznych są (art. 21 i 22):

• jednorazowe środki przekazane na utworzenie stanowiska pracy;
• finansowanie kosztów wynagrodzenia lub kosztów płacy;
• opłacanie składek pracownika i pracodawcy w całości przez okres 24 miesięcy, w połowie przez 12 miesięcy przez Fundusz Pracy (dotyczy przypadku, gdy przedsiębiorstwo zatrudnia osoby zagrożone wykluczeniem społecznym).

Wszelkie wnioski i dokumenty związane z działalnością przedsiębiorstwa społecznego możecie znaleźć tutaj.

#4 Będzie maksymalna cena paliw gazowych w 2023 r.?

Rada Ministrów pracuje nad projektem ustawy o szczególnej ochronie odbiorców paliw gazowych w 2023 r. w związku z sytuacją na rynku gazu. Projekt zakłada zagwarantowanie w 2023 r. maksymalnej ceny paliw gazowych dla m.in. gospodarstw domowych, podmiotów systemu oświaty, ochotniczych straży pożarnych, organizacji pozarządowych i spółdzielni socjalnych. Określony ma zostać sposób kalkulacji rekompensat i zaliczek przysługujących przedsiębiorstwom energetycznym zajmującym się obrotem paliwami gazowymi.

#5 Czeka nas wzór statutu dla stowarzyszeń rejestrowych?

Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych (OFOP) wysłała do Sejmu petycję w sprawie szybkiej rejestracji stowarzyszeń rejestrowych (treść petycji można znaleźć tutaj). W petycji OFOP apeluje o wdrożenie przepisów, które w oparciu o wprowadzony wzorzec statutu mają ułatwić i znacznie przyspieszyć nowopowstałym stowarzyszeniom rejestrację w Krajowym Rejestrze Sądowym. Sugerowane rozwiązanie nie ma na celu zastąpienia obecnej ścieżki rejestracji, lecz ma stanowić rozwiązanie dodatkowe.

#6 Przypominamy o sprawozdaniach!

Zwykle finał okresu sprawozdawczego przypada na przełom września i października. Nie dotyczy to fundacji, które nie są organizacjami pożytku publicznego, a także organizacji posiadających ten status ale mających niestandardowy rok obrotowy.

Organizacje pożytku publicznego mające niestandardowy rok obrotowy są zobowiązane do złożenia sprawozdania merytorycznego i finansowego w Internetowej Bazie Sprawozdań Organizacji Pożytku Publicznego, prowadzonej przez Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego do 30 listopada 2022 r.

Jeśli OPP nie spełni tego obowiązku, zostanie jej odebrana możliwość pozyskiwania 1% PIT (od 2023 r. – 1,5%).

Fundacje, które nie mają statusu organizacji pożytku publicznego powinny wysłać sporządzone sprawozdanie do odpowiedniego ministra w terminie do końca roku następującego po roku sprawozdawczym (np. sprawozdanie za rok 2021 powinno zostać przesłane do 31 grudnia 2022 r.). Na stronach internetowych poszczególnych ministerstw można znaleźć wzory sprawozdań.

W poprzednim newsletterze pisałam o zmianie formy sprawozdawczości fundacji. Od 1 stycznia 2023 r. sprawozdanie będzie należało sporządzić na formularzu udostępnionym w Biuletynie Informacji Publicznej w postaci elektronicznej.

#7 Obiegowe uchwały i spotkania online

28 października br. Rada Ministrów wydała rozporządzenie na mocy którego do końca roku został przedłużony stan zagrożenia epidemicznego.  Dla organizacji pozarządowych oznacza to przedłużenie kadencji statutowych organów (np. zarządu) do końca trwania epidemii (lub stanu zagrożenia epidemicznego) plus dwa miesiące, oraz dalszą możliwość podejmowania uchwał w tzw. trybie obiegowym (tzn. bez organizowania spotkania nawet w trybie online, zdanie w sprawie uchwał może zostać wyrażone np. mailowo) i organizowanie spotkań organów statutowych w trybie online. Powyższe przepisy mogą być zastosowane przez wszystkie organizacje pozarządowe, nawet te, które w swoich statutach nie przyznały sobie takich możliwości.

#8 1,5% PIT dla OPP już od przyszłego roku!

Za sprawą przepisów Polskiego Ładu, w 2023 r. podatnicy mają możliwość przekazania na rzecz organizacji pożytku publicznego 1,5% podatku!

Jeśli Wasza organizacja ma niestandardowy rok obrotowy oraz status OPP a jeszcze nie złożyliście sprawozdania pamiętajcie, że macie czas do 30 listopada 2022 r., w przeciwnym razie zostanie Wam odebrana możliwość pozyskiwania 1,5% podatku.

#9 Temat fundacji rodzinnych powraca!

Ministerstwo Rozwoju i Technologii prowadzi prace nad projektem ustawy o fundacji rodzinnej. Obecnie projekt znajduje się w Komisji Prawniczej Rady Ministrów gdzie jest poddawany ocenie pod względem zgodności przepisów projektu z obowiązującym systemem prawa.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 projektu ustawy, fundacja rodzinna jest osobą prawną utworzoną w celu gromadzenia majątku, zarządzania nim oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów. Szczegółowy cel fundacji rodzinnej jest określany przez fundatora, przez co z definicji ma ona działać w jego indywidualnym interesie oraz przynosić zyski członkom jego rodziny.

Organizacje pozarządowe po raz kolejny zgłaszają swój sprzeciw wobec posługiwania się terminem „fundacja” dla nazwania instytucji, nie mającej z założenia niczego wspólnego z organizacjami pozarządowymi i działaniami społecznymi.

#10 Ogłoszenia o naborach konkursowych

Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego zaprasza do składania wniosków w konkursach ogłoszonych w ramach edycji 2023:

• Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO (termin: od 14 listopada 2022, godz. 14:00 do 12 grudnia 2022, godz. 14:00)
• Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich PROO (termin: od 21 listopada 2022, godz. 14:00 do 19 grudnia 2022, godz. 14:00)
• Rządowego Programu Wspierania Rozwoju Uniwersytetów Ludowych (termin: od 28 listopada 2022, godz. 14:00  do 2 stycznia 2023, godz. 14:00)

Więcej informacji oraz materiały szkoleniowe znajdziecie na stronie NIW.

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego ogłosiło nabór wniosków do swoich programów na 2023 r. Ich listę możecie znaleźć tutaj.

Ostateczny termin składania wniosków upływa 30 listopada 2022 r.

Wyjątkiem są nabory do programów „Ochrona zabytków” oraz „Wspieranie archiwów, bibliotek i muzeów za granicą”, które kończą się odpowiednio 28 i 9 listopada.