Nowelizacja ustawy o pomocy społecznej | Nawigator legislacyjny dla NGO

Monitoring legislacyjny 1 października – 29 listopada 

Nowelizacja ustawy o pomocy społecznej

Od 1 listopada br. obowiązują przepisy znowelizowanej ustawy o pomocy społecznej (tekst ustawy znajduje się tutaj). Na mocy nowelizacji domy pomocy społecznej (DPS) uzyskały możliwość świadczenia usługi wsparcia krótkoterminowego w formie pobytu całodobowego lub w formie dziennej osobom pełnoletnim wymagającym wsparcia z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności (art. 55a ust. 1-6).

Warto wspomnieć o nowej formie usług społecznych, czyli o usługach sąsiedzkich obejmujących pomoc w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych, podstawową opiekę higieniczno-pielęgnacyjną oraz, w miarę potrzeb i możliwości, zapewnienie kontaktów z otoczeniem. Organizatorem takich usług jest gmina właściwa ze względu na miejsce zamieszkania osoby korzystającej z usług sąsiedzkich (art. 50).

Domy pomocy społecznej mogą prowadzić (po uzyskaniu zezwolenia wojewody) jednostki samorządu terytorialnego, Kościół Katolicki, inne kościoły i związki wyznaniowe, organizacje społeczne, fundacje i stowarzyszenia, inne osoby prawne oraz osoby fizyczne.

Od 1 stycznia 2024 roku ma zacząć obowiązywać kolejna nowelizacja, tym razem art. 55. Zobowiązuje ona dyrektora lub kierownika domu pomocy społecznej do prowadzenia rejestru zgłoszeń o zdarzeniach nadzwyczajnych dotyczących mieszkańców domu. Następnie informacje z tego rejestru w częstotliwości nie rzadziej niż raz na kwartał muszą trafić do wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty jednostki samorządu terytorialnego prowadzącej DPS lub do marszałka województwa w przypadku regionalnych domów pomocy społecznej. Wójt (oraz inne organy wykonawcze wymienione wyżej) muszą dokonać weryfikacji przekazanych informacji i przekazać wojewodzie informację zbiorczą o zgłoszeniach zdarzeń nadzwyczajnych – również nie rzadziej niż raz na kwartał. Wojewoda przekazuje informację zbiorczą ministrowi właściwemu do spraw zabezpieczenia społecznego.

Na łamach portalu Klubu Jagiellońskiego dr Piotr Mroczko poruszał temat problemów osób starszych w Polsce. Treść artykułu „Przemilczani wykluczeni. Polscy seniorzy walczą z problemami o których nie mamy pojęcia” znajduje się tutaj.

Ostatnia chwila na sprawozdanie OPP

Jak co roku, organizacje pożytku publicznego, które chcą w przyszłym roku zbierać środki z alokacji 1,5% podatku muszą umieścić sprawozdanie merytoryczne oraz finansowe w bazie prowadzonej przez Narodowy Instytut Wolności.

Pierwszy termin dla OPP mających rok obrotowy taki sam jak kalendarzowy, minął 17 lipca. Drugi termin, wynikający z art. 23 ust. 6b ustawy o działalności pożytku publicznego (tutaj znajduje się link do ustawy) wskazuje, iż dla organizacji mających rok obrotowy inny niż kalendarzowy, przypada on do 30 listopada.

Zgodnie z brzmieniem ustawy obowiązują dwa wzory sprawozdań merytorycznych OPP. Sprawozdanie podstawowe dotyczy tych organizacji, które w roku obrotowym, za który sporządzają sprawozdanie ze swojej działalności osiągnęły przychód powyżej 100 tys. zł, oraz uproszczone sprawozdanie merytoryczne, w przypadku gdy organizacja osiągnęła przychód do 100 tys. zł.

Więcej informacji dotyczących sprawozdań wraz z instrukcją ich zamieszczania znajdziecie na stronie NIW-u (tutaj znajduje się link).

Nie zapomnijcie również o obowiązujących regulacjach dotyczących wydatkowania środków z 1,5% podatku. Mogą one być wykorzystane wyłącznie na prowadzenie działalności pożytku publicznego (zgodnie z brzmieniem art. 27 ustawy o działalności pożytku publicznego) oraz być spójne z zapisami widniejącymi w statucie organizacji. OPP jest także zobligowana do wyodrębnienia w ewidencji księgowej środków pozyskanych z alokacji 1,5% podatku oraz wysokości środków wydatkowanych na promocję 1,5% podatku (mówi o tym art. 27 ust. 2c). Przytoczona ustawa nie określa terminu wydatkowania środków – oznacza to swobodę organizacji pozarządowych w tym zakresie.

Sprawozdanie fundacji

Fundacje mają najwięcej czasu na przygotowanie sprawozdania o działalności fundacji. Sprawozdanie za miniony, 2022 rok mogą złożyć najpóźniej 31 grudnia 2023 roku. Od tego roku, fundacje są zobowiązane do składania sprawozdania na nowym wzorze, który został zawarty w rozporządzeniu (link do rozporządzenia oraz do wzoru sprawozdania znajduje się tutaj). Nie zapominajcie jednak o elektronicznej formie złożenia sprawozdania oraz wymaganym podpisie – kwalifikowanym podpisie elektronicznym, podpisie zaufanym lub podpisie osobistym.

Nadzór nad fundacjami jest prowadzony przez poszczególnych ministrów, co powoduje, że fundacje powinny wysłać sprawozdanie do ministerstwa wskazanego przy rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Istnieje także grupa fundacji, która jest zwolniona z obowiązku sprawozdawania się ministrowi. Są to fundacje mające status organizacji pożytku publicznego i w pierwszej kolejności muszą wysłać sprawozdanie do bazy sprawozdań OPP. Wywiązanie się z tego obowiązku powoduje, że nie muszą ponownie wysyłać sprawozdania do ministerstwa.

Doręczenia elektroniczne

Organizacje pozarządowe prowadzące działalność gospodarczą, które rejestrują się w Krajowym Rejestrze Sądowym (rejestrze przedsiębiorców), na mocy nowego artykułu 19f ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym (tekst ustawy znajduje się tutaj) od 10 grudnia 2023 r. są zobowiązane do posiadania adresu doręczeń elektronicznych. Co to oznacza?

Przedsiębiorcy oraz organizacje pozarządowe wpisane do KRS przed dniem 10 grudnia 2023 roku, będą musiały wpisać adres do e-Doręczeń poprzez bazę adresów elektronicznych (tzw. BAE) nie później niż do 10 marca 2024 roku. BAE jest publicznym rejestrem prowadzonym przez Ministra Cyfryzacji. Klikając tutaj znajdziecie wniosek o utworzenie adresu e-Doręczeń. Pamiętajcie, że do złożenia wniosku musicie dysponować profilem zaufanym lub e-dowodem, a sam wniosek możecie podpisać za pomocą podpisu kwalifikowanego, profilu zaufanego, pieczęci elektronicznej lub e-dowodu.

W świetle artykułu 19f ustawy o KRS, organizacje pozarządowe bez działalności gospodarczej (te, które nie są wpisane do rejestru przedsiębiorców) oraz stowarzyszenia zwykłe, kluby sportowe i uczniowskie kluby sportowe mogą, ale nie muszą korzystać z e-Doręczeń.

Więcej informacji o e-Doręczeniach znajduje się tutaj.

Uproszczona ewidencja

Organizacje pozarządowe, które decydują się aby w przyszłym roku prowadzić uproszczoną ewidencję przychodów i kosztów, muszą poinformować o tym fakcie urząd skarbowy nie później niż 31 stycznia 2024 roku (mówi o tym art. 10a ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, link do tekstu ustawy znajduje się tutaj). Uproszczoną ewidencję mogą prowadzić organizacje pozarządowe, które m.in. nie prowadzą działalności gospodarczej, nie mają statusu organizacji pożytku publicznego a roczne przychody nie są większe niż 100 tys. zł. Uproszczona ewidencja umożliwia uniknięcie części obowiązków wynikających z ustawy o rachunkowości i jest dobrym rozwiązaniem dla małych organizacji pozarządowych. Nie zapominajcie jednak o obowiązku prowadzenia księgowości – przysługuje on każdej organizacji pozarządowej, niezależnie od wybranej możliwości.