Nowy strategiczny ład. Transformacja Zachodu a bezpieczeństwo Polski

Ład międzynarodowy, gwarantujący Europie bezpieczeństwo i dobrobyt, po wieloletniej stabilizacji ulega na naszych oczach dynamicznej transformacji, której finał jest niepokojącą niewiadomą. Wyzwanie słabnącemu globalnemu mocarstwu, Stanom Zjednoczonym, rzuciła Chińska Republika Ludowa. Równocześnie agresywną politykę zagraniczną kontynuuje Rosja. Ponadto ostatnie wydarzenia w Afganistanie odświeżyły wciąż żywą traumę zachodnich elit związaną z rządami Donalda Trumpa i nadały dodatkowego impetu kolejnym dyskusjom o przyszłości systemu międzynarodowego, końcu roli Stanów Zjednoczonych jako „globalnego policjanta” i europejskiej autonomii strategicznej. Najnowszą odsłoną tej dyskusji są bardzo ostre reakcje najważniejszych francuskich decydentów na zerwanie australijsko-francuskiego kontraktu na budowę okrętów podwodnych na rzecz porozumienia Canberry z Waszyngtonem i Londynem.

Raport „Nowy strategiczny ład. Transformacja Zachodu a bezpieczeństwo Polski” jest próbą rozwinięcia merytorycznej debaty różnych ośrodków intelektualnych w Polsce na temat przyszłości systemu bezpieczeństwa Polski, którą rozpoczęła na łamach portalu opinii Klubu Jagiellońskiego Justyna Gotkowska. Pozytywny odbiór tej analizy przez środowisko eksperckie i duża dynamika zmian na arenie międzynarodowej zainspirowały nas do wydania raportu, który przedstawiałby różne perspektywy czołowych analityków w Polsce.

Celem raportu jest zainicjowanie szerokiej dyskusji w środowisku analityków do spraw międzynarodowych. Stąd miejsce w nim dla różnorodnego grona ekspertów, które odmiennie stawia akcenty i patrzy na sytuację międzynarodową z różnych perspektyw, obserwując obecne europejskie i globalne przetasowania.

Publikacja składa się z pięciu tekstów, które są dostępne również na naszym portalu:

Justyna Gotkowska – Nie ma alternatywy do struktur euroatlantyckich. Transformacja Zachodu a bezpieczeństwo Polski

Prof. Przemysław Żurawski vel Grajewski – Aktywnie przeczekać niekorzystną koniunkturę. Transformacja Zachodu a bezpieczeństwo Polski

Sławomir Dębski – Dominacja Francji i Niemiec stawia pytania o przyszłość integracji europejskiej. Transformacja Zachodu a bezpieczeństwo Polski

Adam Traczyk – Polityka zagraniczna w służbie obywateli, nie snów o mocarstwowości. Transformacja Zachodu a bezpieczeństwo Polski

Marek Budzisz – Nie możemy czekać, aż z niebezpiecznego letargu obudzą się sojusznicy. Transformacja Zachodu a bezpieczeństwo Polski

Pomimo różnic w poglądach, wszyscy autorzy podkreślają, że Polska jest jednym z największych beneficjentów obecnego systemu bezpieczeństwa, który zapewnił nam stabilne warunki rozwoju i budowania dobrobytu w ostatnich 30 latach. Wskazują również dalszą potrzebę angażowania się w struktury euroatlantyckie, choć wytyczają często różne ścieżki działania dla polskiej dyplomacji.

Głównymi wyzwaniami dla systemu bezpieczeństwa, które poruszyli eksperci, była przyszłość polityki zagranicznej Stanów Zjednoczonych (w tym Chin jako jej priorytetu), zmniejszenia zaangażowania USA w Europie i relacji transatlantyckich, z kluczową rolą Niemiec w tych przemianach. Oceniają rzeczywistą pozycję Unii Europejskiej na arenie międzynarodowej i jej realne zdolności w polityce zagranicznej. Analizują także międzynarodową debatę o europejskiej autonomii strategicznej z perspektywy polskich interesów. Podkreślają również dalsze zagrożenie ze strony Rosji. Autorzy nie zapominają o określeniu znaczenia formatów regionalnych dla naszego bezpieczeństwa i zderzeniu się z rekomendacją balansowania Polski w swojej polityce zagranicznej, w tym wzorowania na polityce tureckiej, forsowaną przez środowisko popularyzatorów myśli geopolitycznej.

Mamy nadzieję, że niniejszy raport otworzy na nowo dyskusję o bezpieczeństwie Polski we wszystkich środowiskach eksperckich i politycznych. Bezpieczeństwo nie jest dane nam raz na zawsze i wymaga ciągłego wysiłku. Konieczna jest prawidłowa diagnoza zagrożeń i stworzenie długofalowej strategii całościowego bezpieczeństwa, która będzie realizowana niezależnie od aktualnego układu władzy. Pozostawienie przyszłym pokoleniom Polski wolnej i suwerennej jest bowiem powinnością nas wszystkich.