Z prądem czy pod prąd? Perspektywy rozwoju elektromobilności w Polsce

Mimo, że od powstania pierwszego samochodu elektrycznego minęło ponad 180 lat, dopiero ostatnie lata przyniosły dynamiczny rozwój elektromobilności, głównie na skutek rozpoczęcia masowej produkcji samochodów wyposażonych w baterie litowo-jonowe. Postępująca technologia budowy akumulatorów, rosnące oczekiwania względem jakości powietrza, wola uniezależnienia się od importu ropy naftowej, a także zajęcie dogodnej pozycji w nowym łańcuchu wartości rosnącego sektora electromobility to główne przyczyny wzmożonego zainteresowania rozwojem pojazdów elektrycznych i odchodzenia od samochodów spalinowych, które zdominowały przemysł motoryzacyjny na początku XX w. W 2017 r. po raz pierwszy w historii sprzedaż samochodów elektrycznych przekroczyła 1 mln sztuk, a już w 2019 r. ma przekroczyć 2 mln.

Choć nie jest to znaczący wynik w porównaniu z liczbą samochodów zasilanych benzyną lub olejem napędowym (w 2017 r. sprzedaż wszystkich samochodów wyniosła prawie 100 mln), to dynamika wzrostu sprzedaży „elektryków” jest bardzo duża. Wszystkie prognozy szacują, że już w najbliższych dekadach samochody elektryczne przestaną być egzotyką, a staną się codziennością. Bloomberg New Energy Finance prognozuje, że co prawda jeszcze w 2020 r. będą one stanowiły niespełna ok. 1% z niemal 1,2 mld wszystkich aut na świecie, ale w 2030 r. ma to być już 7% z ok. 1,4 mld sztuk, w 2040 r. zaś już 33% z 1,6 mld samochodów.

Elektromobilność dostrzegają już niemal wszystkie koncerny motoryzacyjne, aczkolwiek należy podkreślić, że wpływ na to ma nie tylko pozytywna emocja społeczna wytworzona wokół nowego trendu, ale również coraz silniejsza krytyka napędów dieslowych. Nasiliła się ona szczególnie po wykryciu oszustwa niemieckich koncernów motoryzacyjnych, które fałszowały faktyczną emisyjność samochodów zasilanych olejem napędowym. Afera mocno nadszarpnęła wizerunek nie tylko oszukujących koncernów, ale także dramatycznie obniżyła wiarygodność silników diesla jako umiarkowanie ekologicznego rozwiązania. W efekcie wiele koncernów stawia za cel określony procent sprzedaży samochodów z napędem alternatywnym, w tym m.in. „elektryków”.

Dynamiczny rozwój sektora elektromobilności na świecie został zauważony przez polskie władze. Elektromobilność została uwzględniona w Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, przyjętej w lutym 2017 r. Kompleksowa strategia rządu w tej dziedzinie została natomiast ujęta w Programie Rozwoju Elektromobilności (PRE), przyjętym miesiąc później. Wedle PRE, po polskich drogach w 2025 r. ma jeździć milion samochodów elektrycznych. Dokument wskazuje cele i narzędzia stymulacji rozwoju rynku tych pojazdów w naszym kraju.

Należy podkreślić, że sektora elektromobilności nie należy ograniczać jedynie do indywidualnego transportu samochodowego, ponieważ napędy alternatywne mogą zostać wykorzystane w szeregu innych gałęzi transportu. Nie można bowiem zapominać o 3,5 mln pojazdów ciężarowych i ciągników drogowych, blisko 120 tys. autobusach czy też o 214 tys. pchaczach i holownikach, które poruszają się po naszych drogach. Przewóz ładunków ciężkich, żegluga śródlądowa, komunikacja miejska, transport morski, spółki użyteczności publicznej, przesyłki pocztowe czy też rolnictwo to branże, które już dziś powinny być częścią planów rozwoju elektromobilności w naszym kraju.

Poniższy raport ma pokazać przyczyny i dynamikę rozwoju elektromobilności na świecie oraz w Polsce w poszczególnych segmentach motoryzacji. Punktem wyjścia przy powstawaniu dokumentu było założenie, że konieczne jest rozszerzenie spojrzenia na elektromobilność, która w debacie publicznej często ogranicza się do indywidualnego transportu samochodowego. Dlatego dokument przedstawia także perspektywy rozwoju elektromobilności w komunikacji miejskiej, drogowym transporcie towarów oraz w gospodarce komunalnej. Raport wskazuje zarówno na czynniki sprzyjające rozwojowi elektromobilności, jak i bariery w poszczególnych segmentach, a także potencjalne szanse i zagrożenia dla polskiej gospodarki wynikające z wykorzystania opisywanej technologii w poszczególnych branżach.

Publikacja nie ogranicza się jedynie do diagnozy, ale przedstawia rekomendacje, będące propozycją korekty rządowej strategii rozwoju elektromobilności. W opracowaniu oceniono zarówno cele, jak i narzędzia, za pomocą których decydenci chcą je zrealizować. Proponując strategię okresu przejściowego między samochodami spalinowymi a elektrycznymi, autorzy starali się godzić cele środowiskowe, transportowe, gospodarcze oraz energetyczne. Mieli przy tym jednocześnie na uwadze realia sektora motoryzacyjnego w Polsce.

Raport Centrum Analiz Klubu Jagiellońskiego powstał we współpracy z Toyota Motor Poland.