Ulżyć innowacjom. Analiza CA KJ
Pomimo wzrostu PKB i coraz większych nakładów bezpośrednich na działalność badawczo-rozwojową (B+R) w formie dotacji i grantów naukowych, polska gospodarka nie nowocześnieje. Świadczą o tym dramatycznie niski poziom patentów oraz mały udział produktów i usług wysokiej technologii w PKB. Duży odsetek firm otrzymujących dotacje po kilku latach przestaje istnieć. Jednocześnie niewielu naukowców jest zaangażowanych w prace B+R w biznesie (niski poziom komercjalizacji wyników badań prowadzonych na uczelniach).
1) Zachęty podatkowe wspierające prowadzenie działalności badawczo-rozwojowej przez przedsiębiorców są skutecznym i powszechnie wykorzystywanym na całym świecie narzędziem.
2) Dotychczasowy, alternatywny dla zachęt podatkowych, system dotacji bezpośrednich ma wiele wad, zaczynając od pisania wniosków pod klucz, przy których urzędnik decyduje o poziomie innowacyjności, a na generowaniu nadmiernych nakładów administracyjnych kończąc.
3) Wprowadzona 1 stycznia 2016 r. ulga B+R (uchwalona przez sejm poprzedniej kadencji) ze względu na swoją konstrukcję oraz stosunkowo niską stawkę nie jest rozwiązaniem atrakcyjnym.
4) Propozycje zmian tej ulgi, przedstawione w projekcie ustawy z dnia 4 marca br. przygotowanym przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, zmierzają w dobrym kierunku. Pozytywnie należy ocenić przede wszystkim prawie dwukrotne zwiększenie stawki ulgi B+R oraz wprowadzenie możliwości otrzymania zwrotu gotówkowego przez start-upy.
5) Mimo zalet projekt ten pozostawia pole do korekty w celu usprawnienia i zwiększenia efektywności ulgi B+R. W szczególności należy rozważyć możliwość likwidacji zamkniętego katalogu kosztów kwalifikowanych B+R, będącego podstawą rozliczenia ulgi. Pozwoli to wyeliminować potencjalne spory interpretacyjne i urealnić poziom zachęty B+R do rzeczywistego poziomu ponoszonych wydatków na działalność B+R.
Warto rozważyć także rezygnację z zaproponowanego mechanizmu przyrostowego (tj. wzrost ulgi dla inwestujących długo i coraz więcej), z którego wycofały się już prawie wszystkie państwa UE m.in. ze względu na to, że mechanizm ten może zniekształcać procesy rozwoju technologii i prowadzenia prac B+R. Należy przeanalizować możliwości zwiększenia stawki ulgi B+R oraz kwoty zwrotu gotówkowego (refundacji). Pomimo propozycji MNiSW w zakresie dwukrotnego podwyższenia stawki, nadal będzie ona dwa razy niższa od podobnych zachęt w państwach naszego regionu.
6) Rekomendowane jest także m.in. wprowadzenia możliwości dobrowolnego otrzymania opinii zabezpieczającej prawo podatnika do skorzystania z ulgi B+R, co zwiększy pewność prawa oraz stabilność finansową przedsiębiorców.