Przekleństwo państwa średniego. Polska między Brukselą a Waszyngtonem
W tle rywalizacji Chin i Ameryki od lat nabrzmiewa konflikt na linii USA-UE, który w ostatnich latach nabiera nowej intensywności. Znalezienie wyjścia z obecnej sytuacji jest w interesie zarówno UE, jak i USA. Wobec rewizjonistycznej postawy Rosji i agresywnego podejścia Chin do polityki gospodarczej i handlu międzynarodowego to może być jedyna i ostatnia szansa na rozpoczęcie zacieśniania więzów między Europą a Stanami Zjednoczonymi, aby utrzymać dotychczasowy porządek i wpływy Zachodu na świecie.
Europejczycy przegrali wyścig o gospodarkę cyfrową, którą kontroluje amerykański Big Tech. Jednocześnie, gdy Europa na poważnie wzięła się za transformację klimatyczną, mającą zapewnić konkurencyjność jej gospodarki w przyszłości, wybuchła wojna powodująca eksplozję cen energii. To właśnie na tle budowy zeroemisyjnej gospodarki wybuchł najpoważniejszy w ostatnich latach spór amerykańsko-unijny pokazujący strukturalne napięcia między tymi podmiotami. Administracja Bidena przedstawiła, bez oglądania się na zasady WTO, warty 369 mld dolarów pakiet, tzw. Inflation Reduction Act (ustawę o obniżeniu inflacji), który wywołał w Brukseli panikę.
W niniejszej publikacji Centrum Analiz Klubu Jagiellońskiego staramy się odpowiedzieć na pytanie, jakie są potencjalne pola transatlantyckiej współpracy, które mogą budować porozumienie i wspólny zrównoważony rozwój. W publikacji bierzemy pod lupę spór o pakiet IRA, który jak w soczewce pokazuje strukturalne problemy i niezauważanie przez obie strony szans na synergię gospodarczą. Wreszcie przyglądamy się sytuacji Polski w tej geopolitycznej burzy i dajemy rekomendacje, jak Warszawa powinna manewrować w sporze pomiędzy ojcem, który nas broni (USA), a matką, która nas karmi (UE). Nie jesteśmy bez roli w tych relacjach – wojna na Ukrainie zwiększyła naszą strategiczną pozycję na Zachodzie, ponadto już w 2025 r. obejmiemy prezydencję w Radzie UE. Na koniec pytamy ekonomistę kierującego inicjatywą geoekonomiczną brukselskiego think tanku ECFR o jego perspektywę wyzwań i szans stojących przed relacjami na linii Bruksela-Waszyngton.
Publikacja jest zbiorem artykułów opublikowanych w ostatnich miesiącach na łamach portalu Klubu Jagiellońskiego. Zdecydowaliśmy, po ich częściowej aktualizacji, o ponownej publikacji tych treści ze względu na ogromną wagę tematu i jego bieżący charakter. Mamy nadzieję, że to wydanie rozpocznie głębszą debatę w Polsce, ponieważ trudno znaleźć na naszym kontynencie kraj, na który stan relacji transatlantyckich miałby większy wpływ.
Spis treści nowej publikacji CAKJ:
- Słowo wstępne – Dominik Cheda, Michał Wojtyło
- Unia i Stany muszą jak najszybciej podać sobie dłonie. Jakie są najważniejsze obszary współpracy? – Dominik Cheda
- Polska gospodarczo uzależniona od UE i militarnie od USA. Jaka powinna być nasza strategia wobec transatlantyckich napięć? – Dominik Cheda
- IRA pod lupą. Czego UE i USA mogą się wzajemnie nauczyć w tworzeniu skutecznej polityki klimatycznej? – Michał Wojtyło
- Popychane przez konflikt Bruksela i Waszyngton mogą stworzyć sojusz na rzecz zielonej gospodarki. Wywiad Michała Wojtyło z analitykiem ECFR, Tobiasem Gehrke
- Zamiast podsumowania. 13 kluczowych wniosków.
Dominik Cheda
Michał Wojtyło