Szymonie Hołownio, zajrzyj do własnej szuflady!

Polska 2050 i PSL w dwóch sprawach stanęły w poprzek większości własnej koalicji. Choć okazanie przez Trzecią Drogę jakiejkolwiek asertywności i podmiotowości względem reszty rządu powinno cieszyć, to sposób podjęcia spornych tematów rozczarowuje. Szymon Hołownia powinien sięgnąć do szuflady i przeczytać raz jeszcze, co sam proponował w kampanii prezydenckiej w sprawie aborcji i składki zdrowotnej.

„Powrót wielkich tematów (…) świadczy nareszcie o powrocie normalności do polskiej polityki zamiast toksycznej ustawki Hitler kontra Hitler” – napisał niedawno Grzegorz Sroczyński. Publicysta słusznie zwrócił uwagę, że z koalicyjnych sporów powinniśmy się cieszyć, bo oznaczają one powrót polityki o czymś, a nie wyłącznie – o kimś. O kimś, czyli w polskich warunkach o Jarosławie Kaczyńskim.

Swój wywód Sroczyński opiera na dwóch przykładach – koalicyjnych bojach o aborcję i składkę zdrowotną. „Sprawa aborcji i składek na NFZ to przynajmniej triumfalny powrót zwykłej polityki do polskiej debaty publicznej” – podsumowuje.

W sercu obu z nich stoi Szymon Hołownia i jego ugrupowanie. Skoro więc możemy już rozmawiać o sednie problemów, a nie jedynie o PiS-ie, to przyjrzyjmy się obu sprawom nieco bliżej. I przypomnijmy głównemu bohaterowi, co w nich proponował, gdy rozpoczynał swoją polityczną przygodę.

Gdy chodzi o aborcję, sprawa jest dość powszechnie znana. Szymon Hołownia – jak i cała Trzecia Droga – stoi na stanowisku, że regulacje w tym zakresie należy rozstrzygnąć w referendum. Jednocześnie marszałek Sejmu zatrzymał do 11 kwietnia, tj. pierwszego posiedzenia po wyborach samorządowych, procedowanie projektów zwiększających dostęp do aborcji. Wywołuje to wściekłość na lewicy: zarówno tej parlamentarnej, jak i medialnej czy pozarządowej.

Po prawdzie jednak koalicyjny spór zdaje się służyć wszystkim jego stronom. Proaborcyjne jastrzębie mają jak zaistnieć przed trudnymi dla siebie wyborami samorządowymi. Trzeciodrogowe gołębie – zyskują nieco wiarygodności w konserwatywnym elektoracie gminnym, który przez lata sprawiał, że PSL mógł liczyć w samorządach na znacznie więcej niż w wyborach ogólnokrajowych.

Jakkolwiek zasadniczo blisko mi do stanowiska Hołowni, to szkoda jednak, że marszałek nie wykorzystał trwającego sporu, by wrócić do swoich wyjściowych pozycji w tej sprawie, które prezentował w kampanii prezydenckiej.

W czym może zgodzić się pro-life i pro-choice?

Po pierwsze, w programowej i komplementowanej przeze mnie swego czasu broszurze Nowy prezydent. Wizja i konkrety prezydentury pisał: „Za obowiązującymi obecnie [przed wyrokiem TK z X 2020 r. – przyp. PTr] regulacjami w sprawie aborcji nie stoi wyłącznie prosta większość parlamentarna, która uchwaliła ustawę w 1993 roku. Wspiera je także bardzo ważne orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 28 maja 1997 roku, stwierdzające, że konstytucyjna ochrona należy się ludzkiemu życiu od momentu poczęcia, zastrzegając jednocześnie, że nie wyklucza to «różnej intensywności» tej ochrony prawnej”.

Warto o tym stanowisku pamiętać również wówczas, gdy rozważamy rozstrzygnięcie sporu aborcyjnego w drodze referendum. Pytaniu jak to zrobić poświęciłem swego czasu, już po zmianie prawa przez TK w 2020 roku, obszerny esej.

Po drugie jednak Hołownia proponował „przeformatowanie optyki”. Na czym miałoby polegać? „Co do czego się nie zgadzamy – to wiemy. Jeśli mamy ruszyć z miejsca, wyjdźmy z okopów i poszukajmy wspólnie pierwszej rzeczy, co do której możemy się zgodzić. Skupmy się na kobietach, na rodzinach, stających przed dramatycznymi wyborami. (…) Zróbmy coś konkretnego, zamiast po raz kolejny ubierać się w retoryczne szaty obrońców kobiet albo obrońców dzieci” – proponował.

A konkretnie? „Zaprojektujmy i zbudujmy system realnego wsparcia ze stałą opieką psychologiczną, wytchnieniową, dodatkowym urlopem, tak, by te i ci, którzy muszą wybierać, mogli faktycznie decydować, a nie, by sytuacja wybierała za nich.

Rozbudujmy wsparcie państwa dla hospicjów perinatalnych, dostrzeganych od niedawna przez państwowy system ochrony zdrowia, by pomoc dla rodziców i samotnych matek, które zdecydują się dziecko urodzić, sięgała poza obecnie przewidziany miesiąc po porodzie i kwotę niespełna półtora tysiąca złotych.” – przekonywał lider Polski 2050.

Chciałbym wierzyć, że z tym stanowiskiem już naprawdę trudno się nie zgodzić – bez względu na deklarowane w fundamentalnym sporze o początek życia poglądy. PiS zmarnowało szansę, by potrzebną z konserwatywnej perspektywy zmianę prawa „otoczyć” innymi, niezbędnymi rozwiązaniami.

Już w październiku 2020 pisała o tym na łamach Klubu Jagiellońskiego Karolina Olejak. Liczne zapowiedzi radykalnej poprawy w tym zakresie nie przyniosły oczekiwanej rewolucji. Hołownia i jego partia ma zaś szansę, by pokazać w tym względzie inną jakość i zająć się prokobiecą, prodziecięcą i prorodzinną zmianą, która prawicę u władzy przerosła.

Trudno o lepszy moment na powrót do tej agendy niż ten, gdy czeka nas najpierw gorący sejmowy spór, a potem najpewniej prezydenckie weto. Panie Marszałku, ta wizja naprawdę powinna stać się dziś konkretem!

Bez wyższej składki nie będzie lepszej ochrony zdrowia 

 Mniej ogniskującym debatę publiczną sporem jest ten o składkę zdrowotną. Tymczasem tutaj Hołownia postawił sprawę wręcz na ostrzu noża. „Kwestia składki zdrowotnej to nasze być albo nie być w koalicji. Stawiamy tę sprawę bardzo twardo i bardzo jasno” – zadeklarował na początku marca na konwencji inicjującej kampanie samorządową Trzeciej Drogi.

Problem w tym, że propozycja Hołowni i Kosiniak-Kamysza zdaje się sprowadzać do powrotu do rozwiązania sprzed tzw. Polskiego Ładu – a więc do systemu, w którym przedsiębiorcy często byli w sytuacji dużo bardziej uprzywilejowanej, niż pracownicy.

Zmiana przybliżyła nas do pożądanej w tym obszarze progresji. Co równie ważne – przy całym rozwodnieniu założeń podatkowej rewolucji w jej efekcie w systemie ochrony zdrowia znalazło się finalnie więcej pieniędzy. Różnica w przypadku powrotu do ryczałtu w formie „sprzed Polskiego Ładu” ma wynieść, bagatela, 10 miliardów złotych.

Co o tym problemie sądził Szymon Hołownia w trakcie kampanii prezydenckiej 2020 roku? „Nie ma więc przed nami innej drogi, niż realne zwiększenie budżetowych nakładów na ochronę zdrowia w inny sposób – na przykład poprzez ogłoszenie prezydenta wraz z Senatem referendum w sprawie zwiększenia składki zdrowotnej” – pisał w programowej broszurze.

Formułując swoją „wizję i konkrety” późniejszy lider Polski 2050 był świadom, że bez zwiększenia składki zdrowotnej jakości systemu ochrony zdrowia podnieść się nie da. Proponował więc odważne rozwiązanie w postaci rozpisania w tej sprawie referendum.

Trudno o bardziej republikańską instytucję, niż świadoma zgoda na samoopodatkowanie dla dobra wspólnego. Dlatego komentując program dzisiejszego marszałka Sejmu, pisałem wówczas, że to wyłamanie się z nieodpowiedzialnego populizmu większości klasy politycznej, która obiecuje lepszą ochronę zdrowia bez większych obciążeń po stronie podatników.

Zapomniał marszałek jak kandydatem był?

Szkoda, że w tej sprawie Hołownia upodobnił się do klasy politycznej, której oblicze chciał odmienić. Taka jest brutalna natura polityki. Pochodzący jednak z nieco innego świata Hołownia mógłby jednak czasem pozwalać sobie na pewną odskocznię od jej brutalnych reguł. Może nią być lektura jakiejś idealistycznej broszury początkującego polityka, nasyconej republikańską wizją i innowacyjnym konkretem pozwalającym przekroczyć utarte ścieżki sporów. Śmiem sądzić, że mu się spodoba. Szczególnie, że sam jest jej autorem.