Odpowiedź Lewicy na „21 Postulatów Klubu Jagiellońskiego”

„21 postulatów wyborczych Klubu Jagiellońskiego” to publikacja, która ma podnieść w debacie publicznej propozycje przygotowane przez Klub wraz z ekspertami i po konsultacjach z naszymi Darczyńcami. Świadomie wybraliśmy kwestie, które cieszą się słabszym zainteresowaniem mediów oraz aktorów sceny politycznej. Chcąc wnieść swój udział do debaty publicznej w okresie przedwyborczym, wysłaliśmy zapytanie do ogólnopolskich komitetów wyborczych. Jako pierwszy swoich odpowiedzi udzielił KW Nowa Lewica, które wraz z uzasadnieniem komitetu publikujemy poniżej.

1. Zwiększenie praw opozycji w Sejmie – TAK

Zwiększenie praw opozycji w Sejmie jest koniecznością, jeśli Sejm ma pełnić funkcję faktycznej reprezentacji społeczeństwa. Należy jednak rozważyć wprowadzenie mechanizmów zabezpieczających, aby wprowadzenie w życie proponowanych rozwiązań nie miało efektu ubocznego w postaci paraliżu prac Sejmu przez niewielkie i radykalne środowiska parlamentarne.

2. Odpartyjnienie Senatu – NIE

Szanujemy dorobek Senatu X kadencji, który był ważną barierą przeciwko autorytarnym zapędom PiS. Postulatem na dziś jest zmiana ordynacji wyborczej do Senatu na proporcjonalną.

3. Wprowadzenie sądów pokoju – TAK

Widzimy, że reforma sprawiedliwości dokonana przez Zbigniewa Ziobrę zakończyła się porażką. Obywatele i przedsiębiorcy cierpią z powodu kolejek w sądach. Czas oczekiwania na sprawiedliwość wydłużył się. Średni czas trwania (sprawność) postępowań sądowych w I instancji wynosił ogółem 7,1 miesiąca w 2021 r. i był dłuższy o 3 miesiące od średniego czasu postępowania sądowego w 2011 r.

Między 2011 a 2021 średni czas postępowania w sądach rejonowych wydłużył się o 3,1 miesiąca (z 3,9 do 7 miesięcy), w sądach okręgowych wydłużył się o 3,2 miesiące (z 7 do 10,2 miesięcy). Między rokiem 2015 a 2021 (za PiS) średni czas postępowania sądowego wydłużył się o 2,9 miesiąca (wzrost o 69% z 4,2 do 7,1 miesięcy).

Obywatele zasługują na dostęp do sprawnego wymiaru sprawiedliwości. Dlatego rok temu, 4 listopada 2021 roku, Lewica złożyła projekt ustawy o sądach pokoju. Nasz projekt posiadał zalety prezydenckiego projektu o sądach pokoju . Nie posiadał natomiast jego wad. Istniały bowiem zasadnicze wątpliwości co do konstytucyjności projektu Prezydenta w zakresie powoływania sędziów.

Konstytucja nie przewiduje bowiem powoływania sędziów w głosowaniu powszechnym. Lewica proponuje, aby kandydatów na sędziów wskazywała rada gminy a z tego grona sędziów pokoju wybierało zgromadzenie sędziów danego sądu rejonowego. To rozwiązanie przejrzyste, tanie i zgodne z Konstytucją.

4. Przeniesienie części urzędów poza Warszawę – TAK

Polska potrzebuje zrównoważonego rozwoju. Najwyższy czas skończyć z Polską B. Jednym ze sposobów na zrównoważony rozwój regionalny jest dekoncentracja urzędów centralnych. Taki model z powodzeniem funkcjonuje w Niemczech. Urzędy federalne często mieszczą się w miastach, które nie są nawet stolicami landów.

Np. Trybunał Konstytucyjny w Karlsruhe, Federalny Urząd Statystyczny w Wiesbaden, Federalna Agencja Pracy w Norymberdze, Federalny Sąd Pracy w Chemnitz, Federalny Instytut Fizykalno-Chemiczny w Brunszwiku, Federalny Urząd Transportu w Flensburgu, Archiwum Bundeswehry w Fryburgu. W Czechach Sąd Konstytucyjny znajduje się w Brnie, na Słowacji w Koszycach, a w Rosji w Petersburgu.

Ich dekoncentracja wzmocni mniejsze ośrodki miejskie i obniży koszty funkcjonowania tych urzędów. Dekoncentracja urzędów wiąże się z rozwojem sieci transportowej i telekomunikacyjnej pomiędzy nowymi ośrodkami władzy centralnej a stolicą. Wpłynie to dobitnie na rozwój regionów i podniesienie jakości życia, a także zaowocuje mocnym wzrostem gospodarczym.

Pamiętajmy, że działamy w czasie rewolucji informatycznej, a e-administracja powinna stać się rzeczywistością w ciągu kilku lat. Poza tym liczba obywateli załatwiających swoje codzienne sprawy w siedzibie urzędu centralnego w Warszawie jest śladowa. Przykładowe urzędy, które mogą zostać przeniesione poza Warszawę: Urząd Lotnictwa Cywilnego, Urząd ds. Cudzoziemców, Urząd Komunikacji Elektronicznej, Główny Inspektorat Farmaceutyczny, Urząd Patentowy, Główny Inspektorat Danych Osobowych, Główny Urząd Geodezji i Kartografii itp.

Państwo i samorząd muszą być dobrymi pracodawcami. Ciężka praca w domu pomocy społecznej, jednostce ratowniczo-gaśniczej czy zakładzie gospodarki komunalnej zasługuje nie tylko na uznanie, ale przede wszystkim na godną płacę. Najniższe wynagrodzenie w sferze budżetowej będzie wynosić nie mniej niż 130% wynagrodzenia minimalnego w gospodarce.

Płace w budżetówce będą automatycznie waloryzowane dwa razy do roku o inflację, a tabele płac regularnie poddawane negocjacjom ze związkami zawodowymi. Ograniczymy outsourcing w instytucjach publicznych. Wyższa stabilność zatrudnienia zmniejsza też rotację kadr i — co za tym idzie — dodatkowe koszty z nią związane.

6. Zwiększenie podatków dla najlepiej zarabiających – TAK

Obniżymy stawkę podatku VAT. Uprościmy przepisy prawa o podatku dochodowym i zapiszemy je w dwóch czytelnych ustawach: o podatnikach PIT i podatnikach CIT. Wprowadzimy progresywną skalę PIT, odciążającą gospodarstwa domowe o niskich i średnich dochodach oraz zwiększymy koszty uzyskania przychodu dla pracowników. Opodatkujemy wielkie korporacje cyfrowe i wprowadzimy skuteczne działania na rzecz przeciwdziałania unikaniu opodatkowania. Opodatkujemy nadmiarowe zyski spółek energetycznych i paliwowych.

7. Deregulacja Kodeksu pracy i wzmocnienie Państwowej Inspekcji Pracy – NIE dla deregulacji rynku pracy; TAK dla wzmocnienia PIP

Skokowo zwiększymy budżet Państwowej Inspekcji Pracy. Nadamy inspektorom uprawnienie do ustalania stosunku pracy w przypadku wykrycia niezgodnych z prawem umów śmieciowych. Stworzymy w ramach PIP pion prokuratorski, ścigający szczególnie rażące naruszenia prawa. Zwiększymy kary za łamanie praw pracowniczych. Dofinansowanie PIP pozwoli na rozwiązanie problemów kadrowych i przygotowanie inspekcji do skutecznych działań w obliczu przemian polskiego rynku pracy: cyfryzacji i pracy zdalnej czy zwiększenia liczby pracowników-migrantów.

8. Podwyższenie wieku emerytalnego i zniesienie opodatkowania pracy w okresie przedemerytalnym – NIE

Umożliwimy wcześniejsze przejście na emeryturę pracownikom o bardzo długim stażu pracy. W wielu przypadkach osoby te – ze względu na negatywny wpływ wieloletniej ciężkiej pracy, zwykle fizycznej, na stan zdrowia – przez ostatnich kilka lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego napotykają przeszkody w kontynuowaniu aktywności zawodowej, a jednocześnie nie spełniają kryteriów wymaganych do przyznania im renty z tytułu niezdolności do pracy.

Umowy cywilnoprawne wliczane do stażu emerytury. Zaliczymy do stażu pracy okresu zatrudnienia na podstawie umów cywilnoprawnych. W obecnej sytuacji na rynku pracy jest to konieczność: inaczej całe pokolenie zatrudnione na umowy śmieciowe nie będzie miało prawa do emerytury. Druga waloryzacja rent i emerytur we wrześniu. Wprowadzimy stały mechanizm drugiej waloryzacji rent i emerytur we wrześniu w przypadku, gdy w pierwszej połowie roku inflacja przekracza 5%.

Podstawowy filar emerytalny. Uzupełnimy filary emerytalne o filar podstawowy – zagwarantowaną przez państwo kwotę po 30 latach pracy, niezależnie od odprowadzonych składek. Odprowadzone składki będą dodawane do filaru podstawowego, a nie liczone od 0. Renta wdowia. Blisko 1,5 miliona osób w Polsce nie jest w stanie utrzymać się finansowo po śmierci małżonka.

Obecnie w małżeństwie emerytów, gdy umiera mąż, kobieta ma prawo do wyboru: albo zachowuje swoją emeryturę, albo z niej rezygnuje i bierze rentę rodzinną. Proponujemy korzystniejszy mechanizm. Wdowa będzie mogła albo zachować swoją emeryturę, a do tego uzyskać dodatek 50% renty po mężu, albo wybrać rentę po mężu i dodać 50% swojej emerytury. Taki sam wybór będą mogli podjąć wdowcy.

9. Zrównanie renty socjalnej z minimalnym wynagrodzeniem – TAK

10. Dofinansowanie i popularyzacja punktów dziennej opieki – TAK

Polskie społeczeństwo starzeje się. Państwo i samorządy muszą zwalczać osamotnienie i wspierać aktywizację wszystkich osób starszych, a także wspomóc rodziny w opiece nad seniorami niesamodzielnymi. Do 2030 roku w każdej gminie powstaną współfinansowane z budżetów państwa i JST domy dziennego pobytu dla seniorów. Zapewnią one warunki do utrzymywania sprawności ruchowej i intelektualnej, rozwijania zainteresowań i nawiązywania kontaktów towarzyskich.

11. Bezzwłoczne zamknięcie trwale nierentownych kopalń węgla – TO ZALEŻY

Musimy być krajem jednocześnie bezpiecznym energetycznie i poważnie traktującym kwestię zmian klimatu. Zamiast uzależniać się od surowców z Rosji i innych dyktatur, postawimy na rozwój energetyki opartej na źródłach odnawialnych i energii jądrowej. Odejście od paliw kopalnych jest koniecznością cywilizacyjną. Będziemy wspierać badania polskie i europejskie w zakresie czystej energii, efektywności energetycznej i magazynowania energii.

Zamykanie elektrowni węglowych musi odbywać się w miarę uruchamiania kolejnych bloków jądrowych oraz znaczących mocy instalacji opartych na OZE, takich jak morskie farmy wiatrowe. Polityka surowcowa musi być ściśle zgrana z polityką energetyczną, a uzależnienie od importu węgla z południowej półkuli może być nieodpowiedzialne przy niestabilnej sytuacji międzynarodowej.

Ograniczymy ceny prądu przez wprowadzenie tańszej taryfy do poziomu przeciętnego zużycia energii w gospodarstwach domowych o podobnej charakterystyce. Ograniczymy wysokość podwyżek cen energii. Wprowadzimy powszechne finansowanie programu termomodernizacji i wymiany źródeł ciepła w budynkach.

Zmniejszymy ilość biurokracji potrzebnej do uzyskania wsparcia publicznego w tym zakresie. Przeprowadzimy modernizację istniejących systemów ciepłowniczych w stronę zeroemisyjną oraz zadbamy o zwiększenie liczby podłączeń do ciepła systemowego. W każdej gminie będzie dostępny doradca energetyczny, który pomoże określić priorytety dla termomodernizacji budynku.

13. Podwyższenie i zróżnicowanie wynagrodzeń nauczycieli – TAK

Zagwarantujemy podwyżki dla nauczycieli i pozostałych pracowników oświaty, w tym o co najmniej 20% w pierwszym roku od początku nowej kadencji parlamentu, a następnie regularną ich waloryzację. Wynagrodzenia nauczycieli będą finansowane wprost z budżetu państwa.

14. Zakaz używania smartfonów w szkołach – TAK, w szkołach podstawowych

Używanie smartfonów w szkołach podstawowych, również na przerwach, powinno być regulowane regulaminami szkolnymi opracowanymi poziomie szkoły przez uczniów, nauczycieli i rodziców. Jednocześnie zauważamy wszechobecność smartfonów i internetu w obecnej rzeczywistości, dlatego szkoła powinna uczyć bezpiecznego i pożytecznego obchodzenia się z tymi narzędziami.

15. Zwiększenie wydatków na szkolnictwo wyższe i naukę do 2% PKB – TAK

Zwiększymy nakłady na badania i rozwój do poziomu 3% PKB. Przeniesiemy nacisk z grantowego i konkursowego systemu finansowania uczelni i badań na rzecz wyższego finansowania działalności statutowej (jednocześnie zwiększając obie pule). Gwarancja stałego finansowania jednostek naukowych pozwala planować długoletnie, dalekosiężne badania.

Granty będą stanowić uzupełnienie finansowania bardziej wymagających projektów badawczych. Wzmocnimy pion administracyjny w szkołach wyższych, aby odciążyć naukowców z obowiązków biurokratycznych. Wprowadzimy wymóg publicznego dostępu do wyników badań finansowanych ze środków publicznych.

16.Wprowadzenie obowiązku odpracowania w Polsce bezpłatnych studiów – NIE

Takie rozwiązanie byłoby niezgodne z Konstytucją RP. Zgodnie z art. 70 ust. 2 Konstytucji nauka w szkołach publicznych jest bezpłatna. Ustawa może dopuścić świadczenie niektórych usług edukacyjnych przez publiczne szkoły wyższe za odpłatnością. Konstytucja dopuszcza zatem odpłatność (lub odpracowanie) jedynie w zakresie niektórych usług edukacyjnych, a nie traktuje tego jako zasadę ogólną, dotyczącą wszystkich lub większości kierunków.

17. Wprowadzenie obowiązkowych standardów urbanistycznych – TAK 

Jakość życia zależy od tego, czy na osiedlu jest dostęp do usług publicznych i zieleni. Będziemy wspierać powstawanie takich planów zagospodarowania przestrzennego, które uwzględnią potrzeby obecnych i przyszłych mieszkańców, oraz zaktualizujemy kodeks urbanistyczno-budowlany. Nowe budynki muszą być tanie w ogrzewaniu – być pasywne energetycznie i powstawać w oparciu o przyjazne dla środowiska materiały budowlane. Będziemy wspierać rozwój przyjaznych środowisku technologii budowlanych.

18. Demokratyzacja wpływu partii politycznych na media publiczne – TAK

Zamierzamy do tego samego celu dojść za pomocą innych środków. Zlikwidujemy Radę Mediów Narodowych. Stworzymy profesjonalne, pluralistyczne media publiczne o ustalonych standardach prowadzenia zrównoważonej debaty publicznej. Stworzymy transparentny system rekomendacji i wyboru osób pełniących funkcje nadzorcze w mediach publicznych – zapewniający udział w tym procesie organizacjom społecznym. Uwolnimy media publiczne od komercyjnych reklam. Zdrowe życie i bezpieczeństwo społeczne

19. Rozszerzenie zakazu reklamy alkoholu – TAK.

Należy dostosować ustawodawstwo do obecnego „ekosystemu” medialnego, w którym telewizja nie pełni już dominującej roli. Dotyczy to szczególnie najmłodszego pokolenia, które powinno być chronione przez reklamami alkoholu.

20. Likwidacja parytetów na listach wyborczych – NIE

Kwoty na listach wyborczych są już naturalnym elementem polskich wyborów. Uważamy, że należy iść w kierunku pełnego parytetu i suwaka na listach. Kobiety stanowią większość wyborczyń i jeżeli ugrupowanie nie jest w stanie wypełnić nawet dzisiejszych kwot, świadczy to o jego słabości organizacyjnej.

21. Ograniczenie stosowania tymczasowego aresztowania – TAK

Należy przeciwdziałać instytucji tzw. aresztów wydobywczych. Będziemy chronić obywateli przed nadużyciami ze strony policji, służb i prokuratury. Utworzymy Centralne Biuro Monitorowania Policji. Będzie to niezależna od MSWiA jednostka organizacyjna podporządkowana Sejmowi. Jej pracownicy i szef będą osobami spoza policji i służb specjalnych i nie będą mogli być ich byłymi funkcjonariuszami. Szefa BMP wybierać będzie Sejm i przed nim składać będzie co roku sprawozdanie ze swojej działalności. Komisja prowadzić będzie postępowania w sprawach skarg i wniosków na policję. Rozdzielimy funkcję Prokuratora Generalnego od Ministra Sprawiedliwości.