Rekord zgłoszeń w programie „Czyste powietrze”

Ponad 4000 wniosków o dofinansowanie złożono w ostatnim tygodniu kwietnia w ramach funkcjonowania programu „Czyste powietrze”, którego celem jest wsparcie finansowe w wymianie pieców oraz docieplaniu domów. Program nabiera rozpędu po zmianach, które wprowadzono w zeszłym roku. Wcześniej eksperci krytykowali „Czyste powietrze” za zbyt zagmatwane procedury biurokratyczne czego efektem było tempo wymiany pieców dalekie od założeń programu.

Celem programu „Czyste powietrze” (po zmianach wprowadzonych w 2020 r. trafniej nazywać go „Czyste powietrze 2.0”) jest zlikwidowanie do 2030 roku ponad trzech milionów emisyjnych źródeł ciepła w polskich domach. Program ten ma kosztować 100 miliardów złotych. I wydaje się, że nie jest to przesadzona kwota. Choć według Polskiego Alarmu Smogowego od 2014 r. liczba używanych w domach jednorodzinnych w Polsce „kopciuchów” spadła o około 850 tysięcy sztuk, to takie kotły nadal dymią w prawie 3 milionach domów, a ponad 30 proc. domów w Polsce nie ma żadnego ocieplenia.

4121 wniosków w ramach "Czystego Powietrza" w tamtym tygodniu. To rekord ilości złożonych tygodniowo wniosków! Wspólne działania z @KurtykaMichal, @MKiS_GOV_PL oraz @NFOSiGW przynoszą rezultaty, a w życie niedługo wchodzą kolejne rozwiązania, które jeszcze przyspieszą program???

— Bartłomiej Orzeł (@OrzelBartlomiej) May 6, 2021

Przez pierwsze dwa lata funkcjonowania programu wymieniono jedynie 70 tysięcy pieców najgorszej jakości. Gdybyśmy założyli, że program rzeczywiście ma przynieść pożądany efekt, to rocznie wymienianych powinno być nawet 300 tysięcy pieców. Zeszłotygodniowy rekord, o którym poinformował pełnomocnik premiera ds. czystego powietrza Bartłomiej Orzeł przybliża nas do tej liczby.

I choć nawet przy cotygodniowym biciu rekordów liczby wniosków ciężko może być w 2021 r. osiągnąć zakładany pułap, to warto zauważyć, że druga wersja programu została znacząco poprawiona względem pierwotnej wersji „Czystego Powietrza” – uproszczono możliwość składania wniosku i włączono w jego realizację także banki, które udostępnią niskooprocentowane kredyty. Obecnie sam program jest dobrym przykładem dla innych urzędników, jak powinno się tworzyć e-usługi w sposób przyjazny dla obywateli.

[Przeczytaj analizę „Polacy chcą czystego powietrza. Czas dostosować działania do ich oczekiwań”]

Walka o czyste powietrze to jedna z największych i najważniejszych akcji społecznych ostatniej dekady w Polsce. Oddolne działania w małych społecznościach przerodziły się w masową i ogólnopolską kampanię walki ze smogiem – z udziałem aktywistów, celebrytów, ale również polityków. Efekty są już zauważalne – rząd i samorządy traktują czyste powietrze jako jedno z najważniejszych wyzwań, a Polski Alarm Smogowy stał się wiodącą organizacją typu public advocacy. Niestety, żeby zerwać z mianem jednego z najmocniej zanieczyszczonych krajów w Europie, potrzebujemy zdecydowanie odważniejszych działań politycznych na wszystkich szczeblach rządzenia krajem oraz skutecznej egzekucji już istniejących przepisów. Dopiero wtedy, za kilka lub kilkanaście lat, Polacy odetchną wreszcie czystym powietrzem.

Opracował Jakub Kucharczuk