Dobro „Brajanka jest najważniejsze”. Tak wygląda dziś szkoła

Zarobki niższe niż w Biedronce na kasie, przemęczenie, wypalenia zawodowe, brak szacunku ze strony państwa, rodziców i uczniów. Najbardziej irytujące w tym wszystkim jest jednak to, że do degradacji pracy nauczyciela dochodzi podczas rządów prawicy, której z ust nie schodzą frazesy o konserwatywnych wartościach. To jeden z moich największych zarzutów wobec rządzącej ekipy – PiS chce kształtować wśród dzieci postawy patriotyczne, miłość do narodowej historii i kultury, a jednocześnie ma głęboko gdzieś tych, którzy za to wszystko odpowiadają.

Zacznijmy od liczb. Pensja minimalna w Polsce wynosi dziś na rękę 2780 zł. Nauczyciel może liczyć na podstawowe uposażenie w przedziale między 2846 zł a 3432 zł. To mniej niż kasjer w Biedronce, który dostaje do kieszeni między 3023 zł a 3459 zł.

Zdaniem PiS-u równowaga we wszechświecie zostanie niebawem przywrócona, bo już od 1 stycznia statystyczny belfer ma ponoć otrzymywać nawet 3804 zł podstawy wynagrodzenia. To mniej więcej tyle, ile trzeba dziś wydać na miesięczną ratę przeciętnego kredytu hipotecznego w Polsce. Szału nie ma.

„8 lat podstawówki i 4 liceum. Potem 5 bite studiów, dyplom z wyróżnieniem, 20 lat praktyki i oto mi płacą, jakby ktoś dał mi w mordę. Ja p******ę, k***a! O, bracia poloniści, siostry polonistki, 130 było nas na pierwszym roku. Myśleliśmy, że nogi Boga złapaliśmy, że oto nas przyjęto do szkoły poetów.

Szkoła poetów, Dżizus, k***a, ja p******ę! Przez 5 lat stron tysiące, młodość w bibliotekach. A potem bida, bida i rozczarowanie! A potem beznadzieja, starość pariasa i wszechporażająca nas wszystkich pogarda”. Przed pierwszym dzwonkiem nowego roku szkolnego polscy nauczyciele mają twarz Adasia Miauczyńskiego z Dnia Świra.

Cytat trafia w sedno, dlatego że zwraca uwagę nie tylko na niskie zarobki pracowników edukacji. Za tym podstawowym, mówiąc eufemistycznie, mankamentem idą następne. Skoro zarabiasz źle, musisz dorabiać.

Zatrudniasz się więc w drugiej, trzeciej szkole, a do tego dorzucasz korepetycje albo równocześnie studiujesz coś, co pozwoli ci w przyszłości zmienić branżę. Tyrasz więc na 2 etaty, uczysz 6 klas, codziennie kończysz pracę o 23:00, a do tego wszyscy wchodzą ci na głowę.

Co robi dziś typowy rodzic, gdy dowiaduje się o złym zachowaniu swojego dziecka? Ufa nauczycielowi i stara się wpłynąć na nieodpowiednie zachowanie syna lub córki? Nic z tych rzeczy. Bardzo prawdopodobne, że weźmie stronę podopiecznego i złoży skargę na nauczyciela do dyrekcji lub, co ponoć zdarza się coraz częściej, kuratorium oświaty.

Co w tej sytuacji zrobią przełożeni? Logika rynkowa już dawno opanowała publiczne szkolnictwo, które musi konkurować z placówkami prywatnymi i edukacją domową. Klient nasz pan, uczeń to skarb. A nauczyciel? Pozostaje mu rola kozła ofiarnego.

Ktoś powie, że nawet jeśli to prawda, to przecież nauczyciel ma ostateczny argument – wystawienie oceny z przedmiotu lub obniżenie zachowania. Niby tak, ale jest to dziś coraz trudniejsze. Oceny przecież są krzywdzące, a dzieci takie kruche.

Co właściwie oznacza jakaś cyferka wystawiana w dzienniku przez „nieudacznika, który pracuje w edukacji, bo zapewne nigdzie indziej nie potrafił znaleźć pracy”? Dzieci słyszą w domu takie pogardliwe gderanie, powtarzają więc po starszych. Stopniowo dochodzi do nich, że pani nauczycielka tak naprawdę nic nie może.

A jeśli nawet przyjdzie co do czego i Brajankowi będzie grozić kiblowanie 2 razy w tej samej klasie, to przecież jest jeszcze Szkoła w Chmurze. Zawsze można przepisać dziecko do modnej ostatnio internetowej edukacji, a tam wiadomo – wymagania mniejsze, stresu żadnego, wszystko bez wychodzenia z domu.

10 lat temu zdawałem maturę. Szkoła, którą kończyłem, już nie istnieje. Owszem, miała sporo mankamentów, ale nauczyciel przynajmniej nie był systemowo ustawiany w pozycji chłopca do bicia. Tak wiele mówi się (i słusznie!) o kryzysie zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży.

Chyba warto byłoby zapytać, jak te wszystkie ciężary znoszą nauczyciele. Zarabiają źle, nie otrzymują wsparcia i cały czas słyszą, że są darmozjadami, bo mają 2 miesiące urlopu. To nie jest urlop, ale konieczna rekonwalescencja, żeby przez pozostałe 10 miesięcy mieć siłę na funkcjonowanie w tym grajdołku.

18 000 pracowników dydaktycznych wypełniło ankietę na portalu głosnauczycielski.pl. Niemal połowa z nich o nowym roku szkolnym „myśli z rozpaczą, odczuwa zmęczenie i wypalenie”. To nie bierze się znikąd. Nauczyciele są biedni. Nie tylko z powodu pustych portfeli, ale również ze względu na upadek społecznego szacunku, którym jeszcze niedawno mogli się cieszyć.

Pensja ma również wymiar godnościowy. Nie odczuwam niechęci do pań sprzedających w marketach, to również bardzo trudna i stresująca praca, jednak społeczeństwo bez porównania więcej zawdzięcza nauczycielom niż kasjerom. Więcej również wymaga się od nich poświęceń, zarówno żeby ten zawód zdobyć, jak i żeby w nim funkcjonować.

Z mojej perspektywy najbardziej irytująca w tym wszystkim jest polityka edukacyjna prowadzona przez obecny rząd. Ile już razy słyszałem o potrzebie kształtowania patriotycznych postaw wśród uczniów? O tym, że szkoła ma wychowywać dobrych Polaków, rozmiłowanych w historii i kulturze narodowej.

To bardzo ważne cele, jako konserwatysta piszę to bez ironii. Państwo nowoczesne nie wymyśliło lepszego sposobu wpajania narodowej tożsamości od publicznej edukacji. Jednak nawet gdyby podręcznik do HiT-u nie budził wśród uczniów powszechnej szydery, to nic by się nie zmieniło, skoro z kpiną spotykają się nauczyciele w codziennej pracy.

Co zrobił PiS, żeby poprawić ich los? Obiecał, że już od 2024 r. nauczyciele będą minimalnie lepiej wynagradzani od pań/panów sprzątających, kasjerów czy ochroniarzy. Można przypuszczać, że poparcie dla partii Jarosława Kaczyńskiego wśród nauczycieli będzie na poziomie poparcia dla prawicy wśród aborcjonistek ze Strajku kobiet. Nauczyciele polskiego, historii i HiT-u, ci odpowiedzialni za krzewienie patriotycznych postaw, powinni być przez konserwatywną władzę rozpieszczani, a są nieustannie gnojeni. Ot, PiS-owski paradoks.