#3 Horyzont Wyszehradzki
Horyzont Wyszehradzki to, publikowany regularnie co dwa tygodnie, przegląd najważniejszych wydarzeń politycznych i gospodarczych z państw Grupy Wyszehradzkiej.
1. Polityka
1.1 Czechy: Czesi ufają Zemanowi
59% Czechów darzy zaufaniem prezydenta Zemana – wynika z najnowszych badań instytutu CVVM. Prezydent – najbardziej kontrowersyjny obecnie polityk nad Wełtawą – przed rokiem cieszył się zaufaniem zaledwie 34% Czechów. Nie ulega raczej wątpliwości, że wzrost zaufania do Zemana spowodowany jest jego nieustępliwą, choć przez wielu uważaną za populistyczną i demagogiczną postawę wobec kryzysu imigracyjnego. Zeman silnie polaryzuje czeską scenę polityczną. Liderzy opozycyjnej partii TOP 09 sugerują wspólną listę partii centroprawicy i centrolewicy w zaplanowanych na przyszły rok wyborach prezydenckich na zasadzie „wszyscy przeciw Zemanowi”.
Spotkanie Sobotka – Zeman w Lanach
Nowy rok tradycyjnie rozpoczął się w czeskiej polityce od spotkania premiera i prezydenta w rezydencji w Lanach. Bohuslav Sobotka i Milos Zeman rozmawiali przede wszystkim o kondycji czeskiej gospodarki oraz o kryzysie imigracyjnym. Oficjalny komunikat wydany po spotkaniu stwierdza, „iż przy wszystkich różnicach istnieje pewien poziom konsensusu między dwoma najważniejszymi osobami w państwie”. Zeman był w przeszłości liderem partii socjaldemokratycznej kierowanej obecnie przez Sobotkę. Rozstanie, które nastąpiło w 2003 roku, miało jednak bardzo barwny charakter i obecnie, mimo iż Zeman wciąż określa siebie jako polityka lewicy, ciężko mówić o spójności między prezydentem a partią rządzącą.
1.2 Słowacja: Fico po raz trzeci?
Na Słowacji trwa kampania przed wyborami parlamentarnymi. Analitycy przewidują raczej, iż po raz drugi z rzędu zwycięży w nich lewicowa, populistyczna partia Smer urzędującego premiera Roberta Fico. Pojawia się jednak pytanie, czy utworzony przez Fico rząd przetrwa cztery lata. Komentatorzy zwracają uwagę na coraz większe wypalenie samego premiera, czego koronnym dowodem jest ubiegłoroczna porażka z Andrejem Kiską w drugiej turze wyborów prezydenckich. Problemem prawicy jest jednak rozdrobnienie i niezdolność do stworzenia spójnej, posiadającej klarowny program formacji politycznej. Jednak wobec faktu, iż partia Fico najpewniej okaże się niezdolna do sformułowania samodzielnej większości, Smer skazany będzie na szukanie koalicjanta. Ku przerażeniu liberalnej części opinii publicznej będzie to zapewne Słowacka Partia Narodowa (SNS). Narodowcy znani ze skrajnie nacjonalistycznej retoryki i prób rehabilitacji tak zwanej „parafiańskiej republiki” z okresu II wojny światowej współrządzili już z Fico w latach 2006-2010. Doszło wówczas do radykalnego zaostrzenia stosunków z Węgrami. Teraz można się spodziewać wzmocnienia retoryki antyimigranckiej i tak już bardzo silnej w retoryce Smeru.
Słowacja wyśle siły policyjne na granice grecko-macedońską
Słowackie siły policyjne wspomogą patrole na granicy grecko-macedońskiej – zapowiedział premier Robert Fico. Jednocześnie utrzymuje on ostrą antyimigrancką retorykę, co raz po raz budzi kontrowersje tak słowackiej, jak i międzynarodowej opinii publicznej.
1.3 Węgry: David Cameron w Budapeszcie
Podczas spotkania z brytyjskim premierem Davidem Cameronem węgierski przywódca Wiktor Orban zadeklarował, że Węgry tak samo jak Wielka Brytania chcą silnej Europy. Orban wyraził gotowość poparcia wielu węgierskich pomysłów na reformę UE. Obie strony nie osiągnęły jednak znaczącego przełomu w kwestii praw imigrantów z Europy Środkowej w Zjednoczonym Królestwie. Orban powiedział „Rozumiemy brytyjskie obawy i chęć ochrony własnego rynku pracy. Pragnę jednak podkreślić, iż większość obywateli węgierskich na wyspach pracuje uczciwie i przyczynia się do rozwoju W. Brytanii. Jesteśmy otwarci na każde konstruktywne i rozsądne rozwiązanie sprawy praw węgierskich imigrantów” –powiedział Orban. Liderzy tak lewicowej opozycji, jak i Jobbiku są zgodni w krytyce premiera za niedostateczną obronę Węgrów pracujących na Wyspach.
Wspólne węgiersko–holenderskie ćwiczenia wojskowe
W zachodnich Węgrzech trwają wspólne węgiersko-holenderskie ćwiczenia wojskowe w ramach NATO. Potrwają one do 26 lutego i bierze w nich udział 2 600 holenderskich żołnierzy. Celem ćwiczeń jest przygotowanie ewentualnego wsparcia NATO przez węgierskich żołnierzy.
Rząd chce wprowadzić pojęcie „stanu zagrożenia terrorystycznego”
Gabinet Wiktora Orbana zamierza wprowadzić do węgierskiego ustawodawstwa pojęcie „stanu zagrożenia terrorystycznego”. Stan taki byłby wprowadzany w razie stwierdzenia ryzyka wystąpienia zagrożenia terrorystycznego na okres 60 dni i wiązał się ze znacznym ograniczeniem swobód obywatelskich. Wstępne zainteresowanie projektem wyraził nacjonalistyczny Jobbik, opozycyjni Socjaliści przestrzegają jednak przed wykorzystaniem nowego ustawodawstwa w celu umocnienia absolutnej władzy rządzącego Fideszu.
Węgierski ambasador żąda przeprosin od New York Timesa
Po zamieszczonym w New York Timesie artykule, On perilous migrant trail, Woman often become prey to sexual abusew, w którymznana dziennikarka – Kathrin Bennhold – napisała m.in.„syryjskie kobiety są bite do nieprzytomności w węgierskich więzieniach”,ambasador Węgier w Budapeszcie zażądał oficjalnych przeprosin. Zdaniem ambasadora artykuł jest krzywdzący dla Węgier i narusza tak amerykańskie prawo prasowe, jak i zasady etyki.
Minister Spraw Zagranicznych: prasa w Europie środkowej bardziej wolna niż w „starej UE”
Minister Spraw Zagranicznych, Peter Szijarto, powiedział w komentarzu do słów swego szwedzkiego odpowiednika – Margota Wallstroma – zarzucających łamanie przez rządy Polski i Węgier standardów wolności mediów: „Zalecałbym unijnym politykom, aby nie martwili się tak bardzo o stan prasy w Europie środkowej. Prasa w naszym regionie jest bardziej wolna niż w krajach „starej UE”. Wszyscy wiemy, jak wielkim zagrożeniem jest dla Europy masowy napływ uchodźców. Tymczasem rządy państw Europy zachodniej blokują jakąkolwiek dyskusję na ten temat. Zamiast tego zajmują się ingerencją w wewnętrzne sprawy państw naszego regionu”.Odnośnie sytuacji w Polsce Szijarto powiedział, że „w 2010 i 2014 roku Węgrzy dokonali jasnego wyboru. Takiego samego wyboru dokonali w 2015 roku Polacy”.
Putin na Węgrzech popularniejszy niż Merkel
Angela Merkel nie cieszy się zbyt dużą sympatią na Węgrzech w przeciwieństwie do rosyjskiego prezydenta Władimira Putina. Z sondażu Instytutu Nezopont wynika, iż 42% Węgrów nie darzy niemieckiej kanclerz sympatią, podczas gdy tylko 39% ma do niej pozytywny stosunek. Z rosyjskim prezydentem sympatyzuje dla odmiany 46% Węgrów, natomiast 28% żywi do niego niechęć. Najbardziej popularnym politykiem zagranicznym na Węgrzech jest jednak – można by rzec i dzięki Bogu – Barack Obama (59% sympatyków). Najmniej lubiany jest, co nie powinno być wielkim zaskoczeniem, Jean Claude Juncker.
2. Gospodarka
2.1 Czechy: Bezrobocie po Niemczech najniższe w UE
Z opublikowanych danych Eurostatu wynika, iż bezrobocie w Republice Czeskiej jest jednym z najniższych w Europie. Wyniosło ono na koniec 2015 roku 6,2 %, a wśród osób w wieku 15-74 lata – 4,6%, niższą stopę bezrobocia stwierdzono tylko w Niemczech (4,6%). Ekonomiści zwracają uwagę na dobre wyniki całej czeskiej gospodarki.
Minister Finansów: Obniżyliśmy deficyt ze 100 mld do 63 mld koron
Minister finansów, Andrej Babisz, poinformował o redukcji deficytu budżetowego w 2015 roku ze 100 mld do 63 mld koron (100 mld koron to około 3,5 mld euro). Minister tłumaczy ten sukces między innymi lepszym wykorzystywaniem funduszy europejskich. Ekonomiści zwracają jednak uwagę na spory udział poprzedniego ministra finansów, Miroslava Kalouska, w tych tak dobrych wynikach czeskiej gospodarki. Kalousek był zwolennikiem pobudzenia wzrostu za pomocą redukcji deficytu budżetowego. Polityk nazywany niekiedy „czeskim Balcerowiczem” urasta obecnie do miana architekta czeskiego „cudu gospodarczego”.
Fundusze unijne wykorzystane względnie efektywnie
Niedobór pobrania funduszy unijnych wyniesie w 2015 roku tylko 8 mld koron, a nie jak twierdził prezydent Zeman 36 mld koron (8 mld koron to około 300 mln Euro), twierdzą przedstawiciele Ministerstwa Finansów. Prezydent Zeman zarzucał rządowi premiera Sobotki marnotrawienie środków pomocowych z UE.
Wzrost gospodarczy w III kwartale 2015 roku 4,7%
Wzrost gospodarczy w Republice Czeskiej w III kwartale 2015 rok wyniesie 4,7% – informuje Czeski Bank Narodowy. Kondycja gospodarki budzi zadowolenie zarówno polityków, jak i analityków. W zasadzie powodem do niepokoju może być tylko utrzymująca się deflacja. Stąd też rząd rozważa przyspieszenie tempa wzrostu płac w celu pobudzenia konsumpcji.
2.2 Słowacja: Słowacja absolutnym liderem na rynku samochodowym
Słowackie media z dumą piszą, iż Bratysława stała się absolutnym liderem na światowych rynkach samochodowych. W 2015 roku liczba wyprodukowanych w tym kraju aut przekroczyła milion. Jest to efekt polityki ściągania przez rządzący w pierwszej dekadzie XXI wieku gabinet Mikulasza Dziurindy wielkich koncernów samochodowych. Obecnie udział branży motoryzacyjnej w PKB Słowacji wynosi 44%. Słowaccy analitycy zwracają jednak uwagę na nierówne rozlokowanie inwestycji między zachodnią a wschodnią – biedniejszą – częścią kraju.
2.3 Węgry: węgierski rząd: raport Komisji oparty na nieporozumieniu
Raport Komisji Europejskiej związany z budową elektrowni w Paks oparty jest na nieporozumieniu – takie jest oficjalne stanowisko rządu w Budapeszcie. Między Komisją a Budapesztem trwa spór związany z węgiersko-rosyjskim kontaktem na rozbudowę elektrowni w Paks. Komisja zarzuca władzom w Budapeszcie nadmierny udział sektora państwowego w całym przedsięwzięciu. Rząd Orbana kolejny raz podkreśla, iż środki prywatnych inwestorów w pełni wystarczą na pokrycie kosztów inwestycji.
Mniej unijnych środków na Węgrzech
Węgry otrzymają w 2016 roku około 3% unijnych funduszy mniej niż w 2016 roku – zapowiada rząd w Budapeszcie. Analitycy nie ukrywają, iż redukcja ta może być problemem dla całej gospodarki. Zdaniem analityków 2015 rok był szczytowy z punktu widzenia sumy funduszy przeznaczonych przez Brukselę na wsparcie węgierskiej gospodarki. Jednocześnie węgierskie media z dużą satysfakcją informują o coraz lepszym wykorzystywaniu przez rząd i samorządy środków pomocowych.
Kolejne świetne wyniki węgierskiej gospodarki
Na Węgrzech rośnie zarówno produkcja przemysłowa (o 9,5% w listopadzie), jak i sprzedaż detaliczna (o około 5,1%). Tak węgierskie Ministerstwo Gospodarki, jak i ekonomiści przewidują, iż w 2016 roku świetne wyniki gospodarcze całej gospodarki zostaną podtrzymane.
3. Wyszehrad a Polska
„Hospodarske Noviny” o relacjach Polska-NATO
Szef działu zagranicznego „Hospodarskich Novin”, Martin Ehl, analizuje relacje Polska-NATO. Zwraca uwagę na niepokojące sojuszników kroki nowego polskiego ministerstwa obrony. Wśród posunięć Warszawy budzących szczególne zaniepokojenie Ehl wymienia nocną zmianę w siedzibie kontrwywiadu NATO oraz działania związane z wyjaśnieniem tragedii smoleńskiej (np. potencjalną „czystkę” w resorcie po ewentualnym raporcie nowej komisji Macierewicza). Ehl wspomina o zagranicznej krytyce polskiego rządu. Zwraca jednak uwagę, iż resort to nie tylko kontrowersyjny Macierewicz, ale także młodzi zdolni fachowcy, jak na przykład Tomasz Szatkowski. Autor cytuje wypowiedzi Szatkowskiego i zapowiedzi modernizacji polskiej armii oraz wzmocnienie jej zdolności bojowych.
Orban: Węgry nie zgodzą się na żadne sankcje wobec Polski
Premier Węgier, Wiktor Orban, zapowiedział, że jego kraj nie zaakceptuje żadnych unijnych sankcji wobec Polski. „Polska może być wzorem pod każdym względem. Tymczasem Unia próbuje wymuszać jeden model rozwoju, łamie niezależność państw członkowskich. Określiłbym taką politykę mianem brukselizmu” – powiedział Orban po spotkaniu z prezesem PiS-u, Jarosławem Kaczyńskim.
Ehl: Czy Orban i Kaczyński rozbiją V 4?
Czy Polska i Węgry rozbiją V 4? – pyta Martin Ehl, analityk „Hospodarskich Novin”. Ehl zwraca uwagę, iż Orban, przez czeski rząd postrzegany raczej jako polityczny problem dla Wyszehradu, stał się politycznym mentorem nowych polskich władz. Czy zatem Polska i Węgry będą prowadzić wspólną politykę wbrew interesom tak V 4, jak i całej Unii?. Tu cytowani przez Ehla czescy analitycy są raczej wstrzemięźliwi. Zwracają uwagę między innymi na fakt bliskości rządów PIS-u i Fideszu jedynie w sferze stylu uprawiania polityki. Albowiem, jak przekonuje Michal Koran z Instytutu Spraw Międzynarodowych, „Kaczyński i Orban rozmijają się w sprawach zasadniczych jak np. stosunek wobec Rosji”.Tomas Strazay, analityk słowackiego Centrum Spraw Międzynarodowych, dodaje jednak, „że gdyby Kaczyński i Orban chcieli zbudować koalicję nieliberalnych państw wyszehradzkich mógłby dołączyć do nich słowacki premier Robert Fico”.
„Hospodarske Noviny” o polskiej fuzji
„Hospodarske Noviny” informują o planowanej przez polskie władze fuzji trzech koncernów: PKN Orlen, Lotos oraz PGNiG. Zdaniem dziennika może to świadczyć o próbie zwiększenia przez polski rząd kontroli nad gospodarkę. Jednocześnie, jak pisze analityk PKN Orlen, fuzja doprowadziłaby do osiągnięcia przez polski koncern trzykrotnie większego obrotu niż firm węgierskich czy austriackich. PKN Orlen jest właścicielem czeskiego koncernu Unipetrol.
Martin Ehl: „Kaczyński i Orban mogą ocalić Unię”
Wzmiankowany już Martin Ehl pisze tym razem: „Kaczyński i Orban mogą ocalić Unię”. W jaki sposób? Pokazując Brytyjczykom, że nie są w Unii sami. Przełamanie izolacji Brytyjczyków w polityce europejskiej może mieć zdaniem analityka pozytywne skutki dla całej Wspólnoty. Ehl zwraca uwagę na różne perspektywy – brytyjską, polską i węgierską – wskazując że dla Wielkiej Brytanii Unia jest o wiele mniej niezbędna niż dla Polski i Węgier.
Miklosz o wyszehradzkiej nieliberalnej demokracji
Były słowacki Minister Spraw Zagranicznych, Ivan Miklosz, analizuje fenomen nieliberalnej demokracji w państwach Grupy Wyszehradzkiej. „W latach 90. przykładami autorytaryzmu w tej części Europy byli Łukaszenko, Milosević czy Meciar.Wydawało się, że ten okres mamy za sobą.Potem jednak pojawił się Orban”.Jako przykład nieliberalnego demokraty Miklosz wymienia jednak także Roberta Fico. „Orban i Kaczyński jedli swoje żaby szybko i łapczywie. Fico robił to dużo wolniej, delektował się posiłkiem, ale połknął ją bardzo skutecznie. W tym momencie rządzącej partii Smer podporządkowane są niemal wszystkie ważne instytucje w naszym kraju” – pisze Miklosz. Dlatego o ile faktycznie jesteśmy w lepszej sytuacji niż Węgrzy, to kondycja demokracji w Polsce wydaje się jeszcze dużo lepsza niż u nas.