Wyborów nie można unieważnić
Z każdej strony sceny politycznej słychać już głosy nawołujące do powtórzenia wyborów samorządowych. Tymczasem w tej medialnej wrzawie umyka nam najważniejszy fakt: nie istnieje żaden mechanizm, który pozwalałby na unieważnienie wyborów w skali całego kraju i nakazanie ich powtórzenia.
Jak stanowi Konstytucja RP w przypadku wyborów parlamentarnych lub prezydenckich ważność wyborów stwierdza Sąd Najwyższy. Ma on możliwość orzeczenia ich nieważności jeśli zaistniałyby przesłanki co do poważnego naruszenia zasad wyborów i procedury głosowania (tajność, równość, powszechność, bezpośredniość oraz proporcjonalność w przypadku wyborów posłów).
Jednak Sąd Najwyższy nie kontroluje ważności wyborów samorządowych; w ogóle nie ma żadnej ogólnopaństwowej instytucji, która byłaby w takiej sytuacji właściwa.
Zgodnie z kodeksem wyborczym sąd okręgowy rozpoznając protesty wyborcze rozstrzyga o ważności wyborów oraz o ważności wyboru radnego. W każdym okręgu ważność wyborów jest ustalana oddzielnie. Decyzja o unieważnieniu wyborów jest podejmowana na podstawie rozpatrzenia protestów wyborczych składanych pisemnie do właściwego sądu okręgowego w terminie 14 dni od dnia wyborów. Sąd okręgowy w ciągu 30 dni orzeka o nieważności wyborów lub o nieważności wyboru radnego, jeżeli okoliczności stanowiące podstawę protestu miały wpływ na wyniki wyborów.
Protest wyborczy może być złożony na podstawie dwóch przesłanek:
- Przestępstwa przeciw wyborom, które ma wpływ na przebieg procesu głosowania, ustalenie wyników głosowania oraz, co się z tym wiąże, ustalenie wyników wyborów.
- Drugą przesłanką jest naruszenie przepisów kodeksu wyborczego, które miało wpływ na przebieg procesu głosowania, ustalenie wyników głosowania oraz ustalenie wyników wyborów.
Na orzeczenie sądu okręgowego, komisarzowi wyborczemu, przewodniczącemu właściwej komisji wyborczej lub jego zastępcy przysługuje, w ciągu 7 dni od daty doręczenia, zażalenie do właściwego sądu apelacyjnego. Sąd apelacyjny rozpoznaje sprawę w ciągu 30 dni; od jego postanowienia nie już możliwości odwołania. Jeśli postanowienie sądu stanie się prawomocne, sąd okręgowy powiadamia wojewodę, który w ciągu 7 dni zarządza ponowne przeprowadzenie wyborów. W razie orzeczenia o nieważności wyborów lub wyboru radnego, wybory ponowne przeprowadza się przy odpowiednim zastosowaniu przepisów kodeksu wyborczego. Tak więc ponownie następuje rejestrowanie komitetów, zbieranie podpisów, wystawianie kandydatów itp.
Przeglądając najważniejsze serwisy telewizyjne i przysłuchując się wypowiedziom czołowych osób w państwie uderza ich bojowa retoryka.
Szkoda tylko, że nie towarzyszymy im jednocześnie merytoryczne uzasadnienie nawoływań o powtórzenie wyborów. Czymś jednym jest bowiem słuszne oburzenie, a czymś drugim ich umocowanie w przepisach i możliwość prawnego przeprowadzenia postulowanych działań. Tymczasem wydaje się, że w medialnym ferworze walki zwolennicy powtórzenia wyborów zapomnieli zerknąć do zapisów Konstytucji oraz kodeksu wyborczego. Ze szkodą dla obywateli i całej sprawy.
