30 Horyzont Jagielloński
Poniżej prezentujemy skrót informacji z najnowszego Horyzontu Jagiellońskiego. To publikowany cyklicznie przegląd najważniejszych faktów, analiz i komentarzy z ostatniego tygodnia.
Unia Europejska (Bartłomiej Sawicki)
Rośnie bezrobocie w państwach UE
Jak wynika z danych opublikowanych przez Eurostat, w listopadzie 2013 stopa bezrobocia w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego wzrosła z 10,8% do 10,9%. Wskaźnik ten dla strefy euro również wzrósł (z 11,8% do 12,1%).
Wśród państw członkowskich najniższą stopę bezrobocia odnotowano w Austrii (4,8%), w Niemczech (5,2%) oraz w Luksemburgu (6,1%). Najgorzej zaś sytuacja ma się w Grecji (27,4%) oraz w Hiszpanii (26,7%). W Polsce według Eurostatu bezrobocie w listopadzie wyniosło 10,2%.
W porównaniu z ubiegłym rokiem, stopa bezrobocia wzrosła w czternastu państwach członkowskich, spadła zaś w pozostałych czternastu. Wciąż nienajlepiej przedstawia się sytuacja wśród młodych, mimo poprawy w krajach Eurolandu. W listopadzie 2013 roku stopa bezrobocia dla tej grupy wyniosła dla krajów całej UE 23,6%, a w państwach strefy euro 24,2%. Dla porównania, w roku 2012 w państwach Wspólnoty bezrobocie wśród młodych wyniosło 23,4%, w państwach strefy euro zaś 23,9%.
W listopadzie 2013 r. najniższe bezrobocie wśród młodych odnotowano w Niemczech (7,5%) i Austrii (8,6%), najwyższe zaś zaobserwowano w Hiszpanii (57,7%), Grecji (54,8%) oraz w Chorwacji (49,7%).
Kto zostanie nowym szefem Komisji Europejskiej?
Wybór nowego szefa Komisji Europejskiej uwarunkowany jest od zebrania przez danego kandydata poparcia wśród krajów członkowskich, wyniku majowych wyborów do Parlamentu Europejskiego oraz od poparcia mającej obecnie największe wpływy w UE kanclerz Niemiec Angeli Merkel. Kandydatami do objęcia schedy po Josém Manuelu Barosso są m.in. były premier Luksemburga oraz były szef Eurogrupy Jean-Claude Juncker. Merkel jednak zabiega o zablokowanie kandydatury Junckera, obawiając się, że niejednokrotnie wyrażana przez niego krytyka pod adresem przywódców europejskich może rzutować na ich późniejsze relacje z Komisją Europejską. Osobiste relacje między nimi także nie należą do najlepszych.
Według europejskiej prasy, Merkel jest bardziej zainteresowana wspieraniem kandydatury szefa Międzynarodowego Funduszu Walutowego, Christine Lagarde, jako następczyni obecnego przewodniczącego Komisji. W przypadku wygrania wyborów przez socjaldemokratów, Merkel będzie zmuszona do poparcia obecnego przewodniczącego Parlamentu Europejskiego Martina Schulza. Tę kandydaturę wspiera SPD, współkoalicjant w niemieckim rządzie. Partie konserwatywne mają wybrać swojego kandydata podczas marcowego kongresu EEP. Jak pisał pod koniec zeszłego roku „Der Spiegel”, Merkel namawia do kandydowania także polskiego premiera Donalda Tuska i szefa rządu Irlandii Endego Kenny’ego.
Unia zadba o bezpieczeństwo transakcji bezgotówkowych
Komisja Europejska przedstawiła nowelizację dyrektywy ws. usług płatniczych. Komisja Spraw Gospodarczych i Monetarnych Parlamentu Europejskiego zajmie się teraz głosowaniem nad poprawkami do nowelizacji dyrektywy.
Celem zmian jest zapewnienie bezpieczeństwa płatności bezgotówkowych, w szczególności płatności mobilnych. Komisja planuje ujednolicić na terenie państw Wspólnoty wysokość opłat interchange. Obecnie jest ona bardzo zróżnicowana. Jedna z najwyższych stawek obowiązuje w Polsce – 1,2%. Średnia UE wynosi obecnie 0,7 proc. KE proponuje, by stawkę we wszystkich państwach ustanowić na poziomie 0,2 i 0,3 proc., odpowiednio dla kart debetowych i kredytowych.
Państwa Grupy Wyszehradzkiej (Joanna Babiarz)
Przywódcy partii lewicowych postanowili połączyć siły przeciwko partii Viktora Orbána, by przejąć władzę na Węgrzech. Po długich rozmowach przywódców partii lewicowych, Attilego Mesterházy’ego z Węgierskiej Partii Socjalistycznej, Gordona Bajnaiego z Razem 2014 oraz Ferenca Gyurcsány’ego z Koalicji Demokratycznej, podpisano korzystne dla wszystkich stron porozumienie, które zapoczątkuje ich współpracę w celu wygrania następnych wyborów.
Miloš Zeman zgłosił obiekcje dotyczące nowego gabinetu przyszłego premiera Bohuslava Sobotki. Prezydent postanowił skorzystać z prerogatywy, która dotyczy odrzucenia nominacji zaproponowanych przez premiera. Sobotka, który 17 stycznia zostanie oficjalnie premierem Republiki Czeskiej, może pozyskać zaufanie Zemana poprzez udzielenie poparcia ustawie o służbie cywilnej. Byłaby ona wielkim udogodnieniem dla kandydatów na ministrów, którzy wcześniej musieli udowadniać, że nigdy nie współpracowali ze służbami komunistycznymi.
Ameryka Północna (Maria Płudowska)
Aresztowanie indyjskiej wicekonsul i jego konsekwencje
Rząd indyjski jest oburzony zachowaniem Amerykanów, którzy 12 grudnia aresztowali indyjską wicekonsul. Devyani Khobragade usłyszała zarzut bezprawnego udzielenia pomocy w uzyskaniu wizy dla gosposi. Zatrzymana musiała poddać się osobistej rewizji, co wywołało lawinę protestów w Indiach. Amerykański minister ds. energetyki Ernest Moniz odwołał wizytę w Indiach, co odczytywane jest jako następstwo skandalu wizowego. Rząd w Delhi ograniczył władzę amerykańskich dyplomatów na terenie swojego kraju, a także domaga się odwołania z urzędu jednego z pracowników ambasady amerykańskiej, zamieszanego w sprawę aresztowania wicekonsul.
Poprawa stosunków amerykańsko-kubańskich
Ostatnie miesiące przynoszą znaczną poprawę dyplomatycznych stosunków pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a Kubą. W czwartek miało miejsce spotkanie przedstawicieli obu krajów. Jego celem było ustalenie zasad współpracy gospodarczej. Poruszano kwestie imigracji, reagowania w przypadku katastrof morskich, wspólnej walki z przestępczością, a nawet wznowienia usług pocztowych. Edward Alex Lee, przedstawiciel amerykański, domagał się zwolnienia przetrzymywanego w więzieniu kubańskim Allana Grossa. Gross oskarżony jest o oszustwa i szpiegostwo. Amerykanie utrzymują, że został on zatrzymany bezprawnie, a uniewinnienie go to konieczny warunek do poprawy relacji między państwami.
Afryka (Wojciech Gil)
Michel Djotodia rezygnuje ze stanowiska prezydenta Republiki Środkowoafrykańskiej
W ubiegły piątek prezydent Republiki Środkowoafrykańskiej, Michel Djotodia, który doszedł do władzy w drodze zamachu stanu w marcu ubiegłego roku, podał się do dymisji. Decyzja ta została ogłoszona w Czadzie podczas spotkania państw regionu. Obok Djotodii ze stanowiska zrezygnował także premier RŚA, Nicolas Tiengaye. Zostało to wymuszona m.in. presją przywódców sąsiadujących państw, dotychczasowe władze Republiki Środkowoafrykańskiej nie potrafiły bowiem powstrzymać przemocy w kraju, która zmusiła blisko milion osób (ponad 20% populacji) do ucieczki. Michel Djotodia po ogłoszeniu dymisji udał się na polityczną emigrację do Beninu, gdzie został powitany przez ministra spraw zagranicznych.
Premier Tunezji podał się do dymisji
Tunezyjski premier Ali Larayedh podał się do dymisji po osiągnięciu porozumienia z opozycją. Krok ten ma zażegnać kryzys polityczny, który nasilił się po zabójstwie czołowego lewicowego polityka – Mohammeda Brahmiego. Miejsce ustępującego premiera ma zająć dotychczasowy minister przemysłu, Mehdi Jomma, który stanie na czele rządu technokratycznego. Pod koniec tego roku w Tunezji mają odbyć się ogólnokrajowe wybory, które nadzorować będzie powołana niedawno Najwyższa Komisja Wyborcza.
Asz-Szabaab ogranicza możliwość korzystania z Internetu w Somalii
Somalijska organizacja terrorystyczna Asz-Szabaab (arab. „młodzi”) ogłosiła, że korzystanie z Internetu na terenie tego kraju legalne będzie jedynie w kafejkach internetowych. W oświadczeniu ogłosiła, że Jakakolwiek osoba indywidualna bądź firma, która nie dostosuje się do polecenia, będzie uznana za współpracującą z wrogiem i zostanie osądzona zgodnie z prawem szariatu. Asz-Szabaab, odnosząc się także do kompanii telekomunikacyjnych, wyznaczyła termin 15 dni na dostosowanie się do zmian. Warty uwagi jest fakt niezwykle małej skali dostępu do Internetu w Somalii – korzysta z niego tylko 1% społeczeństwa.
Bliski Wschód (Mateusz Ryszawy)
W wieku 85 lat zmarł były premier Izraela, Ariel Szaron. Ostatnie 8 lat życia spędził w stanie śpiączki farmakologicznej po przebytym udarze mózgu. Był jednym z najważniejszych polityków i wojskowych w najnowszej historii Izraela. Żydzi ze smutkiem żegnają byłego lidera, wyliczając jego zasługi w budowaniu dzisiejszego państwa. Zupełnie odmiennego zdania są Palestyńczycy, dla których premier Szaron był uosobieniem wojny i agresji. W roku 2001 Szaron stanął na czele rządu, a w 2005 roku wycofał izraelskie oddziały ze Strefy Gazy. Uczestniczył we wszystkich ważnych dla Izraela wydarzeniach w nowożytnej historii, był jednak również postacią kontrowersyjną. Palestyńczycy wielokrotnie wytykali mu odpowiedzialność za masakry na cywilach.
Syria – rebelianci walczą między sobą
Syryjskie Obserwatorium Praw Człowieka poinformowało, że kwatera główna dżihadystów z Islamskiego Państwa Iraku i Lewantu została zajęta przez rebeliantów z innych ugrupowań islamistycznych. Nie ma na razie informacji o losie setek bojowników, którzy znajdowali się w budynku. W innych walkach pomiędzy zwalczającymi się grupami rebeliantów zginęło co najmniej 20 osób. Pokazuje to, jak silne są podziały wśród walczących z reżimem Asada rebeliantów.
Azja Pacyficzna (Mateusz Ryszawy)
Tajlandia – protesty wciąż trwają
W Tajlandii nie ustają antyrządowe protesty. W sobotę 11 osób zostało rannych, gdy nieznani napastnicy otworzyli ogień do demonstrantów. Intencje sprawców ataku pozostają nieznane. Opozycja od listopada zeszłego roku wyprowadza ludzi na ulicę, chcąc obalić rząd premier Yingluck Shinawatry. Protestujący chcą także nie dopuścić do przedterminowych wyborów parlamentarnych, mających odbyć się w przyszłym miesiącu, obawiając się, iż opozycja je przegra.
Amerykanie zwiększają swoje wojska w Korei Południowej
Amerykańskie siły stacjonujące w Korei Południowej zostaną wzmocnione o zmechanizowany batalion piechoty, wyposażony między innymi w M1A2 i opancerzone wozy bojowe M2A3. Liczebność batalionu będzie wynosiła około 800 osób. Celem Departamentu Stanu USA jest wzmocnienie obrony Półwyspu Koreańskiego i próba przywrócenia równowagi wojskowej w regionie, naruszonej ostatnimi działaniami ze strony Chin. Poza tym batalion powinien częściowo odstraszać Koreę Północną.