Umowy nie tylko jawne, ale i proste do analizy? Obywatelskie poprawki do projektu Kukiza przeszły przez Senat
Trwa proces legislacyjny projektu ustawy zwanej „antykorupcyjną” opracowanego z inicjatywy Pawła Kukiza we współpracy z Prawem i Sprawiedliwością. Projekt przewiduje m.in. daleko idące zwiększenie jawności życia publicznego przez wprowadzenie pełnej jawności rejestrów umów samorządów i instytucji publicznych.
W Senacie wprowadzono poprawki, które pozwolą na bardziej efektywną analizę ujawnianych dzięki inicjatywie Kukiza informacji. Do ich uchwalenia przekonują organizacje pozarządowe. „To szansa na zmianę sposobu myślenia o proobywatelskich projektach Kukiza. Zamiast je jak dotąd wyśmiewać opozycja powinna je popierać i ewentualne ulepszać w Senacie korzystając z doświadczenia i wiedzy aktywistów i ekspertów. Mam nadzieję, że posłowie wszystkich klubów i kół poprą te obywatelskie poprawki. Albo chociaż wstrzymają się od głosu” – ocenia prezes Klubu Jagiellońskiego Piotr Trudnowski. Ustawą w tym tygodniu zajmie się Sejm.
Poprawki zostały zgłoszone przez senatora Krzysztofa Kwiatowskiego dzięki inicjatywie aktywistów związanych z Siecią Obywatelską Watchdog Polska. Obejmują między innymi: utworzenie centralnego rejestru umów jednostek sektora finansów publicznych prowadzonego przez ministra finansów publicznych, obowiązek przekazywania informacji do centralnego rejestru umów przez kierowników jednostek sektora finansów publicznych, wprowadzenie minimalnej wartości umów 500 zł ujawnianych w rejestrze umów, wprowadzenie obowiązku podania przyczyny ochrony informacji, w przypadku wyłączenia z jawności informacji o umowie oraz zastąpienie delegacji dla Ministra Finansów do określenia wzoru rejestru umów, na obowiązkiem stworzenia przeszukiwalnego rejestru umów; wskazano także, że jest on systemem teleinformatycznym, który udostępnia dane powszechnie dostępne.
„Z uznaniem patrzymy (…) na ustawę przygotowaną przez posłów Kukiz’15, w zakresie w jakim dotyczy ona wprowadzenia jawnych rejestrów umów jako wymogu prawnego wobec instytucji publicznych. Jednocześnie proponujemy dostosować te regulacje do sprawdzonych praktyk przyjętych w innych krajach, czyli scentralizować i zadbać o jej dostępność do zbiorczego przetwarzania maszynowego. Stanowiłoby to odpowiedź na zaobserwowane przez nas problemy polegające na niepewności urzędów dotyczące dokładnego sposobu przedstawiania rejestrów” – czytamy w opinii Sieci Obywatelskiej Watchdog Polska.
Autorzy opinii przekonują, że przyjęcie poprawek pozwoli m.in. na ograniczenie kosztów realizacji nowego obowiązku, skorzystanie z doświadczeń Ministerstwa Finansów w zakresie wprowadzania systemów informatycznych, pozwoli na łatwiejsze wyszukiwanie informacji o konkretnych umowach oraz pozwoli na ich analizę w sposób zautomatyzowany. „Dane będą mogły być wykorzystywane, aby skutecznie monitorować i analizować umowy zawierane przez jednostki sektora finansów publicznych. Zgromadzone dane będą dostępne w jednolitym formacie, pochodzącym z jednego systemu informatycznego, zatem będą miały charakter danych dokładnych, kompletnych i kompleksowych” – przekonuje Watchdog Polska. Ten kierunek zmian popierają również inne organizacje pozarządowe, m.in. zasłużona organizacja strażnicza z Lublina Fundacja Wolność.
„Ustawa Kukiza stworzyła szansę na pożądany przełom w zakresie jawności życia publicznego. Dobrze, że aktywiści obywatelscy zaangażowali się w jej dopracowanie dzieląc się swoim unikalnym doświadczeniem i kompetencjami, a Senat przychylił się do tej oddolnej, obywatelskiej korekty. Zaproponowane przez Watchdog Polska zmiany zasługują na poparcie ponad politycznymi podziałami. Centralizacja rejestru umów sprawi, że dane będą nie tylko powszechnie dostępne, ale też znacznie prostsze do analizy. Jednocześnie wprowadzi w praktyce, a nie tylko teorii, równy wysoki standard udostępniana informacji. Dla mniejszych podmiotów objętych regulacją, choćby bibliotek czy przedszkoli, tworzenie rejestrów we własnym zakresie byłoby istotnym wyzwaniem merytorycznym i finansowym, co w praktyce mogłoby ograniczać dostęp obywateli do informacji” – ocenia Piotr Trudnowski, prezes Klubu Jagiellońskiego.
Więcej o inicjatywie Watchdog Polska przeczytać można na specjalnej stronie internetowej, która umożliwia też kontakt z posłami w sprawie poparcia proobywatelskiej części senackich poprawek.
