20-latkowie z rekordową frekwencją na protestach społecznych i ze spadającym poczuciem wpływu na los państwa. Winny PiS?

Wśród młodych Polek i Polaków spada poczucie wpływu na własne państwo oraz sprawy lokalne. W 2021 roku było ono o 11 punktów procentowych niższe niż rok wcześniej. Rekordy frekwencji biją za to protesty i demonstracje.

Poczucie podmiotowości i sprawczości obywateli oraz ich udział w życiu publicznym są kluczowe w rozwoju społeczeństwa obywatelskiego i demokracji. Począwszy od 1992 r. te parametry są badane przez CBOS w różnych grupach wiekowych.

Młodzi dorośli (18-24 lata) byli przedmiotem badań w najnowszym raporcie Młodzi Polacy a poczucie wpływu na sprawy publiczne i zaangażowanie w protesty. Piotr Chys, autor opracowania, zestawił dane z trzech kategorii: „poczucie wpływu na sprawy kraju”, „poczucie wpływu na sprawy lokalne” i „zaangażowanie w protesty”.

W dwóch pierwszych odnotowano spadek. Na pytanie „Czy, Pana(i) zdaniem, ludzie tacy jak Pan(i) mają wpływ na sprawy kraju?” w 2021 r. twierdząco odpowiedziało 42% ankietowanych, o 11 punktów procentowych mniej niż rok wcześniej (53%  w 2020 r.). Podejście młodych do ich wpływu na kwestie lokalne również uległo dość dużej zmianie na przestrzeni jednego roku. Na pytanie „Czy, Pana(i) zdaniem, ludzie tacy jak Pan(i) mają wpływ na sprawy swojego miasta, gminy?” w 2021 r. twierdząco odpowiedziało 58% młodych Polaków, również o 11 p.p. mniej niż w poprzednim roku (69% w 2020 r.).

Znacząco wzrosła za to frekwencja młodych dorosłych na wszelkiego rodzaju strajkach i demonstracjach. W 2020 r. sięgnęła ona rekordowych 23,8%, prawie trzykrotnie częściej niż u ogółu dorosłych Polaków (8,3%). Oznacza to, że młodzi uczestniczyli w protestach niemal czterokrotnie częściej niż w 2019 r., kiedy to udział w protestach w tej grupie wiekowej zadeklarowało zaledwie 6,6% badanych.

Choć dane te brzmią ponuro, spojrzenie na to zagadnienie nieco szerzej łagodzi tę perspektywę. Statystki dotyczące poczucia podmiotowości Polaków w sferach państwowej i lokalnej i tak utrzymują się na wysokim poziomie, jeśli porównać je z danymi z lat 90. i początku lat 00., kiedy to potrafiły one spadać nawet poniżej 20%. Dodatkowo, dane te cechuje dość duża zmienność na przestrzeni lat, a podobne spadki i wzrosty miały już miejsce w przeszłości, jak np. spadek z 69% w 2014 do 57% w 2015 roku w kwestii poczucia wpływu młodych Polaków na sprawy lokalne.

Bezprecedensowy wydaje się być jedynie wzmożony udział młodzieży w protestach (przed 2020 nie przekroczył on nigdy poziomu 8,5%), czego głównym powodem był oczywiście Ogólnopolski Strajk Kobiet, wywołany orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego z 22 października 2020 roku, zaostrzającym prawo aborcyjne w Polsce.

Materiał opracował Andrzej Ciepły.