#2 Horyzont Wyszehradzki
Horyzont Wyszehradzki to publikowany regularnie co dwa tygodnie, przegląd najważniejszych wydarzeń politycznych i gospodarczych z państw Grupy Wyszehradzkiej.
1. Polityka
1.1 Czechy: Trwa restytucja kościelna
2015 rok przyniósł kontynuację tak zwanej restytucji kościelnej w Republice Czeskiej. Kościołom zwrócono kolejną część majątku zagrabionego w latach 50. przez władze komunistyczne.
Restytucja była jednym z najbardziej kontrowersyjnych pomysłów poprzedniego rządu Petra Necasa. Obecnie rządząca socjaldemokracja (CSSD) Bohuslava Sobotki zapowiadała anulowanie restytucji. Jednak konieczność zawarcia koalicji z chadecką partią KDU-CSL wymusiła na lewicy złagodzenie stanowiska.
Orędzie noworoczne prezydenta Zemana
Czeski prezydent Milosz Zeman chwalił w swoim noworocznym orędziu stan czeskiej gospodarki.„Po chudych latach zaczęliśmy wychodzić na prostą” – powiedział Zeman. Czeska gospodarka zanotowała wzrost w trzech kwartałach 2015 roku o 4,4%.
Jednocześnie prezydent po raz kolejny bardzo ostro wypowiedział się przeciw przyjmowaniu przez Czechy imigrantów. Organizatorom demonstracji „Welcome refugee” z 17 listopada zarzucił posługiwanie się transparentami typu „Ten kraj nie należy do nas, uchodźcy witamy”. Organizatorzy z kolej już zapowiedzieli skierowanie pozwu przeciwko prezydentowi na drogę sądową. „Nikt z nas nie miał tego typu transparentu. Na jednym z nich pisało jedynie »Ten kraj należy do wszystkich, uchodźcy witamy«” – przekonują.
Grecki ambasador wraca do Pragi
Kończy się kryzys dyplomatyczny na linii Czechy-Grecja. Grecki ambasador wraca na placówkę do Pragi, którą opuścił po tym, jak prezydent Zeman powiedział: „Republika Czeska przystąpi do strefy Euro, wtedy gdy opuści ją Grecja”. Ministrowi Spraw Zagranicznych, Lubomirowi Zaoralkowi udało się przekonać stronę grecką o braku reprezentatywności wypowiedzi Zemana dla stanowiska czeskiego rządu.
Premier Sobotka ostro o przyjmowaniu imigrantów
„Jesteśmy solidarni z UE wysłaliśmy wojska m. in. do Macedonii” – powiedział premier Sobotka, odpierając zarzuty, iż Praga odmawia współpracy przy rozwiązaniu kryzysu imigracyjnego. Sobotka dodał, że wypowiedzi polityków europejskich o możliwości wstrzymania dopłat strukturalnych w razie utrzymania sprzeciwu ze strony wyszehradzkiej czwórki mają charakter szantażu, a sporą część odpowiedzialności za kryzys ponosi niemiecka kanclerz za sprawą swojej niefortunnej wrześniowej wypowiedzi o możliwości przyjęcia przez Berlin wszystkich uchodźców.
1.2 Słowacja
Fico i Sobotka krytykują Nord Stream
„Nord Stream to projekt czysto polityczny nie konsultowany z partnerami, pominięcie Ukrainy jest absolutnie niedopuszczalne” – powiedział słowacki premier Robert Fico. Fico, uchodzący wcześniej za polityka relatywnie prorosyjskiego, w ostatnich miesiącach bardzo wyraźnie wspiera stanowisko Kijowa. W podobnie ostrym tonie, krytykując brak solidarności z Ukrainą wypowiadał się włoski premier Matteo Renzi: „Gdy kraje Grupy Wyszehradzkiej zajmowały takie a nie inne stanowisko w sprawie uchodźców, nie spodziewałem, że kiedykolwiek będę się z nimi zgadzać. W sprawie Nord Streamu mogą jednak liczyć na moje pełne poparcie”. Angela Merkel w dalszym ciągu przekonuje, iż Nord Stream jest dziełem prywatnych inwestorów, na który rządy Niemiec i Rosji nie mają decydującego wpływu. A nam pozostaje zadać pytanie, czyżby rodził się Wyszehrad 2.0?
Niemcy straszą Słowację i Węgry: jeśli nie przyjmiecie uchodźców, podejmiemy kroki prawne
„Solidarność europejska nie może być jednostronna. Jeśli nie zgodzicie się przyjąć uchodźców, podejmiemy kroki prawne. Pamiętajcie, że stawką są otwarte granice w Europie” – ta wypowiedź niemieckiego Ministra Spraw Zagranicznych, Franka Wolfganga Steinmeiera jest szeroko komentowana przez słowackie media. Wypowiedź skierowana była pod adresem rządów w Budapeszcie i Bratysławie. Wcześniej to rząd premiera Roberta Fico zapowiedział podjęcie przeciwko Berlinowi kroków prawnych w razie próby zmuszenia Słowacji do przyjęcia uchodźców.
Słowaccy policjanci patrolują granicę węgiersko-serbską
Słowacja zaproponowała Węgrom wysłanie własnych oddziałów policyjnych, których zadaniem będzie patrolowanie granicy węgiersko-serbskiej.
Krok ten konsoliduje wspólne stanowisko Grupy Wyszehradzkiej wobec kryzysu imigracyjnego. Premierzy Fico i Orban zdecydowanie oponują przeciwko forsowanym przez rząd Angeli Merkel „kwotom na imigrantów”.
Minister Spraw Zagranicznych: odmowa uznania kwot nie osłabi naszego przewodnictwa
Minister Spraw Zagranicznych, Miroslav Lajczak obszernie poruszył kwestie odmowy akceptacji przez Bratysławę proponowanych przez Berlin „kwot na imigrantów”. Zdaniem ministra słowacki sprzeciw nie podważy pozycji Bratysławy w kontekście rozpoczynającego się w 2017 roku przewodnictwa: „Na naszą pozycję w UE pracowaliśmy wiele lat i jedna sprawa nie może tej pozycji podkopać”. Minister dodał, iż stanowisko wyszehradzkiej czwórki jest konstruktywne, gdyż tylko Europa środkowa zdaje sobie sprawę, że przyjęcie uchodźców „to nie koniec a początek problemu”. Stąd też minister wskazuje na konieczność posiadania przez Wspólnotę spójnej strategii integracji imigrantów. Lajczak dodaje krytyczną ocenę postawy europejskich mocarstw wobec państw V 4:„Wyraźnie widzimy, że w UE robi się różnice na tych, którym wolno więcej i tych, którym wolno mniej”.
1.3 Węgry
Fidesz odbudował popularność w 2015 roku
Ośrodek badań opinii publicznej Nezopont opublikował badanie, z którego wynika, iż rządzący Fidesz jest partią, która zyskała najwięcej na popularności w 2015 roku. Wśród osób zamierzających głosować w kolejnych wyborach Fidesz zyskał 48% poparcia, podczas gdy główna siła opozycji, radykalnie prawicowy Jobbik, 21%. Rozdrobniona opozycja liberalna może liczyć na w sumie 25% poparcia, przy czym tylko Socjaliści z wynikiem 11% zdecydowanie przekraczają próg wyborczy.
Analitycy tłumaczą tak dobre wyniki rządzącego od 5 lat Fideszu (tegoroczny wzrost notowań to około 8-11%) twardą postawą rządu Orbana wobec kryzysu imigracyjnego oraz opadnięciem fali wzrostu poparcia dla Jobbiku wynikającego z niezdolności tego drugiego ugrupowania dotarcia do wyborcy centrowego.
Lider Jobbiku pozywa Orbana
Lider nacjonalistycznej partii Jobbik, Gabor Vona powiadomił Prokuratora Generalnego o możliwości popełnienia przestępstwa przez premiera Wiktora Orbana. Orban nazwał niedawno Jobbik „partią pełną kryminalistów”.
Stosunki Jobbiku i Fideszu są wyjątkowo złożone. Początkowo Jobbik uważany był przez liberalnych węgierskich analityków za skrajnie prawicową filię Fideszu. W pewnym momencie realna wydawała się też możliwość koalicji pomiędzy tymi dwoma ugrupowaniami. Na początku 2015 r. rosnący w siłę Jobbik zaczął jednak zagrażać partii premiera Orbana i to zdecydowanie bardziej niż liberalna opozycja. Zwycięstwo kandydata nacjonalistów w wyborach uzupełniających w jednym z okręgów uważanych dotąd za bastion Fideszu wprawiło polityków obozu rządzącego w pewnego rodzaju panikę. Obecnie jednak badania opinii publicznej pokazują, że Fidesz ma szanse, co notabene byłoby ewenementem na skalę europejską, po raz trzeci uzyskać bezwzględną większość mandatów w węgierskim parlamencie. Notowania Jobbiku ustabilizowały się natomiast na poziomie około 20%. Wynika to zapewne z, po pierwsze, niewątpliwie odczuwalnej poprawy położenia „zwykłego Węgra” w okresie rządów Fideszu, a po drugie strategia Jobbiku, oparta na otwarciu się na elektorat centroprawicowy, do tej pory żelazną bazę wyborczą partii rządzącej, jak na razie zakończyła się niepowodzeniem.
Orban: Brytyjskie propozycje są godne uwagi z wyjątkiem ograniczeń swobodnego przepływu ludności
Węgierski premier Wiktor Orban podczas spotkania ze swoim brytyjskim odpowiednikiem, Davidem Cameronem chwalił brytyjskie propozycje reformy Unii. Węgierski przywódca uznał jednak za niedopuszczalne propozycje ograniczenia swobodnego przepływu ludności. Jednocześnie Węgry podtrzymują swoje negatywne stanowisko wobec pomysłu tak zwanego Mini Schengen.
Verhostadt atakuje Węgry w filmie wideo zamieszczonym na Facebooku
Belgijski polityk Guy Verhostadt wystąpił w krótkim filmie zamieszczonym w portalu społecznościowym Facebook, w którym niezwykle ostro zaatakował węgierskie władze za postawę wobec kryzysu imigracyjnego. Verhostadt powiedział: „Doświadczenie historyczne nauczyły Europę, jak postępować wobec ludzkich nieszczęść. Ale spokojnie, jeśli nie przyjmiemy uchodźców, przyjmie ich Kanada i jej liberalny rząd”. Węgierscy politycy nie kryją oburzenia nagraniem.
Węgry zwiększają wydatki na zbrojenia
Węgierski Minister Obrony, Istvan Simicsko zapowiedział zwiększenie wydatków na zbrojenia z 0,85% w 2016 do 1,39% PKB w 2022 roku. Decyzja wpisuje się w ustalenia podjęte w trakcie szczytu NATO w Walii.
Hakerzy z Anonymous uderzą w Fidesz
Hakerzy z grupy Anonymous zapowiedzieli uderzenie w rządzący na Węgrzech Fidesz, nie zdradzając szczegółowych motywów tej decyzji. Tekst zamieszczonej na stronach Anonymusa informacji jest szeroko komentowana przez węgierskich internautów.
2. Gospodarka
2.1 Czechy
Rząd zapowiada podwyżkę płacy minimalnej
Gabinet Bohuslava Sobotki zapowiada podwyższenie płacy minimalnej do 11 tysięcy koron miesięcznie. „Czescy pracownicy nie ustępują już wydajnością pracy pracownikom zachodnioeuropejskim. Dlaczego więc ich zarobki mają w dalszym ciągu plasować się na granicy progu ubóstwa?” – pyta Sobotka. Ekonomiści i pracodawcy krytykuję jednak pomysły rządu. Przeciwnicy takiego rozwiązania zwracają uwagę, że taka podwyżka oznaczałaby wzrost płacy minimalnej o prawie 11%. „Decyzja taka może zachwiać podstawami tak dobrze rozwijającej się gospodarki” – przestrzegają.
Czechy nie przyjmą euro przed 2020 rokiem
Republika Czeska nie będzie gotowa na przyjęcie euro przed rokiem 2020 – informują przedstawiciele rządu. Ich zdaniem dopiero wtedy czeska gospodarka osiągnie poziom zbliżony do państw Europy zachodniej. Wejście do strefy euro było jednym z głównych postulatów socjaldemokratycznej CSSD w kampanii wyborczej. Koalicyjna partia ANO 2011 Ministra Finansów, Andreja Babisza stanowczo oponuje przeciwko przyjmowaniu wspólnej waluty. Zdecydowanym zwolennikiem unii fiskalnej jest natomiast prezydent Milos Zeman, zadeklarowany eurofederalista.
Czeska gospodarka spowolni w 2016 roku
Tegoroczne, przekraczające 4%, tempo wzrostu gospodarczego będzie w 2016 roku nie do utrzymania, przestrzegają czescy ekonomiści. Tym niemniej zarówno Bank Narodowy, jak i fachowcy prognozują dłuższy okres relatywnie szybkiego wzrostu. Ekonomiści ostrzegają jednak przed przegrzaniem koniunktury, do którego prowadzić może, jak zauważają, również zbyt gwałtowne podniesienie płacy minimalnej.
2.2 Słowacja
Bezrobocie najniższe od wybuchu kryzysu
Rząd premiera Roberta Fico chwali się najniższym od wybuchu światowego kryzysu wskaźnikiem bezrobocia. W listopadzie bez pracy pozostawało 10,77% Słowaków. Przedstawiciele rządu podkreślają, iż „listopad, grudzień i styczeń to miesiące, gdy bezrobocie przeważnie nie rośnie. Tym bardziej mamy więc dowód dobrej kondycji całej gospodarki”.
Słowacja w latach 2000-2008 nazywana była „tatrzańskim tygrysem”Wzrost PKB w dwóch pierwszych kwartałach 2008 roku wynosił 14%. Kryzys zachwiał podstawy słowackiego „cudu”, w 2009 roku dochód narodowy na mieszkańca spadł o 9%. Tym niemniej słowacka gospodarka dość szybko wróciła na ścieżkę relatywnie szybkiego wzrostu.
Otwarto odcinek autostrady Rużemborok-Koszyce
Słowacja otwiera odcinek autostrady między miejscowościami Rużemborok a Preszov koło Koszyc. Przedstawiciele Ministerstwa Infrastruktury cieszą się z włączenia w sieć autostrad dwóch biedniejszych rejonów Słowacji, żylińskiego i koszyckiego. Inwestycja jest elementem szerszego projektu modernizacji krajowej infrastruktury.
2.3 Węgry
Deficyt budżetowy w 2016 wyniesie 2,4%
Węgierski deficyt budżetowy wyniesie w 2016 roku 2,4%. Zarówno Ministerstwo Gospodarki, jak i węgierscy ekonomiści są zadowoleni z utrzymywania deficytu w ryzach, co było jedną z głównych zapowiedzi Fideszu w momencie objęcia przez tą partię rządów w 2010 roku.
Sektor turystyczny motorem węgierskiego wzrostu
O 29% wzrosła w latach 2010-2014 liczba turystów odwiedzających Węgry. Przy czym największy wzrost liczby odwiedzin dotyczy turystów ze Słowacji (80%) oraz Wielkiej Brytanii i Polski (50%). Zdaniem przedstawicieli Ministerstwa Turystyki wzrost w tej branży jest jednym z motorów węgierskiego wzrostu gospodarczego.
Porozumienie rządu z firmami z branży kolejowej
Węgierski rząd podpisał umowy z firmami z branży kolejowej MAV i Gysew, które przez następne 10 lat będą obsługiwać transport publiczny w tej branży. Firmy otrzymają państwowe subwencje w łącznej wysokości 2 bilionów forintów.
3. Wyszehrad a Polska
Słowackie media szeroko komentują słowa szefa Europarlamentu Martina Schulza o zamachu stanu w Polsce. Hospodarske Noviny cytują politologów, którzy dość jednoznacznie oceniają tę wypowiedź jako mocno przesadną. „Pan Schulz jest związany z jedną z opcji politycznych w Europarlamencie i ciężko mu to ukryć. Z trudem ukrywa też, z którą z opcji na polskiej scenie politycznej sympatyzuje. Dlatego jego wypowiedź jest świadomie przesadzona”, „Sytuacja w Polsce niczym nie różni się od sytuacji w innych państwach wyszehradzkich”. „Trzeba pamiętać, iż poprzednia polska partia rządząca, Platforma Obywatelska zmieniła Ustawę o Trybunale Konstytucyjnym w sposób, który uczynił jego funkcjonowanie praktycznie niemożliwym” – te cytowane wypowiedzi jednoznacznie dowodzą wstrzemięźliwości słowackich analityków wobec sytuacji na polskiej scenie politycznej. Notabene Hospodarske Noviny sympatyzują raczej z obecną opozycją. Wśród cytowanych politologów znajduje się Martin Szimeczka, swego czasu regularnie publikujący komentarze na łamach Gazety Wyborczej.
Tymczasem specjalny numer poświęcił wyborom w Polsce czeski kwartalnik Demokraticky Stred. Pismo to raczej nie ukrywało wcześniej sympatii do Platformy Obywatelskiej. Obecnie jednak analitycy tego centroprawicowego kwartalnika, w którym publikował między innymi Dariusz Gawin, zwracają uwagę na liczne problemy, które w okresie swych rządów partia Donalda Tuska starała się zamieść pod dywan. Artykuły zamieszczone w piśmie poddają dość rzetelnej i wszechstronne analizie rozdarcie polskiego społeczeństwa na „dwa obozy”. Jednocześnie autorzy starają się przedstawić PiS jako partię, która z czasem będzie miała szanse zostać zwykłą partią konserwatywną pozbawioną elementów populistycznych i antydemokratycznych. „Bez względu na wszystko Polska dalej będzie nas fascynować” – piszą autorzy wstępniaka.
Horyzont obejmuje okres 17.12-31.12.2015
