Teka 32-33: Boże Ciało

Spis treści

Pressja Redakcji

Adam Leszkiewicz

Adoracja

Rzeczywista obecność Chrystusa w Najświętszym Sakramencie jest skandalem, do którego jakoś się przyzwyczailiśmy. Czy jednak udział milionów Polaków w archaicznym rytuale nie jest frapującym wyzwaniem dla antropologii, psychologii i socjologii? Czy katolicka doktryna transsubstancjacji nie jest fascynującym wyzwaniem dla filozofii? To krótkie opowiadanie doskonale pokazuje, co skłaniało nas do zrobienia teki o mszy świętej. Wgapiamy się w ten blady krążek i staramy się coś z tego wszystkiego zrozumieć.

Msza interdyscyplinarna

Przyglądamy się Eucharystii z najrozmaitszych perspektyw: antropologicznej, religioznawczej, socjologicznej, psychoanalitycznej, teologicznej, metafizycznej i historyczno-ideowej. Nie sądzimy, by którekolwiek z tych ujęć wyczerpywało fenomen liturgii. Niech rozkwita tysiąc teoretycznych kwiatów!

Paweł Rojek

Semiotyka Eucharystii

Długi i dość skomplikowany tekst, łączący dwa zasadnicze wątki całej teki – antropologię kulturową i metafizykę liturgii. Teoria transsubstancjacji jest filozoficznym uzasadnieniem katolickiego fetyszyzmu. Katolicyzm bowiem – jak zauważył kiedyś Peter Kreeft – bardziej przypomina religie afrykańskie niż współczesny skandynawski protestantyzm.

Tomasz Dekert

Nowa msza: rytuał czy antyrytuał?

Ważny głos religioznawcy w dyskusji o nowej i starej mszy. Reforma liturgiczna pogwałciła rytualny charakter liturgii. Nowa msza bywa niekiedy wręcz antyrytuałem. Tak przynajmniej wynika z zastosowania do liturgii teorii Roya Rappaporta.

Jan Maciejewski

Polityka mszy

Schmitt, Mounier, Staniszkis i Ratzinger w jednym. Eucharystia jest po to, by łączyć ludzi i wskazywać im cel – przemianę rzeczywistości. Ite, missa est oznacza, że spełniona została Ofiara, ale też że rozpoczyna się nowa ofiara – na ołtarzu świata.

Jakub Moroz

Rytuał i nowa lewica

Komentarz do Mszy Artura Żmijewskiego staje się gorącym oskarżeniem całej antyrytualistycznej lewicy kulturowej. Amunicję podaje brytyjska antropolożka Mary Douglas.

Sebastian Gałecki

Msza jako idea

Głos historyka idei. Kardynał John Henry Newman sformułował kryteria organicznego rozwoju idei. Czy msza święta w ostatnim półwieczu rozwija się według tych kryteriów?

Michał Koza

Efekt ofiary

Bardzo trzeźwy i praktyczny tekst, wskazujący między innymi konkretne działania, które mogą hermeneutycznie zrównoważyć zwykle przeciwstawiane elementy uczty i ofiary we mszy świętej. Wszystko mamy w zasięgu ręki:Kanon Rzymski, kadzidło i woskowe świece.

Jakub Przybyła

Msza święta jako restytucja piersi

Już Carl Gustaw Jung łączył mszę i psychoanalizę. Msza jako rytuał utraty i odzyskania obiektu pozwala radzić sobie z wpisaną w kondycję człowieka depresyjnością.

Ks. Tomasz Wielebski, Mateusz J. Tutak

Niedziela w Polsce

Dwaj socjologowie z UKSW przyglądają się praktykom polskich katolików. Nieco spadają u młodzieży.

Dawid Gospodarek, Karol Wilczyński

Słowniczek liturgiczny

Kilka liturgicznych oczywistych oczywistości. Przy okazji: wiecie, czym różni się terrorysta od liturgisty? Z terrorystą można negocjować.

Msza metafizyczna

Kilka współczesnych interpretacji transsubstancjacji, w tym tłumaczenia klasycznych artykułów dwojga wybitnych brytyjskich filozofów analitycznych.

Karol Kleczka, Stanisław Ruczaj, Marcin Suskiewicz

Adoracja i spekulacja

Wstęp do lektury G.E.M. Anscombe i Michaela Dummetta. Parę słów o autorach,
kilka uwag o ich teoriach, garść anegdot, zaskakujące czasem świadectwa wiary.

Gertrude Elizabeth Margaret Anscombe

O transsubstancjacji

Uczennica i przyjaciółka Ludwiga Wittgensteina tłumaczy co można, a czego nie można zrozumieć z tajemnicy Eucharystii. Broszurka z tym tekstem sprzedawana była w Wielkiej Brytanii za kilka pensów po kościołach.

Michael Dummett

Sens katolickiej nauki o Eucharystii

Niedawno zmarły wybitny brytyjski filozof formułuje nowoczesną interpretację katolickiej doktryny o rzeczywistej obecności. Bóg po prostu uznaje Hostię za Ciało Chrystusa. Jak chciałbyś z tym polemizować?

Błażej Skrzypulec

Problem transsubstancjacji

Elegancka analiza rozwiązań metafizycznego problemu Eucharystii. Doskonały komentarz do teorii Dummetta, ale także ciekawa propozycja rozwiązania pojawiających się na jej gruncie trudności.

Marcin Suskiewicz

Tajemnicza substancja

Erudycyjny esej o pewnej uwadze kardynała Newmana o transsubstancjacji. Można się było spodziewać związków Newmana z brytyjskim empiryzmem, ale kto by pomyślał o wątku neoplatońskim?

Ekspressje liturgiczne

Muzyka, malarstwo, rzeźba, dramat, design i Najświętszy Sakrament.

Adam Leszkiewicz

Papież jako totalne dzieło sztuki

Prowokacyjne użycie teorii socrealizmu Borisa Groysa do analizy religijnych utworów Pendereckiego, Kilara i Góreckiego. Kisiel mawiał, że był to „liturgiczny socrealizm”. Miał rację, i to o wiele bardziej, niż sądził.

Obecność czy przezroczystość?

Z prof. Januszem Krupińskim rozmawia Małgorzata Gadomska

Arcyciekawa rozmowa o sztuce i sakramentach z wykładowcą krakowskiej ASP. Uobecnienie w obu tych sferach nie może być przezroczystością. Dążenie do wyeliminowania pośrednictwa to jawny bądź zakamuflowany ikonoklazm.

Juliusz Gałkowski

Boże Ciało w kamieniu

Ręka w górę, kto był kiedyś w Wysocicach! No właśnie. A tam akurat znajduje się
zagadkowy tympanon z delfinami, który streszcza średniowieczne spory o Eucharystię.

Marcin Suskiewicz

Optymizm stworzenia, odwaga Wcielenia

Wnikliwa analiza książki ks. Andrzeja Draguły, który niebezpiecznie zbliża się do ikonoklazmu i na dodatek krytykuje okładki „Pressji”. Przy okazji Marcin Suskiewicz jasno formułuje główne idee naszego pisma.

Marta Kwaśnicka

Sor Juanę ustanawiam

Esej o pewnej siedemnastowiecznej meksykańskiej zakonnicy-skandalistce, która napisała narcystyczną sztukę o Chrystusie.

Romantyzm jest naszym programem cywilizacyjnym

Z profesorem Andrzejem Waśką rozmawiają Michał Koryciński i Piotr Kowalczyk. Rozmowa o pierwszym i piątym wieszczu, czyli o Mickiewiczu i Rymkiewiczu.

Krakowski Kredens

Cykl rozmów z ważnymi osobistościami życia kulturalnego dawnego Krakowa.

Eucharystia to najwspanialsze performance

Ze Zbigniewem Warpechowskim rozmawiają Adam Leszkiewicz, Jakub Moroz i Paweł Rojek

Zimą wyprawiliśmy się do Sandomierza porozmawiać z jednym z twórców performance artu, nestorem polskiej sztuki współczesnej, żywą krakowską legendą, malarzem, poetą, rzeźbiarzem i myślicielem, twórcą używanego przez nas pojęcia awangardowego konserwatyzmu.

Zbigniew Warpechowski

Konserwatyzm awangardowy

Programowy tekst podarowany nam przez autora. Próbujemy namówić go do stałej współpracy.

Teka Brauna

Drukujemy materiały przekazane nam przez prof. Kazimierza Brauna. Więcej szczegółów o naszym projekcie w nocie redakcyjnej w poprzedniej tece „Pressji”.

Jerzy Braun

Józef Maria Hoene-Wroński

Druga część niepublikowanej książki Wielcy Polacy w kulturze światowej intelektualnego patrona „Pressji”. Hoene Wroński był pierwszym polskim mesjanistą, genialnym matematykiem i najpewniej wielkim filozofem.

Repressje trynitarne

Chyba żadna dotąd teka „Pressji” nie wywołała takich emocji jak Ekonomia trynitarna. Zaobserwowaliśmy, że ostrość wypowiedzi krytyków była z reguły odwrotnie proporcjonalna do znajomości naszych tekstów.

Paweł Rojek

Ekonomia, wzajemność i Trójca Święta

Szczegółowe wyjaśnienie, o co chodziło Marcinowi Kędzierskiemu, gdy pisał o wzajemności negatywnej i obrazie Trójcy Świętej w życiu gospodarczym.

Paweł Kaliniecki

Bóg jest rodziną

Przychylny komentarz do Ekonomii trynitarnej znawcy myśli G.K. Chestertona i redaktora portalu www.dystrybucjonizm.pl.

Marek Przychodzeń

Ekonomia obywatelska w praktyce

Wątpliwości wobec tekstu Wolfganga Grassla opublikowanego w Ekonomii trynitarnej. Odróżniajmy dobroczynność i rynek oraz państwo pisane wielką i małą literą.

Wiesław Żyznowski

Czy rynek jest podmiotem?

Kilka uwag ze strony filozofa i przedsiębiorcy. Problemy rynku znikną, gdy będzie on naprawdę wolny.

Marcin Kędzierski, Krzysztof Mazur, Paweł Rojek

Ekonomia trynitarna. Często zadawane pytania

Zbiorcza odpowiedź najrozmaitszym krytykom. Czy wiecie, że zarzucano nam nawet, iż ekonomia trynitarna wspiera równouprawnienie związków homoseksualnych?

Repressje zwykłe

Tu zamieściliśmy teksty odwołujące się do poprzednich tek, które nie dotyczą Ekonomii trynitarnej. Zapraszamy do komentarzy i polemik. Można też komentować polemiki i polemizować z komentarzami.

Wojciech Jakóbik

Prometeizm energetyczny

Podsumowanie i skierowanie na nowe tory trwającej w „Pressjach” od kilku lat kampanii na rzecz odnowienia prometeizmu.

Piotr Stankiewicz

Poeci do piór!

Głos w sprawie eseju Adama Leszkiewicza o poezji smoleńskiej.

Przemysław Piętak

Londyn, Paryż i „sprawa Miłosza”

Ciekawy komentarz do teki emigracyjnej. Opowieść o tym, jak stosunek do Miłosza podzielił środowiska emigracji londyńskiej i paryskiej.

Angelika Kowalik

Kto stworzył „doktrynę Giedroycia”?

Glossa do artykułu Pawła Rojka o emigracyjnych ideach federacyjnych. Nie powinniśmy mówić o doktrynie Mieroszewskiego-Giedroycia, lecz Łysiaka-Rudnyckiego-Mieroszewskiego-Giedroycia.

Kompressje

K. Szeremeta, Nowy dokument tekstowy (Adam Leszkiewicz)

I. Jazykowa, Oto czynię wszystko nowe (Paweł Rojek)

H. Belting, Obraz i kult (Jakub Moroz)

K. Koehler, Boży podżegacz (Jan Maciejewski)

Tekst recenzji książki kierownika naszego działu poetyckiego, która wcześniej ukazała
się w „Do Rzeczy”.

M. Urbanowski (red.), Jest Bóg, żyje prawda (Eliza Kącka)

W tej antologii tekstów o Stanisławie Brzozowskim znalazły się artykuły Jerzego
Brauna i Jana Maciejewskiego. Obaj związani są z naszą redakcją.

G. Lewicki, Nadchodzi nowy proletariat! (Maciej Malik)

Kolejne omówienie książki naszego redaktora. Wcześniej Paweł Rojek opublikował jej recenzję w „Rzeczpospolitej”.

R. Kostro, R. Kuraszkiewicz, M. Wysocki (red.), Wiesław Chrzanowski (Wojciech Baliński)

A. Wołek, Słabe państwo (Paweł Musiałek)

Ch. Meier, Powstanie polityczności u Greków (Juliusz Gałkowski)

A. Szczerski, Modernizacje (Jan Cieślak)

M. Pasiecznik, Rytuał superformuły (Leszek Wroński)

A.-M. Rizzuto, Narodziny żyjącego Boga (Jakub Przybyła)

Perysskop

Wychylamy się z naszej niszy i czytamy inne pisma.

„Christianitas” 2012, nr 50 (Jan Maciejewski)

„Kontakt” 2013, nr 22 (Karol Kleczka)

„Kronos” 2012, nr 4 (Stanisław Ruczaj)

„Liberté” 2013, nr 13 (Michał Rekowski)

„Literatura na Świecie” 2013, nr 3–4 (Adam Leszkiewicz)

„Nowy Obywatel” 2012, nr 7 (Marek Przychodzeń)

„Odra” 2013, nr 1 (Adrian Sinkowski)

„Rzeczy Wspólne” 2013, nr 11 (Wojciech Jakóbik)

„Znak” 2013, nr 2 (Ziemowit Jóźwik)