Tak blisko, a tak daleko. Raport CA KJ
Przedmiotem niniejszego raportu jest analiza i ocena stanu współpracy pomiędzy UE a krajami Partnerstwa Wschodniego (PW) w zakresie polityki transportowej. Raport wskazuje również podstawowe bariery we wzajemnej współpracy oraz propozycje możliwych zmian i usprawnień, które mają na celu kompleksową harmonizację systemów transportowych państw UE i PW. Warto zaznaczyć, że rekomendacje dotyczą nie tylko kwestii inwestycji infrastrukturalnych, takich jak nowe odcinki dróg czy linii kolejowych, które są najbardziej widoczną dla opinii publicznej formą działań polityki transportowej. Obejmują one również działania regulacyjne w myśl wartości i standardów – wyjaśnia dr Michał Beim, autor najnowszego raportu Centrum Analiz Klubu Jagiellońskiego.
W 2009 r. przyjęto, że PW rozwijać się będzie dwutorowo: po pierwsze w wymiarze bilateralnym, koncentrując się na umacnianiu relacji poszczególnych państw z UE, a po drugie w wymiarze wielostronnym, odnoszącym się do inicjatyw na rzecz wszystkich partnerów. Zagadnienie transportowe wpisują w obydwa te wymiary, choć kluczowy wydaje się wymiar wielostronny, mający na celu ułatwienie poruszania się osób i towarów na całej granicy między krajami UE i PW oraz między samymi krajami PW. Mając to na uwadze, zawarte w niniejszym opracowaniu propozycje działań inwestycyjnych dotyczą całego obszaru przygranicznego – wyjaśnia dr Beim.
Warto podkreślić, że choć do PW zaproszono sześć państw, jedynie połowa z nich (Białoruś, Ukraina i Mołdawia) mają wspólne granice z państwami UE. Trzy pozostałe państwa (Armenia, Azerbejdżan i Gruzja), choć nie leżą w bezpośrednim sąsiedztwie, pełnią jednak ważną rolę we współpracy, również w kontekście transportowym. Wynika to z faktu, że kraje Kaukazu Południowego są ważnym węzłem komunikacyjnym na szlakach łączących UE z Chinami, Bliskim Wschodem i Indiami – opisuje autor raportu.
Po stworzeniu większości podstawowej bazy prawnej relacji UE z państwami PW oraz zniesieniu/liberalizacji reżimu wizowego UE dla obywateli tych państw, PW opierać się będzie głównie na współpracy sektorowej. Spośród różnych celów współpracy sektorowej, zawartych w Deklaracji z piątego Szczytu PW w Brukseli oraz dokumentu „20 deliverables for 2020”, priorytetowo warto potraktować te związane z rozbudową wzajemnych połączeń (connectivity). Dotyczyć to powinno głównie współpracy w dziedzinie transportu, która: tworzy najwięcej wartości dodanej w innych dziedzinach (cross-cutting synergies); jest akceptowana przez wszystkie kraje PW i dostosowana do ich potrzeb (differentiation and ownership); przynosi konkretne rezultaty dla obywateli UE i krajów PW (tangible results) – wskazuje współpracownik CA KJ.
Liberalizacja rynków transportowych i harmonizacja przepisów technicznych działa stymulująco na rozwój gospodarczy. Sfera regulacyjna stanowi punkt wyjścia dla rozbudowy połączeń transportowych między UE a PW. Integracji obu systemów nie da się jednak osiągnąć bez działań inwestycyjnych. W raporcie wskazano kluczowe odcinki sieci transportowych, mające znaczenie dla integracji systemów. Priorytet stanowić powinny zaniedbywane przygraniczne odcinki sieci drogowych, kolejowych lub rzecznych. Ze wszystkich analizowanych gałęzi transportu największego zaangażowania polityk publicznych wymaga sektor kolejowy. Jego niska konkurencyjność, wynikająca z nadmiernego przeregulowania i deficytów inwestycyjnych, negatywnie wpływa na efektywność ekonomiczną transportu oraz koszty środowiskowe – podsumowuje dr Michał Beim.
