Patriotyzm gospodarczy AD 2025. Rekomendacje i poradnik świadomego konsumenta

Co oznacza dzisiaj patriotyzm gospodarczy? Dlaczego oznaczenia „Produkt polski” albo prefiks 590 w kodzie kreskowym nie podają nam wszystkich informacji? Jak rząd może skoordynować swoje działania, by dostarczać obywatelom informacji o rzeczywiście polskich produktach?

O tym przeczytacie w raporcie Centrum Analiz Klubu Jagiellońskiego.

Oznaczenie Produkt polski

Produkt polski to ustawowe oznaczenie produktów spożywczych wytworzonych w Polsce z użyciem polskich surowców. Wprowadzone zostało Ustawą z dnia 4 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych. Przepisy te dają producentom możliwość dobrowolnego wyróżniania na rynku towarów wyprodukowanych w Polsce z polskich surowców poprzez oznakowanie ich informacją Produkt polski w formie opisowej lub graficznej.

Jak można było przeczytać na rządowej stronie internetowej, celem regulacji było umożliwienie konsumentom „odnalezienia na sklepowej półce krajowego asortymentu”. Ustawa pozwala używać prostej grafiki nawiązującej do polskiej flagi.

Ustawa z listopada 2016 r. weszła w życie 1 stycznia 2017 r. i jednocześnie wprowadziła obowiązek wycofania z obrotu do 31 grudnia 2017 r. artykułów rolno-spożywczych, które są oznakowane znakiem graficznym zawierającym informację Produkt polski niezgodną ze wzorem określonym w uchwalonych przepisach.

Kiedy można używać oznaczenia?

• Mięso – jeżeli zostało pozyskane ze zwierząt urodzonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz których chów i ubój odbyły się na
  terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
• Inne produkty pochodzenia zwierzęcego – jeżeli zostały pozyskane od zwierząt, których chów odbywa się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
• Nieprzetworzone produkty rolno-spożywcze – jeżeli produkcja odbyła się na terytorium Polski.
• Przetworzone produkty rolno spożywcze – jeżeli produkcja odbyła się na terytorium Polski wyłącznie ze składników, które również zostały wyprodukowane na terytorium Polski lub użyto do ich produkcji maksymalnie 25% masy składników wyprodukowanych poza terytorium Polski, gdy nie można ich zastąpić składnikami wyprodukowanymi na terytorium Polski.

Zalety:

• Oznaczenie przyjęło się wśród producentów i w sposób zauważalny zyskuje popularność, pojawia się na coraz większej liczbie produktów.
• Towarzyszące kampanie promocyjne w mediach budują
  jego rozpoznawalność.
• „Państwowy” charakter oznaczenia dodaje mu powagi.

Problemy i wady:

• Oznaczenie bazuje na miejscu produkcji i surowcach, a nie dotyka zagadnienia kapitału producenta. Państwowego oznaczenia mogą więc używać firmy ze 100% zagranicznym kapitałem.
• Brak publicznie dostępnych danych dotyczących skali wykorzystania znaku, a także prawidłowości jego użycia.
• Zdarza się użycie znaku lub pojęcia „produkt polski” w stosunku do produktów niezgodnych z celami ustawy, a więc produktów innych niż rolno-spożywcze (np. zabawki dla dzieci, sprzęt elektroniczny).
• Niedostateczna popularność wśród instytucji wspierających rozwój rolnictwa, które używają innych symboli wskazujących na polskość produktów, np. Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego czy Wielkopolska Izba Rolnicza.

Rekomendacje:

• Przeprowadzenie badań ex post obowiązywania ustawy wraz z próbą podjęcia przez którąś z instytucji państwowych (np. Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa, Inspekcję Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, Polski Instytut Ekonomiczny) analizy rynkowej popularności znaku, a także prawidłowości jego używania.
• Przeprowadzenie badań konsumenckich wskazujących, co odbiorcy dekodują jako treść oznaczenia Produkt polski.
• Jeżeli badania potwierdziłyby, że konsumenci uważają, iż użycie znaku oznacza również kapitał producenta, celowa wydaje się korekta znaku na lepiej odpowiadający odbiorowi konsumentów (np. na Produkt z Polski).

(fragment opracowania)

Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach rządowego programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030 PROO