Nierealne oczekiwania. Bilans i perspektywy stosunków polsko-chińskich

Problemy w relacjach z Chinami nie oznaczają, że należy rezygnować z dialogu. Szczególnie przydatny pod tym względem może być udział w mechanizmach multilateralnej współpracy zaproponowanych przez Pekin. Format „17+1” oraz Inicjatywa Pasa i Szlaku umożliwiają zachowanie kanałów komunikacji z najważniejszymi politykami chińskimi i przede wszystkim w ten sposób powinny być traktowane. Dotychczasowe rezultaty gospodarcze współpracy w tych mechanizmach należy uznać jednak za niewystarczające.

Celem raportu Centrum Analiz KJ pt. „Nierealne oczekiwania. Bilans i perspektywy stosunków polsko-chińskich” jest próba systemowej analizy relacji polsko-chińskich zarówno pod kątem dotychczasowych bilateralnych osiągnięć, jak i perspektywy burzliwych napięć, których można spodziewać się w relacjach międzynarodowych w najbliższych latach. Autor raportu stara się odpowiedzieć na pytanie, jaką postawę powinna przyjąć Polska w narastającym konflikcie pomiędzy liberalnym porządkiem międzynarodowym opartym o międzynarodowe prawo, multilateralne instytucje oraz przewodnią rolę Stanów Zjednoczonych a rzucającym mu wyzwanie hierarchicznym porządkiem tworzonym przez Chiny. Autor polemizuje też z coraz popularniejszymi według obserwacji autora tezami o potrzebie jeszcze bliższego zaangażowania w relacje z Chinami lub rozgrywania przez Polskę konfliktu amerykańsko-chińskiego na swoją korzyść.

Sceptycyzm w ocenie wzrostu znaczenia Chin na arenie międzynarodowej powinien budzić fakt, iż promowana przez Pekin wizja porządku międzynarodowego opiera się na uzgodnieniach między najsilniejszymi państwami. Poparcie dla chińskich działań może doprowadzić do podważenia korzystnego dla Polski porządku liberalnego. Choć ulega on głębokim przeobrażeniom, istniejące wciąż międzynarodowe instytucje oparte na prawie i ustalonych regułach istotnie demokratyzują relacje międzynarodowe.

Frustracja wobec niespełnionych obietnic dalszego otwierania gospodarczego złożonych UE przez Chiny przekroczyła masę krytyczną i doprowadziła do dramatycznego pogorszenia wizerunku Pekinu w Europie. Żadne państwo członkowskie nie jest w stanie w pojedynkę wymusić jakichkolwiek zmian na Chinach, a wiele z nich dostrzega te same problemy. Może to doprowadzić do wypracowania wspólnej polityki wobec Pekinu, której Polska powinna być orędownikiem. Niebezpieczną strategią dla Warszawy może być balansowaniem pomiędzy Waszyngtonem i Pekinem – rozgrywanie różnic pomiędzy tymi państwami w celu osiągnięcia doraźnych korzyści. W ten sposób może zostać zantagonizowany kluczowy gwarant bezpieczeństwa Polski. Dotychczasowe relacje z Chinami wskazują, że potencjalne korzyści wynikające z takiego działania będą dalece niewspółmierne do poniesionych kosztów.