Mapa Trójmorza. Raport CA KJ
Niniejszy raport stanowi syntetyczną próbę zaprezentowania obecnej sytuacji
w Europie Środkowej w kontekście polityki zagranicznej prowadzonej przez państwa
regionu. Ma on na celu stworzenie swego rodzaju mapy zbieżności i rozbieżności interesów
poszczególnych aktorów.
w Europie Środkowej w kontekście polityki zagranicznej prowadzonej przez państwa
regionu. Ma on na celu stworzenie swego rodzaju mapy zbieżności i rozbieżności interesów
poszczególnych aktorów.
- Szczyt państw tzw. Trójmorza, który odbył się w sierpniu 2016 roku w Dubrowniku, otworzył nowy rozdział w dyskusji na temat potencjału współpracy i integracji państw regionu, a co za tym idzie – również miejsca i roli całej Europy Środkowej w polityce międzynarodowej.
- Podstawą do wyciągnięcia zarówno wniosków analitycznych (scenariusze rozwoju wypadków), jak i politycznych (czy i jak działać na rzecz wzmocnienia współpracy państw tzw. Trójmorza) musi być przyjrzenie się realnie występującym w polityce państw regionu zbieżnościom i rozbieżnościom. Niniejsza publikacja jest próbą syntezy stosunków w Europie Środkowej poprzez przeanalizowanie stosunku bilateranych i multilateralnych dwunastu państw regionu (Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Polska, Rumunia, Serbia, Słowacja, Słowenia i Węgry) oraz ich stanowisk wobec: Unii Europejskiej i jej przyszłości (m.in. Brexit, kryzys uchodźczy, strefa euro), NATO i jego przyszłości, kluczowych graczy w UE oraz USA, Rosji, Ukrainy oraz Chin.
- Analiza potwierdziła istnienie szeregu rozbieżności w podejściu dwunastu państw do najważniejszych wyzwań polityki międzynarodowej. W ramach regionu istnieją zarówno subregiony i grupy państw, których relacje historyczne, gospodarcze i polityczne są bliskie, jak i kraje, między którymi brak jest intensywniejszych interakcji.
- Wśród czynników zewnętrznych utrudniających bliższą współpracę polityczną regionu, jak i przewodnią w nim rolę Polski, wymienić należy działania silnych graczy zewnętrznych (Niemcy, Rosja, USA czy Chiny) zdolnych rozgrywać poszczególne kraje regionu, różnice w interesach poszczególnych państw regionu oraz spory i konflikty pomiędzy nimi.
- Mimo wielokrotnie zgłaszanych ambicji zostania liderem regionalnym Warszawa nigdy faktycznie tego statusu nie osiągnęła. Można uznać, że poza czynnikami zewnętrznymi podstawową przeszkodą w osiągnięciu oczekiwanych sukcesów jest brak ciągłości, długofalowej wizji i cierpliwości w polityce Warszawy wobec państw regionu.
- Państwa Europy Środkowej nie były traktowane dostatecznie podmiotowo w polskiej polityce zagranicznej. Objawiało się to na dwa, pozornie przeciwstawne, sposoby. Pierwszym było niemal jawne okazywanie lekceważenia państwom regionu jako niewielkim, mało znaczącym graczom na arenie międzynarodowej, którzy nie grają w tej samej lidze co Polska. Drugi zaś to przekonanie o przyrodzonym przywództwie Polski w regionie, z którego mniejsi partnerzy powinni się wyłącznie cieszyć, podporządkować się mu i dać się poprowadzić do świetlanej przyszłości.
- Konieczne jest zatem prowadzenie polityki długoterminowej i cierpliwej pracy u podstaw, podejmowanie inwestycji politycznych bez oczekiwania zwrotu w krótkim okresie.
- Warunkiem sukcesu bliższego partnerstwa w Europie Środkowej jest unikanie zbyt daleko idących deklaracji i szumnie zapowiadanych „wielkich projektów” przy jednoczesnym zwiększeniu nacisku na podejmowanie konkretnych, wymiernych, wspólnych projektów gospodarczych czy infrastrukturalnych.
- Realizacji bliższej współpracy w regionie tzw. Trójmorza sprzyjać będzie pozyskanie minimum przychylnej neutralności Niemiec wobec partnerstwa państw regionu.
