Dostateczna zmiana. Ranking polityk publicznych 2015-2019

Mamy przyjemność oddać w Państwa ręce trzecią już edycję Rankingu polityk publicznych, flagowej publikacji Centrum Analiz Klubu Jagiellońskiego, w której nasi eksperci, a także współpracujący z nami zewnętrzni autorzy, oceniają poszczególne dziedziny polityki publicznej. Jest to bez wątpienia edycja dotychczas najważniejsza, ponieważ na warsztat bierzemy nie mijający rok, ale cały okres rządów Zjednoczonej Prawicy.

Zaryzykujemy tezę, że zmiany, jakie Prawo i Sprawiedliwość z sojusznikami przeprowadziło w ciągu ostatnich czterech lat są – niezależnie od ich oceny – najgłębsze od czasów transformacji ustrojowej. Ze względu na walory popularyzatorskie zdecydowaliśmy się jednak utrzymać formułę tekstów krótkich, które w jeszcze większym niż dotychczas stopniu syntetyzują najważniejsze reformy i zaniechania. Pomni obserwacji Pareto, iż za 80% efektów odpowiada zwykle 20% czynników, postawiliśmy Autorom zadanie zredukowania uzasadnienia oceny do argumentów najważniejszych spośród ważnych. Czytelników, którzy odczują niedosyt, tradycyjnie odsyłamy do lektury materiałów na portalu klubjagiellonski.pl, gdzie w ostatnich latach regularnie poruszaliśmy wiele tematów omawianych w Rankingu w sposób bardziej pogłębiony.

Podsumowując dorobek PiS w poszczególnych dziedzinach polityki publicznej, zdecydowaliśmy się wystawić tróję. Zdajemy sobie sprawę, że szkolna cenzurka w przypadku oceny polityki publicznej jest bardziej zabawą aniżeli poważnym intelektualnym przedsięwzięciem, za którym stoi twarda metodologia. Zwracamy jednak uwagę, że wystawiona przez nas ocena jest tożsama zarówno ze średnią arytmetyczną, jak i medianą ocen wystawionych poszczególnym dziedzinom polityki publicznej przez Autorów.

Tę, zapewne niewystarczającą dla zwolenników „dobrej zmiany”, ocenę obniża ważna okoliczność, która sprawiała, że obóz Zjednoczonej Prawicy miał dużo dogodniejsze warunki od poprzedników. PiS rządził w warunkach stabilnej większości parlamentarnej, co zdarzyło się pierwszy raz w historii III RP. Brak koalicjanta, który wymuszałby korektę planu rządzenia, dawał liderom PiS komfort, jakiego nie miał żaden wcześniejszy rząd po 1989 roku.

Z drugiej jednak strony sytuacja ta oznacza pełną odpowiedzialność za politykę lat 2015-2019 – szczególnie, że obóz PiS miał swojego sprzymierzeńca w osobie prezydenta Andrzeja Dudy. Bardzo wysoki wzrost gospodarczy, który w dużej mierze wynikał z przyczyn niezależnych od rządu, sprawił, że PiS dostał bardzo silny wiatr w żagle. Rosły wynagrodzenia i spadało bezrobocie, co zaowocowało wzrostem poziomu satysfakcji i optymizmu Polaków do rekordowego poziomu. Najważniejszą konsekwencją był wzrost dochodów do budżetu, umożliwiający wdrożenie programów socjalnych na skalę niespotykaną w dziejach III RP. Nie odmawiając zasług na polu ściągalności podatku VAT, trzeba przyznać, że nie były one wystarczające, aby pokryć wszystkie rządowe zobowiązania. Nowatorskość modelu państwa dobrobytu nie wynikała z tego, że nikt wcześniej tego modelu nie proponował, ale z tego, że żadnego rządu przed PiS nie było na ten model stać.

Tegoroczny Ranking oddajemy Państwu w okresie kampanii wyborczej, który nie służy poważnej refleksji nad państwem. Wierzymy, że nasza publikacja będzie wzmacniać w debacie nurt refleksji skoncentrowanej na tej warstwie polityki, która jest kluczowa – bezemocjonalnej, merytorycznej ocenie poszczególnych reform kolejnych odcinków polskiego państwa. Miłej lektury!

Wszystkie wystawione oceny są odautorskie.

Stanowisko Ministerstwa Infrastruktury ws. oceny polityki transportowej wraz z odpowiedzią eksperta.