Czas przełomów. Wpływ pandemii i wojny na trendy gospodarcze

Kiedy w grudniu 2019 r. do Europy dotarły informacje o tajemniczym wirusie w Chinach, niewielu sądziło, że świat stanie w obliczu ogromnego wyzwania. Konsekwencje pandemii daleko wykroczyły poza obszar zdrowia publicznego. Gdy wydawało się, że wychodzimy z kryzysu nastąpiła agresja Rosji na Ukrainę, która wywoływała znaczące reperkusje gospodarcze na całym świecie. Poniższa publikacja jest efektem namysłu osób z środowiska Klubu Jagiellońskiego i zaproszonych ekspertów nad tym, jakie są konsekwencje przełomowych zmian w polityce gospodarczej i w którą stronę będą zmierzać trendy gospodarcze.

[PRZECZYTAJ RAPORT CENTRUM ANALIZ KJ PT. „CZAS PRZEŁOMÓW. WPŁYW PANDEMII I WOJNY NA TRENDY GOSPODARCZE”]

Konieczność zahamowania transmisji COVID-19 spowodowała, że niemal wszystkie państwa świata zdecydowały się na bezprecedensowy krok, jakim był lockdown. Na wiele tygodni aktywność gospodarcza zamarła. Zamknięcie dużej części gospodarki spowodowało konieczność reakcji państwa w celu utrzymania dotychczasowych perspektyw rozwojowych. Bezprecedensowe środki, jakie zostały podjęte – z zaciągnięciem wspólnego długu przez Unię Europejską na czele – jasno wskazywały, że gospodarcza rzeczywistość już nie będzie taka sama. Szczepionki, leki i doświadczenie sprawiły, że coraz lepiej radzący sobie z pandemią świat zaczął z nadwyżką nadrabiać zaległą konsumpcję. Faza skokowego odzyskiwania dynamiki gospodarczej zrodziła kolejne wyzwania. Nienaoliwione łańcuchy dostaw zacierały się, a rozpędzająca się inflacja spowodowała, że trudno było mówić o powrocie do tego, co znane.

Gdy wydawało się, że w końcu wychodzimy z kryzysu, na horyzoncie pojawił się kolejny „jeździec apokalipsy”. Pełnoskalowa agresja Rosji na Ukrainę wywoływała istotne reperkusje gospodarcze nie tylko w regionie Europy Wschodniej, ale na całym świecie. Zagrożenie kryzysem żywnościowym, bezprecedensowe sankcje nałożone na Rosję, unijny kurs na derusyfikację surowcową dodatkowo podniosły inflację. Przełomowe zmiany w polityce gospodarczej zbiegły się w czasie ze zmianami w samej myśli ekonomicznej. Na popularności zyskują nowe koncepcje, a stare założenia odchodzą do lamusa. Wielu na zachodzące zmiany patrzy z nadzieją, inni z niepokojem.

Bezprecedensowe zmiany, jakie obserwujemy, skłoniły Klub Jagielloński do stworzenia platformy dyskusji nad naturą i konsekwencją trwających zmian. Publikacja, którą oddajemy w Państwa ręce, jest efektem namysłu osób z naszego środowiska i zaproszonych ekspertów nad tym, w którą stronę będą zmierzać trendy gospodarcze. Teksty, które składają się na publikację, zawdzięczamy nie tylko autorom, ale także kilkudziesięciu ekspertom, którzy podczas kilku seminariów pomogli nam skonfrontować hipotezy z różnymi perspektywami.

Niniejsze opracowanie ma ambicję rozpocząć debatę, szczególnie że oddajemy je w momencie, kiedy wciąż wojna trwa i liczba znaków zapytania przeważa nad tym, co wydaje się przesądzone. Jednak niezależnie od skali zmian możemy obiecać, że kolejne istotne gospodarcze zmiany będą przedmiotem kolejnych prac analitycznych Centrum Analiz Klubu Jagiellońskiego. W tych niespokojnych czasach chcemy być aktywnymi uczestnikami dyskusji, która zdefiniuje nową gospodarkę po pandemii i wojnie.

Raport składa się z poniższych tekstów:

Jakub Jakóbowski, „Europa między amerykańskim i chińskim decouplingiem. O postępującej kontrolowanej deglobalizacji”;

Dominik Cheda, „Konkurencyjność europejskiej gospodarki zagrożona. O konflikcie gospodarczym UE z USA”;

Andrzej Zybała, „COVID-19 i wojna za granicą podkreślają znaczenie odporności. O trajektorii polityk publicznych w Polsce”;

Marcin Kędzierski, „Potrzebujemy sojuszu państwa i społeczeństwa. O przejmowaniu usług publicznych przez rynek”;

Michał Możdżeń, „Walka z kryzysem wymaga zwiększenia podatków. O ograniczeniach dla polskich finansów publicznych”;

Wojciech Paczos, „Po pierwsze: inwestycje w ludzi. O konieczności zmiany priorytetów polskich finansów publicznych”;

Marcin Wroński, „Kredyty hipoteczne narastającym obciążeniem dla polskich rodzin. O źródłach i konsekwencjach inflacji”;

Hanna Cichy, „Ceną walki z inflacją będzie spowolnienie gospodarcze. O interakcji pomiędzy polityką monetarną i fiskalną”;

Łukasz Zaborowski, „Ucieczka metropolii i zaginione regiony. O potrzebie polityki rozwoju (całego) kraju”;

Karol Wałachowski, „Polska już nie dzieli się na Wschód i Zachód. O rosnącej nierównowadze centrum-peryferia”;

Paweł Musiałek, „Czasy drogiej energii w Europie szybko się nie skończą. O energetycznym krajobrazie czasów pandemii i wojny na Ukrainie”;

Daniel Radomski, „Uważajmy na uzależnienie od gazu. O perspektywach dla polskiej energetyki po 2025 r.”;

Joanna Mazurkiewicz, „Inwestycje, infrastruktura i informacja. O skutecznej walce z ubóstwem energetycznym”;

Michał Wojtyło, „Kryzys energetyczny pcha Europę w stronę interwencjonizmu. O ogromnych kosztach walki z rekordowymi cenami energii”;

Magdalena Maj, „Windfall tax ma zapewnić sprawiedliwość w niespokojnych czasach. O koncepcji nadmiarowych zysków w dobie sankcji”.