Czas na integrację. Wyzwania i szanse dla wsi i rolnictwa w Polsce

Kryzys „zbożowy”, związany z importem zboża z Ukrainy, w ostatnich miesiącach stał się jednym z głównych tematów krajowej debaty politycznej. Zbyt rzadko jednak w spolaryzowanej debacie publicznej i emocjonalnych przemówieniach polityków podnosi się kwestie różnorodności polskiej wsi i wielowymiarowości strukturalnych wyzwań, które stoją przed obszarami wiejskimi, a w szczególności przed rolnikami, których udział w strukturze społecznej na wsi jest coraz mniejszy. Niniejszy raport ma ambicję przedstawić szerszej grupie czytelników wyzwania i szanse, które stoją przed rolnictwem i obszarami wiejskimi w Polsce.

[PRZECZYTAJ RAPORT CENTRUM ANALIZ KJ PT. „CZAS NA INTEGRACJĘ. WYZWANIA I SZANSĘ DLA WSI I ROLNICTWA W POLSCE”]

Rozdrobnione i przeciętnie ekoefektywne rolnictwo, starzenie się wsi peryferyjnej, migracja do większych ośrodków i ich aglomeracji – to tylko część problemów, którym polska wieś będzie musiała stawić czoła w najbliższych latach. Co więcej, zawirowania zewnętrzne – takie jak pandemia COVID-19, europejski kryzys energetyczny i wojna na Ukrainie – wywarły dodatkową presję na dobrobyt rolników i postawiły pytanie o przyszłość obszarów wiejskich i zapewnienie ich zrównoważonego rozwoju odpornego na kryzysy zewnętrzne.

Ponadto Europejski Zielony Ład i nowa perspektywa Wspólnej Polityki Rolnej kładą mocniej niż kiedykolwiek w sektorze rolniczym nacisk na spełnienie ambitnych celów klimatycznych, które, chociaż są niezwykle ważne i potrzebne w obliczu pogłębiającego się kryzysu klimatycznego, nie zawsze odpowiadają możliwościom naszego kraju i zbyt często ignorują pytania o zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego, konkurencyjności polskich gospodarstw rolnych i osiągnięcie przystępnych cen dla odbiorców.

Każdy rozdział publikacji zawiera rekomendacje dla Polski, jak z powyższymi trendami się zmierzyć oraz zapewnić dobrostan i rozwój na obszarach wiejskich, w tym ze szczególnym uwzględnieniem rolnictwa. W publikacji przyglądamy się także polskiemu eksportowi rolno-spożywczemu, potencjalnej nowej roli Krajowej Grupy Spożywczej i zjawisku ubóstwa energetycznego na obszarach wiejskich, które dotyka także rolników.

Publikacja raportu została poprzedzona 10 seminariami eksperckimi, w których uczestniczyło bez mała 70 ekspertów, którym dziękujemy za poświęcony czas. Ponadto bardzo dziękujemy za współpracę partnerom projektu, Fundacji Polska z Natury, należącej do sieci Our Common Home, bez której wydanie niniejszego raportu nie byłoby możliwe.

Raport składa się z poniższych tekstów:

Ruta Śpiewak, „Wieś coraz mniej rolnicza. O rolnictwie, które nie tylko nas karmi”;

Bartłomiej Kupiec i Aleksander Szpor, „Bariery przeciwdziałania ubóstwu energetycznemu na polskiej wsi. O społecznościach energetycznych jako nowym elemencie wsparcia”;

Jakub Staniszewski, „Jaka jest optymalna struktura produkcyjna polskiego rolnictwa? O potrzebie koncentracji, specjalizacji i profesjonalizacji”;

Łukasz Kryszak, „Europejski Zielony Ład jako inspiracja do przemyślenia wsparcia w rolnictwie. O konsekwencjach unijnych celów dla polskiego rolnictwa”;

Michał Borychowski, „Trudne początki przekreślą ambitne unijne cele? O przyszłości rolnictwa ekologicznego w Polsce”;

Andrzej Przepióra, „Zarządzanie ryzykiem, inwestycje, poprawa dobrostanu zwierząt. O efektywnym wykorzystaniu nowej WPR„;

Roman Gurbiel, „Jakie jest znaczenie ukraińskiego rolnictwa dla Polski? O szansach i wyzwaniach współpracy polsko-ukraińskiej w sektorze rolniczym”;

Bartosz Mielniczek, „Polski sektor spożywczy potrzebuje jakości, specjalizacji i soft-power. O kierunku rozwoju polskiego eksportu”;

Bartosz Mielniczek i Mateusz Perowicz, „Jeśli holding spożywczy, to większy i w pełni uspołeczniony. O potrzebie promowania spółdzielczości przez Krajową Grupę Spożywczą”;

Agnieszka Serlikowska, „Jak projektować doradztwo dla rolników? O usługach państwa na rzecz rolnictwa w Polsce”.