Demografia jest dla PiS-u nieubłagana. Kaczyński może zapomnieć o „czwórce” z przodu

– Kaczyński stracił dwa miliony wyborców – takie dane podał Marcin Duma w rozmowie z Grzegorzem Sroczyńskim. Czy narastające problemy demograficzne doprowadzą PiS do politycznej zguby? Marcin Palade nie ma dobrych wieści dla ekipy z Nowogrodzkiej.

Duma: Nawrocki wygrał, a PiS przegrał

Punktem wyjścia rozmowy Grzegorza Sroczyńskiego z Marcinem Dumą było przekonanie, że zarówno PiS, jak i KO znajdują się obecnie w politycznym klinczu, ponieważ obu ugrupowaniom ma brakować „wielkiej opowieści”, dzięki której mogłyby uzyskać przewagę.

Zdaniem prezesa IBRiS więcej powodów do zmartwień ma jednak obecnie Jarosław Kaczyński; o ile strategia Donalda Tuska polegająca na straszeniu powrotem PiS-u zdaje się mobilizować wyborców (co potwierdzają ostatnie sondaże), o tyle prezes Prawa i Sprawiedliwości ma przed sobą widmo odpływu zwolenników jego formacji.

Przyczyną jest głównie konkurencja w postaci Konfederacji i Korony Grzegorza Brauna, co ma zauważalne odzwierciedlenie w liczbach. Duma wygłosił tezę, że zwycięstwo Karola Nawrockiego w wyborach prezydenckich było jednocześnie porażką PiS-u, gdyż urzędujący prezydent uzyskał dwa miliony głosów mniej niż PiS w wyborach parlamentarnych w 2023 roku. Dla porównania, Sławomir Mentzen dostał dwa razy więcej głosów niż Konfederacja kiedykolwiek.

„Kaczyński stracił dwa miliony wyborców […] Problem polega na tym, że większość z tych dwóch milionów nie została w domu, tylko poszli i w pierwszej turze zagłosowali na Brauna albo na Mentzena. Patrzyłem w poszczególnych gminach na przepływy wyborców. W gminie Jedwabne liczba głosujących w 2023 roku w wyborach parlamentarnych i 2025 roku w wyborach prezydenckich była podobna, ale dokładnie tyle więcej głosów dostali Braun i Mentzen, ile ubyło PiS-owi” – tłumaczył prezes IBRiS.

Warte wyróżnienia są szczególnie zmiany demograficzne, które zdaniem Dumy mogą stanowić poważne wyzwanie dla partii Jarosława Kaczyńskiego. W następnych wyborach za dwa lata „zadebiutują” bowiem tysiące młodych wyborców, którzy w większości nie popierają PiS-u, a z kolei tysiące wyborców starszych, sympatyzujących z Prawem i Sprawiedliwością, może do tego czasu umrzeć.

„Byłem w Karpaczu, gdzie na jakimś panelu jeden ze sztabowców PiS-u zmierzył się z tym problemem: to są bajki z mchu i paproci, bo on od 20 lat słyszy, że elektorat PiS-u wymiera, a PiS nadal ma się dobrze. I – owszem – do niedawna była to prawdziwa odpowiedź. Tyle tylko, że teraz pojawił się ktoś, kto organizuje młodych wyborców prawicowych: Braun i Mentzen” – komentował rozmówca Sroczyńskiego.

Ilu wyborców PiS-u umrze?

Obserwacje Marcina Dumy w dużej mierze pokrywają się ze przemyśleniami Marcina Paladego, który na łamach Klubu Jagiellońskiego analizował straty w elektoracie Prawa i Sprawiedliwości. Analityk zauważył, że w ciągu pięciu lat PiS-owi ubyło ok. 2,6 miliona wyborców; w 2023 roku PiS uzyskało o ponad 800 tys. głosów mniej niż Andrzej Duda w 2020, a Karol Nawrocki w 2025 roku „pozbawił” partię kolejne 1,8 mln głosów w stosunku do wyborów parlamentarnych z 2023 roku.

„Dla każdego, kto obserwuje i analizuje dane z wyborów, starając się wychwycić coś, co dałoby podstawę do wnioskowania na przyszłość, nasuwa się taki oto obraz: maksimum możliwości PiS osiągnęło w ujęciu liczbowym w I turze wyborów prezydenckich w 2020 roku.

Wyniki kolejnych wyborów czy to parlamentarnych, czy prezydenckich, pokazują kurczącą się bazę wyborczą PiS. Nie jest przypadkiem, że wynik Karola Nawrockiego w ujęciu procentowym w I turze pokrywa się z notowaniami PiS w sondażach czerwcowych (około 30 proc. wśród zdecydowanych wyborców)” – pisał Palade.

Zarówno Duma, jak i Palade wskazali na fakt, że Prawo i Sprawiedliwość w wyścigu o młodych wyborców jest skazane na wysoką porażkę. Statystyki, które podał Palade, są nieubłagane: zbliżających się do pełnoletności Polaków jest ok. 750-800 tysięcy, lecz większość z nich nie zamierza głosować na PiS. Prym wśród młodych wiedzie bowiem Konfederacja.

„W I turze wyborów prezydenckich mieliśmy do czynienia z widocznym przesunięciem preferencji młodych na antysystemowość prawicową (Konfederacja) i lewicową (Partia Razem). Głosy oddane na Mentzena stanowiły około 38 proc., a na Zandberga około 19 proc. Wszystkich oddanych w tej grupie wiekowej.

Dla porównania Trzaskowski dostał tu 12 proc., a Nawrocki 10 proc. Dla przypomnienia PiS w 2023 roku dostało wśród najmłodszych niespełna 15 proc” – komentował Palade.

Podobnie jak Duma u Sroczyńskiego, Palade również zauważył, że spora część wyborców w najbliższym czasie po prostu umrze, co odbije się negatywnie na wyniku wyborczym Prawa i Sprawiedliwości. Do końca 2027 roku umrze bowiem ok. milion osób, głównie starszych, spośród których 270-300 tys. to obecni wyborcy PiS.

„Jeśli przyjąć założenie, że w wyborach 2027 roku frekwencja wyniosłaby około 69-72 proc. to dałoby 20-21 milionów głosujących. Przy utrzymaniu obecnej bazy, czyli 5,7 mln wyborców, osiągnęlibyśmy wynik na poziomie około 29 proc.

Jeśli jednak uwzględnimy powyższy czynnik biologiczny, to zmniejsza on wynik PiS o od 1,5 do 2 pkt. proc., czyli do poziomu 27-28 proc., a liczbowo do około 5,4 miliona głosów” – tłumaczył analityk.

Quo vadis, PiS?

W świetle niniejszych rozważań należy zadać pytanie, jak niekorzystne trendy demograficzne wpłyną na polityczny performance PiS-u. Palade stwierdził, że cel Jarosława Kaczyńskiego, jakim jest uzyskanie ponad 40% w 2027 roku i tym samym objęcie samodzielnych rządów jest czymś absolutnie nierealnym, wszak PiS musiałby powiększyć swój elektorat o ok. 2,8 mln głosów. 

Naturalnym targetem są rzecz jasna wyborcy konserwatywni, lecz należy pamiętać o tym, że obszar na prawo od politycznego centrum jest w coraz większym stopniu zagospodarowany przez Konfederację i Koronę Grzegorza Brauna.

Instynktownym rozwiązaniem byłoby zwiększenie obecnie znikomej zdolności koalicyjnej, lecz w obliczu poważnych napięć na linii Kaczyński-Mentzen jest to strategia, której przyjęcie wydaje się mało prawdopodobne.

„PiS jest partią »na trajektorii schodzącej«. Zatrzymała się w myśleniu u szczytu swej potęgi w 2020 roku. To czas, który nie wróci, nie może więc dać możliwości realizacji marzeń notabli z Nowogrodzkiej o powtórnej samodzielnej większości w Sejmie.

Im dłużej skostniała formacja kierowana przez Kaczyńskiego będzie rozmyślać nad tym co było – z nadzieją, że skoro było, to musi powrócić w przyszłości – tym bardziej pozostanie jej zamiast walczyć o »4« zacząć przyzwyczajać wzrok do stabilnej »2« z przodu” – puentuje Palade.