Polscy rolnicy odrzucają Zielony Ład i hipokryzję elit. Nowe badanie CBOS

Polscy rolnicy nie czują się współautorami zielonej transformacji. Bez jej demokratyzacji nie będzie żadnych proekologicznych zmian, a każda próba ich narzucenia odgórnie skończy się sprzeciwem.

Wieś, która nie czuje się słuchana

Jak wynika z badania CBOS „Na ekologii zarabiają bogaci, a tracą rolnicy i »zwykli ludzie«. Polscy rolnicy o Zielonym Ładzie, umowie Mercosur, hipokryzji elit i nadchodzącym końcu rolnika gospodarza” (w opracowaniu Kacpra Leśniewicza) Zielony Ład i umowa Mercosur stały się symbolami utraty kontroli nad własnym losem.

Rolnicy widzą w nich nie szansę, lecz zagrożenie dla niezależności, a także hipokryzję elit, polityków i biznesmenów, którzy chętnie korzystają z prywatnych lotów, jednocześnie pouczając społeczeństwo o konieczności wyrzeczeń.

 – Zielony Ład to projekt mający za zadanie zaorać polskie rolnictwo. Co będzie miało przede wszystkim odbicie na najbiedniejszych, natomiast najbogatsi latają prywatnymi samolotami i nie ponoszą podobnej klimatycznej odpowiedzialności – mówi jeden z cytowanych uczestników badania.

Inny:

– Moim zdaniem, to się po prostu skończy tak, że my się zarżniemy gospodarczo, będziemy piękni i zieloni, ale skończy się na tym, że przyjdzie gigant ze wschodu, z bliskiego wschodu i to wszystko przejmie, bo on będzie silniejszy, mniej ekologiczny oczywiście (…).

Polityka klimatyczna w unijnym wydaniu kojarzy się więc z biurokracją i centralizmem, a nie z realnym wpływem obywateli.

Potrzeba więcej demokracji

Problem, jak zauważa ekspert Klubu Jagiellońskiego Piotr Trudnowski w tekście „Bez demokracji nie będzie żadnej transformacji. Średnie miasta i »zielony trylemat«”, polega na tym, że zielona transformacja postrzegana jest jako sojusz wielkich korporacji i ponadnarodowych regulatorów.

„Co do zasady bowiem zielona transformacja jest postrzegana, nie bez powodu, jako wspólny projekt establishmentu urzędniczo-biznesowego, forsowany w kontrze do interesu społeczeństwa i tzw. zwykłych ludzi”.

Trudnowski podkreśla, że jeśli chcemy ocalić zieloną agendę w oczach obywateli, musimy przywrócić jej demokratyczną legitymizację.

„Jakakolwiek prośrodowiskowa polityka udać się może tylko wówczas, gdy realizowana będzie w sposób zdecentralizowany, demokratyczny, z udziałem lokalnej wspólnoty oraz przy zrozumieniu i najwyższym szacunku dla wartości, obaw i ambicji, które ją konstytuują”.

I dalej:

„Jeżeli jakiekolwiek demokratyczne procesy mają uwiarygodnić w oczach obywateli podejmowanie decyzji i zbudować dla niej akceptację, muszą być realnie demokratyczne.

To można osiągnąć tylko przez nadanie pytanym o zdanie możliwości faktycznego współdecydowania, w tym prawa do postawienia realnego i skutecznego weta. Inaczej – wszystkie te innowacje pozostaną fikcją partycypacji”.

To dokładnie ta sama potrzeba, którą rejestruje CBOS wśród rolników: poczucie, że decyzje o przyszłości podejmowane są bez nich, a w ich imieniu.

Lokalna półka jako przykład demokratyzacji gospodarki

Odpowiedź  na te problemy zaproponował Klub Jagielloński w raporcie „Lokalna półka: czas na realizację”.

Autorzy twierdzą m.in:

„W pierwszej kolejności za pożądaną należy uznać promocję idei »lokalnej półki« rozumianej jako obowiązkowy element supermarketu bez określania wymogów proporcji oferowanych produktów wraz z ewentualną perspektywą potencjalnej unijnej regulacji w tym zakresie”

oraz,

„Proponujemy, by produkt lokalny rozumiany był jako produkt wytworzony na terytorium województwa oraz w powiatach i miastach sąsiadujących z tym województwem. Takie rozwiązanie jest zbieżne z rozwiązaniem przyjętym w rolniczym handlu detalicznym oraz służy regionalizacji działania związanego ze wsparciem handlu produktami lokalnymi”.

Z rozważań można wysnuć wniosek, że jeśli Polska ma być krajem nowoczesnym i ekologicznym – a wydaje się, że chcą tego wszyscy zainteresowani – musi najpierw stać się krajem, w którym zwykły rolnik, zwykły obywatel czują się współtwórcami zmian, a nie ich ofiarami.