Sławomir Zandberg czy Adrian Mentzen?

Wielokrotnie spotkałem się z opinią, że absurdalne jest przerzucanie głosu ze Sławomira Mentzena na Adriana Zandberga. Przecież to dwie skrajności! Kto tak myśli, najpewniej jest idiotą! Otóż niekoniecznie. Z perspektywy katolickiego państwowca idealnym rozwiązaniem byłby kandydat, który łączyłby niektóre z przekonań obu polityków.

Z badań wynika, że największe przepływy między Zandbergiem a Mentzenem zachodzą w najmłodszej grupie wyborców – między 18. a 29. rokiem życia. A skoro tak, komentariat ma zwykle dwie odpowiedzi na ten fenomen: ogólną ignorancję młodych lub brak sprecyzowanych poglądów politycznych wynikający z ich wieku.

Tego typu refleksją podzielił się w podcaście Rzeczpospolitej Artur Bartkiewicz. Z rozbawieniem w głosie stwierdził, że albo popiera się państwo dobrobytu na modłę skandynawską, albo chce się budować państwo minimum na wzór współczesnej Argentyny. Jeśli ktoś przeskakuje z jednego modelu do drugiego, to znaczy, że po prostu nie ma poglądów – czuje jedynie sprzeciw wobec duopolu.

Myślę, że Bartkiewicz reprezentuje dość powszechne, ale zarazem błędne wyjaśnienie przepływów między liderem Konfederacji a szefem partii Razem. Choć w jednym ma rację – ci, którzy dziś rozważają wybór między Zandbergiem a Mentzenem, są po prostu zmęczeni duopolem.

Według badania CBOS-u nigdy wcześniej duopol nie miał się tak źle jak dziś. Szczególnie rzuca się w oczy liczba deklarowanych głosów oddawanych na PiS i PO w grupie wiekowej 18–34 lata. Wśród tych wyborców aż 60% chce głosować na Konfederację, Razem lub Lewicę. Równolegle, w tej samej grupie poparcie dla PiS i PO łącznie nie przekracza 25%. Im starsze roczniki, tym silniejsza polaryzacja na Tuska i Kaczyńskiego.

No to teraz podajmy alternatywne wyjaśnienie. Dla katolika Mentzen może być naturalnym wyborem – właśnie ze względu na odważne, pro-life’owe poglądy, deklarowane w środku kampanii, z pełną świadomością, że odbije się to na jego sondażach.

Jeśli facet u Stanowskiego, zapytany o skrajny przypadek poczęcia z gwałtu, mówi: „Nie mamy prawa zabijać niewinnych ludzi, nawet jeśli ten człowiek może bardzo zaszkodzić naszemu życiu”, a potem jedzie na wiec i w kontekście skandalu w Oleśnicy deklaruje: „Nie ma dla mnie znaczenia, że od tego mogą mi spaść sondaże. Nigdy nie zaakceptuję tego, że można w Polsce legalnie zabić dziecko w 9. miesiącu ciąży” – to taki pryncypializm zasługuje na szacunek.

Podobną konsekwencją wykazał się, ostro reagując na aferę związaną z mieszkaniem zakupionym przez Karola Nawrockiego od pana Jerzego. Choć po opublikowaniu swojego stanowiska spadły na niego gromy – że w interesie prawicy nie powinien rozpoczynać wojny z Nawrockim – zawalczył nie tylko o przyzwoitość, ale też pokazał ambicję. Udowodnił, że naprawdę wierzy, iż jest lepszym kandydatem od reprezentanta PiS-u i ma większą szansę na zwycięstwo w drugiej turze.

Mentzen zrezygnował też z części swoich młodzieńczych, libertariańskich przekonań. Nadal jest konserwatywnym liberałem, ale takim, który chce opodatkować międzynarodowe korporacje i wykazuje daleko posunięty sceptycyzm wobec masowej imigracji, co – jak sam przyznawał – nie było dla niego jeszcze niedawno tak oczywiste.

Nadal jest jednak w Mentzenie naiwna wiara, że państwo powinno być minimalne, że niższe podatki zbawią Polskę, a nie zwiększą i tak już dużych nierówności. Jest też w przekonaniach lidera Konfederacji podstawowa sprzeczność – jeśli chce się budować energetykę jądrową, CPK, rozbudowywać armię, a jednocześnie obiecywać zlikwidowanie lub obniżenie podatków, to pojawia się pytanie: jak to się ma niby spinać w jedną całość? Tańsze państwo nie sfinansuje wielkich rozwojowych skoków.

Dokładnie tam, gdzie Mentzen jest słaby, Zandberg okazuje się trafny i spójny. Głosi postulat potrzebnego podatku katastralnego, żądanie progresji podatkowej, a przy tym przekonującą opowieść o bezpieczeństwie Polski – nie tylko armia, ale i fabryki leków. Do tego jasne, ambitne cele rozwojowe: państwowe budownictwo mieszkaniowe i inwestycje w przemysł.

Co zaskakujące, pojawia się u Zandberga również myśl suwerennościowa – w programie znajdziemy zarówno sceptycyzm wobec obecnego stanu Unii Europejskiej, jak i przekonanie, że w kwestii bezpieczeństwa nie możemy bezrefleksyjnie polegać na Stanach Zjednoczonych – musimy liczyć przede wszystkim na siebie.

Zandberg jest solidarystą społecznym, czułym na dolę zwykłych pracowników, wykazuje troskę o biednych i wykluczonych – co brzmi jak żywcem wyjęte z katolickiej nauki społecznej. Niestety, zapewne każdemu katolikowi zadrży ręka przed oddaniem na niego głosu, bo w jego programie znajdują się nie tylko postulaty proaborcyjne, ale również antyklerykalne i tęczowe.

Katolicki państwowiec sercem będzie po stronie Mentzena, a głową – po stronie Zandberga. Zdaję sobie sprawę, że taki elektorat w Polsce nie jest liczny, ale istnieje – i to szczególnie wśród dwudziesto-, trzydziesto- i czterdziestolatków. Przerzucanie głosu z jednego na drugiego nie jest więc – wbrew opiniom komentariatu – wyrazem głupoty czy niedojrzałości, lecz wręcz przeciwnie: dowodem poważnej refleksji nad dobrem wspólnym.