Exposé Radosława Sikorskiego. Rytualne plemienne spory, ciche ponadpartyjne porozumienie

Mimo że podczas exposé ministra Sikorskiego nie zabrakło negatywnych odniesień do Prawa i Sprawiedliwości, docenić należy, że szef MSZ podziękował prezydentowi za podpisanie nominacji ambasadorskich oraz pochwalił Michała Dworczyka za rekomendację w sprawie deregulacji zamówień w przemyśle zbrojeniowym. Spory podczas sejmowej debaty miały charakter rytualny, a ich niska intensywność każe sądzić, że mamy do czynienia z ponadpartyjnym konsensem w sprawach relacji transatlantyckich i wojny na Ukrainie.

Ukraina jako główny priorytet

Polska dyplomacja pozostaje skoncentrowana na wojnie na Ukrainie. Radosław Sikorski podkreślił wagę kontynuacji wsparcia dla Kijowa, wykluczając przy tym udział polskich żołnierzy w ewentualnej misji pokojowej. Zapowiedział jednocześnie dalsze sankcje na Rosję i wykorzystanie jej zamrożonych aktywów.

Kluczowym celem, zdawał się sygnalizować szef MSZ, jest przekonywanie państw Globalnego Południa do polskiego stanowiska w tej kwestii. Wojna na Ukrainie determinuje także podejście do Chin – Polska dąży do ograniczenia wsparcia Pekinu dla Moskwy.

Radosław Sikorski opowiedział się za obroną dotychczasowego, post-zimnowojennego ładu, który zapewnił Polsce najlepszy okres rozwoju, ostrzegając przed powrotem do świata zdominowanego przez koncert mocarstw.

Nowy wątek: unijny program obronny

Najbardziej aktualnym elementem środowego exposé była deklaracja poparcia dla unijnego programu wzmocnienia zdolności obronnych państw członkowskich. Radosław Sikorski wpisał ten pomysł w swoją długoletnią wizję silniejszej polityki bezpieczeństwa Unii Europejskiej, wykorzystując go do zaznaczenia różnic między rządem a opozycją.

Program pozwala rządowi przedstawić się jako dbający o dodatkową „polisę ubezpieczeniową” dla bezpieczeństwa Europy, szczególnie w obliczu malejącej wiarygodności amerykańskich gwarancji. Dla koalicji rządowej, w tym Platformy Obywatelskiej, jest to politycznie korzystne, zważywszy na dawny wizerunek partii jako mniej wiarygodnej w kwestiach bezpieczeństwa w porównaniu z Prawem i Sprawiedliwością.

Spór o unijny program obronny umożliwił szefowi polskiej dyplomacji powrót do klasycznej debaty o suwerenności w Unii Europejskiej. Minister jasno poparł zniesienie prawa weta, argumentując ten postulat rosnącą asertywnością Węgier, które po powrocie Donalda Trumpa do Białego Domu wyczuły korzystniejszą koniunkturę polityczną do blokowania wielu tematów w UE. Ten wątek był jedynym, który wyraźnie osadził wystąpienie w realiach 2025 r., czyniąc je przynajmniej punktowo aktualnym.

Rytualne spory w cieniu konsensu

Exposé Radosława Sikorskiego obfitowało w nawiązania do dawnych sporów. Prawo i Sprawiedliwość  w przeprowadzonej później debacie przypomniało szefowi MSZ politykę resetu z Rosją, od której ten odstąpił lata temu. Sikorski zaś, nie pozostając PiS-owi dłużny, wspomniał „zimną wojnę” z Niemcami i aferę wizową.

Posłowie partii Jarosława Kaczyńskiego zarzucali ministrowi spraw zagranicznych również brak inicjatywy i reaktywność wobec działań Francji, Wielkiej Brytanii czy Niemiec.

Spory te miały jednak charakter rytualny, a ich niska intensywność wskazuje na istnienie ponadpartyjnego konsensu w kluczowych kwestiach, takich jak wsparcie dla Ukrainy czy relacje transatlantyckie.

Polityka wobec Donalda Trumpa również nie wywołała większych kontrowersji. Sikorski zapowiedział łagodzenie napięć transatlantyckich i proporcjonalną odpowiedź na ewentualne cła, zachowując otwartość na dialog. Propozycje te zyskały ogólne poparcie.

Posłowie PiS-u krytykowali Donalda Tuska za brak spotkania z Donaldem Trumpem, ale sami nie wyjaśnili, dlaczego prezydent Andrzej Duda nie odbył oficjalnej wizyty w Waszyngtonie. Lewica, choć bardziej krytyczna wobec amerykańskiej głowy państwa, podkreślała kluczową rolę Stanów Zjednoczonych dla polskiego bezpieczeństwa.

Radosław Sikorski w swoim stylu kilkukrotnie punktował Prawo i Sprawiedliwość, ale temperatura sporu była niższa niż w poprzednich latach. Pozytywnym akcentem było podziękowanie Andrzejowi Dudzie za podpisane nominacje ambasadorskie oraz pochwała rekomendacji Michała Dworczyka dotyczącej deregulacji zamówień w przemyśle zbrojeniowym. Gest ten pokazał zdolność ministra do współpracy ponad podziałami, choć takich momentów było niewiele.

Nieobecne tematy

Największym zaskoczeniem było pominięcie trwającej od kilku miesięcy polskiej prezydencji w Unii Europejskiej. Brak odniesienia do tego tematu, mimo licznych unijnych wątków w exposé, jest rażący. Prawo i Sprawiedliwość słusznie wytknęło brak inicjatyw, takich jak organizacja szczytu Unia Europejska-Stany Zjednoczone, o którą apelował prezydent Duda.

Argumenty resortu spraw zagranicznych, tłumaczące brak aktywności w tym zakresie, brzmią jak urzędnicza wymówka. Decyzja może mieć podłoże polityczne – rząd Donalda Tuska, w obliczu nadchodzących wyborów, unika współpracy z prezydentem, by nie osłabiać narracji o jego rzekomej obstrukcji.

Polityka regionalna również została zignorowana. Trójmorze, obchodzące 10-lecie, nie doczekało się wzmianki, podobnie jak Grupa Wyszehradzka, Bukaresztańska Dziewiątka czy Trójkąt Lubelski.

Prezydent Andrzej Duda podczas konferencji prasowej w Sejmie słusznie zwrócił uwagę na ten brak. Jedynym pozytywnym akcentem jest intensyfikacja współpracy z państwami skandynawskimi.

Relacje bilateralne z Niemcami i Ukrainą potraktowano marginalnie. Radosław Sikorski powtórzył tezę, że bardziej obawia się niemieckiej bezczynności niż zbrojeń, ale w obecnym klimacie społecznym takie deklaracje mają ograniczony oddźwięk.

Szymon Szynkowski vel Sęk celnie zauważył, że mimo ambitnych planów intensyfikacji relacji z Niemcami, rząd nie osiągnął wymiernych sukcesów, a przecież za czasów Zjednoczonej Prawicy odbywały się spotkania w formacie Trójkąta Weimarskiego skoncentrowane na bezpieczeństwie.

Brak konkretów

Krzysztof Bosak zasadnie zarzucił Radosławowi Sikorskiemu ogólnikowość. Minister przedstawił trafne diagnozy, ale nie wskazał, jak przełożyć je na konkretne działania i projekty. Exposé było poprawne, lecz wtórne – bardziej przypominało podsumowanie dotychczasowej polityki niż ambitną wizję na przyszłość.

Brak szczegółowych planów, np. w kwestii realizacji unijnego programu obronnego czy intensyfikacji współpracy regionalnej, pozostawia wrażenie niedosytu. W burzliwych czasach geopolitycznych, gdy Polska potrzebuje wyraźnego przywództwa na arenie międzynarodowej, takie podejście rozczarowuje, a słuchacze oczekują od szefa dyplomacji nie tylko diagnoz, ale i precyzyjnych strategii działania.