Kolejne pokolenia będą nas pytać, co robiliśmy w 2022 roku. 36 rzeczy, o których powinniście wiedzieć

Choć sformułowanie „historia dzieje się na naszych oczach” wydaje się bardzo wyświechtane – to akurat tym razem dokładnie oddaje powagę historycznego momentu. O 2022 roku w książkach będą uczyły się kolejne pokolenia. Nasze dzieci i wnuki będą pytały nas, jak ten rok wyglądał i co wtedy robiliśmy. Warto o tym pamiętać w osobistych i publicznych podsumowaniach.

30 grudnia ubiegłego roku spotkałem się z przyjacielem, który od kilku lat mieszkał i pracował na Ukrainie. Przyjechał na Święta, ale przy okazji – porządkował rodzinne sprawy i przygotowywał się do wybuchu wojny. Prognozował spadające na Kijów bomby i przekonywał, że będziemy jako Zachód zaskoczeni gotowością Ukraińców do obrony ojczyzny.

Choć z polskich i zagranicznych źródeł wiedzieliśmy wszyscy, że ryzyko eskalacji trwającej od 2014 roku rosyjskiej agresji na Ukrainę jest realne, a podobne prognozy słyszałem kilka tygodni wcześniej z ust jednego z kluczowych polskich dyplomatów, dopiero ta osobista perspektywa – analiza podparta życiowymi decyzjami – przekonała mnie, że to wszystko może się stać naprawdę.

Dzień później, w sylwestra, zadzwonił do mnie dziennikarz z prośbą o krótki komentarz do bieżących wydarzeń – Andrzej Duda właśnie zawetował tzw. lex TVN – i prognozę na 2022 rok. W tym kontekście pytał głównie o inflację i gospodarczą zadyszkę. Robił wrażenie zdziwionego, gdy powiedziałem, że ryzyko wybuchu wojny traktuję poważnie. Stwierdziłem wówczas, że jeśli rzeczywiście dojdzie do ostrej rosyjskiej interwencji – wszystko będzie wyglądało zupełnie inaczej, niż nam się w przededniu nowego roku wydaje.

I taki też był ten 2022 rok – zupełnie inny, niż byliśmy gotowi w to wierzyć jeszcze rok temu. To był trudny czas, w którym Polacy zdali egzamin, którego rangi chyba sami wciąż nie potrafimy docenić. Polska nienawiść do wschodniej tyranii, zdolność do błyskawicznej samoorganizacji i gotowość do braterskiej solidarności z zaatakowanymi sąsiadami – zasługuje wciąż na szerszej opisanie.

Bez wątpienia rok 2022 był najważniejszym rokiem od dziesięcioleci. W którą stronę zmieni się świat, który znaliśmy – dopiero się dowiemy. Choć sformułowanie „historia dzieje się na naszych oczach” wydaje się bardzo wyświechtane – to akurat tym razem dokładnie oddaje powagę historycznego momentu. O 2022 roku w książkach będą uczyły się kolejne pokolenia. Nasze dzieci i wnuki będą pytały nas, jak ten rok wyglądał i co wtedy robiliśmy. Warto o tym pamiętać w osobistych i publicznych podsumowaniach.

Wydarzenia po 24 lutego postawiły na głowie nasze plany na 2022 rok. Staraliśmy się w Klubie Jagiellońskim robić swoje: podnosić poziom debaty publicznej, pisać wartościowe artykuły i publikować inspirujące audycje, rozmawiać ponad podziałami, opracowywać ważne i potrzebne politykom oraz decydentom raporty. Do tego wszystkiego – doszedł szereg aktywności związanych z wybuchem wojny. Pozwólcie, że na koniec roku przedstawię niepełne i subiektywne podsumowanie tego, co dzięki Czytelnikom, Darczyńcom i Partnerom udało nam się zrobić.

***

1. W grudniu 2021 przyspieszyliśmy prace nad planowaną od dawna publikacją obnażającą mity dotyczące putinowskiej Rosji. Niektóre z jego tez były obrazoburcze – choćby stwierdzenie, że rosyjska armia jest dużo słabsza, niż Zachód zwykł sądzić. Ostateczny tekst raportu otrzymaliśmy 21 lutego, a 26 lutego, w 48h po początku rosyjskiej inwazji, opublikowaliśmy go. Spotkał się z ogromnym, jak na analityczny materiał, zainteresowaniem naszych Czytelników. Kolejne miesiące – potwierdziły słuszność wielu jego kontrowersyjnych tez.

2. W marcu zrezygnowaliśmy z działań fundraisingowych na rzecz Klubu i poprosiliśmy naszych Darczyńców, by wsparli bezpośrednio potrzeby sił zbrojnych Ukrainy.

3. Tekstem, który cieszył się w 2022 roku największą popularnością na naszych łamach, był artykuł opracowany przez Mateusza Perowicza, Jakuba Terlikowskiego i Bartosza Mielniczaka będący swoistym przewodnikiem po tym, jakich firm z rosyjskim kapitałem lub lekceważących zachodnie sankcje powinniśmy unikać. Aplikacja Pola przy rosyjskich produktach zaczęła informować użytkowników, że „ten produkt pochodzi z kraju, który dokonał inwazji na Ukrainę”.

4.  W czerwcu wydaliśmy obszerną publikację ekspercką dotycząca Europejskiego Zielonego Ładu, być może najważniejszej obok pandemii i wojny polityczno-gospodarczej rewolucji w Europie dokonującej się w ostatnich latach. Paweł Musiałek, dyrektor Centrum Analiz Klubu Jagiellońskiego, na kanwie premiery raportu udzielił głośnego i szeroko dyskutowanego wywiadu Grzegorzowi Sroczyńskiemu. Portal gazeta.pl (sic!) opublikował go pod wiele mówiącym tytułem: Zielona transformacja to będzie dla nas koszmar. Wydatki, wydatki, wydatki.

5. Ekspert konserwatywnego think tanku wydający książkę w lewicowym wydawnictwie z nagrodą na mainstreamowej gali? To nasza strategia przebijania ideologicznych i środowiskowych baniek w ważnych sprawach publicznych w pigułce. Książka Zderzenie czołowe. Historia katastrofy kolejowej pod Szczekocinami autorstwa Bartosza Jakubowskiego, eksperta Klubu Jagiellońskiego ds. transportu, została nominowana do prestiżowej nagrody Książki Reporterskiej Roku. Na gali Grand Press Bartek otrzymał Nagrodę Czytelników.

6. W czerwcu w Serpelicach nad Bugiem zebraliśmy na Czerwcówce Klubu Jagiellońskiego ponad 120 osób, które wolny czas długiego weekendu postanowiły spędzić na intensywnych debatach o Polsce, wojnie i Kościele. Gościliśmy znakomitych ekspertów i autorów, a przede wszystkim – fantastycznych uczestników z całej Polski. Dziękujemy Wam – naładowaliśmy wtedy akumulatory na cały rok wytężonej pracy!

7. Pamiętacie sprawę zatrucia Odry? Również na tę sprawę staraliśmy się spojrzeć z punktu widzenia stanu państwa, a nie wzajemnych oskarżeń polityków. Marcin Kędzierski napisał ważny tekst o problemach zarządzania publicznego. Jan Rokita nazwał później ten tekst „najciekawszą i najbardziej wnikliwą próbą” spojrzenia na tę katastrofę ekologiczną.

8. Rok 2022 był też rokiem premiery nowego projektu i podcastu Klubu Jagiellońskiego. Oddział katowicki Klubu Jagiellońskiego z Barbarą Szustakiewicz-Przybyłką na czele dzięki wsparciu Muzeum Historii Polski wystartował z podcastem „Szyb Kultury” poświęconym historii i kulturze Śląska. Znajdziecie go tutaj.

9. W październiku wystartował nowy format video-podcastów – rozmowy Pawła Musiałka pod hasłem #SzanownePaństwo. W kilkunastu opublikowanych dotąd odcinkach szef naszego think tanku gościł naprawdę wybitnych ekspertów i praktyków zarządzania publicznego. Jeżeli interesujesz się politykami publicznymi i państwem od strony reform i wyzwań strukturalnych, a nie partyjnej nawalanki – obowiązkowo dołącz do grona subskrybentów na YouTube albo, w wersji audio, na Spotify!

10. Wspomnieliśmy coś o przebijaniu baniek i nieoczywistych połączeniach? To nasza specjalność. Przy okazji premiery numeru czasopisma Pressje pt. Integralny pro-life zorganizowaliśmy w Krakowie bodaj pierwszą w Polsce wystawę proliferskiej sztuki nowoczesnej. Relację z wydarzenia pt. Płody na obrazy można było oglądać w Telewizji Trwam albo… przeczytać w Gazecie Wyborczej. Opis prezentowanych dzieł pióra Judyty Dąbrowskiej znajdziecie tutaj.

11. Choć wydaje się, że to było w innej epoce, to w styczniu i lutym zorganizowaliśmy on-line VII edycję dorocznego Kongresu Klubu Jagiellońskiego pod hasłem DOŚĆ Fatalizmu! Polityka nadziei w czasach lewicowej rewolucji i prawicowej bezradności. Zrealizowane wówczas debaty obejrzało ponad 130 000 osób.

12. Warty odnotowania jest także opublikowany przez nas w kwietniu artykuł Michała Gulczyńskiego stawiający prognozy dotyczący stosunku Polek do kryzysu uchodźczego. Spotkał się z ogromnym zainteresowaniem czytelników. Publikowane w ostatnich tygodniach badania – wstępnie potwierdzają postawione wówczas prognozy naszego autora.

13. Od kilku lat, zgodnie z przyjętą w 2019 roku strategią Klubu, staramy się konsekwentnie zwiększać naszą aktywność na polu międzynarodowym. Tak było również w tym wyjątkowym roku. We współpracy z Ministerstwem Spraw Zagranicznych zorganizowaliśmy między innymi dwa ekspercko-dziennikarskiej okrągłe stoły: z Czechami i Ukraińcami. Wydarzenia z udziałem liderów opinii z Ukrainy, Czech i Polski dotyczyły wzajemnych relacji i konsekwencji wybuchu wojny za naszą wschodnią granicą.

14. Odbyliśmy również wiele spotkań z zagranicznymi dyplomatami i ekspertami oraz udzieliliśmy wielu wypowiedzi dla zagranicznych mediów, organizacji i dyplomatów. Przykłady? W przededniu wojny na łamach „Die Welt” Paweł Musiałek i Michał Kuź apelowali do Niemców: „skończmy z zasadą Russia first”.

Michał Wojtyło z zespołu Centrum Analiz Klubu Jagiellońskiego prezentował polski punkt widzenia na ważnych, zagranicznych wydarzeniach: o Trójmorzu mówił na włoskiej konferencji geopolitycznej Limes w Trieście, a o współpracy wyszehradzkiej – na 31. Festiwalu Tusvanyous, kluczowym wydarzeniu intelektualnym węgierskiej sceny politycznej. Jacek Płaza publikował na łamach wpływowego amerykańskiego pisma The National Interest, a wywiadów udzielaliśmy między innymi mediom w Niemczech, Estonii, Włoszech czy Czechach. W aktywności międzynarodowej zawsze przyświeca nam jeden cel – prezentować polski punkt widzenia na wydarzenia na świecie i służyć polskiej racji stanu.

15. Bartosz Paszcza, były członek zarządu Klubu Jagiellońskiego i gospodarz klubowego podcastu ScepTech, za tekst dotyczący sztucznej inteligencji na łamach magazynu „Plus Minus” otrzymał nominację do nagrody Dobrego Dziennikarza 2022. Znalazł się tym samym w gronie takich tuzów debaty publicznej jak Dariusz Rosiak, Paweł Reszka, Igor Janke, Tomasz Rożek czy Grzegorz Sroczyński.

16. Skoro już jesteśmy przy podcastach – tempa nie zwalniał również zespół Międzymiastowo. W 2022 opublikował kolejnych kilkadziesiąt odcinków naszego miejsko-samorządowego podcastu, a także przygotował wraz z Centrum Analiz KJ raport Lokalna alternatywa. Jak wybudować w Polsce brakujące mieszkania?.

17. Dynamicznie rozwija się, i to nie tylko w przestrzeni wirtualnej, „Kultura poświęcona”, podcast Klubu Jagiellońskiego na czasy postchrześcijańskie. Poza kilkudziesięcioma nowymi odcinkami gospodarze podcastu uczestniczyli w szeregu wydarzeń dotyczących wiary i popkultury na zaproszenie grup duszpasterskich i harcerskich w całej Polsce – między innymi w Rybniku, Lublinie czy Warszawie. Wreszcie, rozpoczęli również regularną współpracę z portalem katolickim stacja7.pl, gdzie znajdziecie co tydzień felietony Piotra Kaszczyszyna, Konstantego Pilawy i Bartosza Brzyskiego.

18. Po pół roku wojny na Ukrainie wydaliśmy kolejny ważny raport specjalny pt. Rozpad starego świata. Wybitni eksperci analizowali w nim konsekwencje wybuchu wojny z różnych perspektyw: stanu rywalizacji chińsko-amerykańskiej, przestrzeni postsowieckiej, jedności Zachodu i wyzwań strategicznych stojących przed Polską.

Powstanie raportu zainicjował stały współpracownik Klubu Jagiellońskiego Józef Lang, który od kwietnia do sierpnia szefował misji Fundacji Solidarności Międzynarodowej we Lwowie. Nasza publikacja była też tematem przewodnim Raportu o stanie świata Dariusza Rosiaka na pół roku od wybuchu wojny.

19. Warto wspomnieć również o innych, związanych z wojną zaangażowaniach członków Klubu Jagiellońskiego w minionym roku. Karolina Olejak, nasza wieloletnia redakcyjna koleżanka, a dziś dyrektor wydawnicza portalu Interia.pl, kilkukrotnie relacjonowała dla Polsat News i Interii sytuację na Ukrainie. Kilka dni temu Karolina zadebiutowała jako prowadząca programu „Punkt widzenia” w Polsat News.

20. Wartą miliony dolarów pomoc międzynarodowej organizacji katolickiej Rycerze Kolumba koordynował członek Rady Klubu Jagiellońskiego Szymon Czyszek. Jego praca została doceniona – znalazł się na liście… Katolików Roku 2022.

21. Na przełomie roku stały zespół Klubu opuścił Andrzej Kohut, który wciąż komentuje w imieniu Klubu wydarzenia w amerykańskiej polityce, a także tworzy, z nieco mniejszą częstotliwością, podcast Po Amerykańsku.

Zawodowo Andrzej od stycznia odpowiada za rozwój nowych mediów w Ośrodku Studiów Wschodnich, a współtworzone przez niego podcasty i materiały video były jednym z najważniejszych i najbardziej rzetelnych źródeł wiedzy o wydarzeniach na Ukrainie w polskim internecie. Poza tym – Andrzej opublikował głośną książkę Ameryka. Dom podzielony. Na naszych łamach znajdziecie rozmowę z autorem pod wymownym tytułem: Amerykański sen w krzywym zwierciadle.

22. Wreszcie nie możemy nie wspomnieć, że ambicją Klubu Jagiellońskiego od dekad jest przygotowywać młodych ludzi do późniejszej służby Rzeczypospolitej. Z naszego środowiska wywodzi się cały szereg znakomitych ekspertów i dyplomatów, których praca w 2022 roku zasługuje na szczególnie docenienie. Wiceministrem spraw zagranicznych odpowiedzialnym za kluczowe w perspektywie tego roku obszary – politykę wschodnią, politykę amerykańską i politykę bezpieczeństwa – jest członek Rady Klubu Jagiellońskiego Marcin Przydacz.

Szefem Służby Zagranicznej odpowiedzialnym między innymi za kształcenie kolejnych pokoleń dyplomatów jest Arkady Rzegocki, były prezes Klubu Jagiellońskiego. Stałym przedstawicielem RP przy Organizacji Narodów Zjednoczonych przez lata związany z naszym środowiskiem Krzysztof Szczerski.

Ambasadorem RP w Indiach – były ekspert Centrum Analiz Klubu Jagiellońskiego Adam Burakowski. Służba państwu i zainteresowanie sprawami zagranicznymi, a szczególnie polityką wschodnią, łączy zresztą klubowych alumnów ponad partyjnymi podziałami – warto pamiętać, że do grona byłych prezesów Klubu Jagiellońskiego należy również Paweł Kowal.

23. Jednym z najważniejszych miejsc na mapie świata stało się w tym roku lotnisko w Rzeszowie-Jasionce. Jego pozycję od wielu lat buduje inny z członków Rady Klubu Jagiellońskiego – Michał Tabisz, obecnie wiceprezes tamtejszego portu lotniczego.

24. Być może Was to zaskoczy, ale jednym z najchętniej czytanych tekstów mijającego roku na naszych łamach był pogłębiony, ekspercki wywiad dotyczący przekopu Mierzei Wiślanej. To dla nas dowód, że wciąż cenicie materiały pozwalające zrozumieć skomplikowane problemy, a nie służące dostarczaniu argumentów w partyjnych wojenkach.

25. W ostatnich dniach roku opublikowaliśmy szereg materiałów dotyczących polityki rodzinnej, a szczególnie – mało znanego narzędzia opieki nad małymi dziećmi, jakimi są punkty dziennej opieki. Opracowaliśmy ekspercki raport, podręcznik dla osób zainteresowanych otwieraniem takich punktów po polsku i po ukraińsku, a także informator dla samorządów. Wszystkie materiały na ten temat znajdziecie na stronie www.AlternatywaDlaŻłobka.pl.

26. Również w grudniu opublikowaliśmy nową wersję znanej i lubianej aplikacji Pola. Od teraz w aplikacji możecie szukać polskich produktów nie tylko na podstawie kodu kreskowego, ale również – wpisując nazwę interesującego Was produktu!

27. Centrum Analiz Klubu Jagiellońskiego we współpracy z Fundacją Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej opracowało również raport dotyczący bezpieczeństwa żywności i możliwości reformy odpowiadających za nie państwowych inspekcji.

28. Ostatni kwartał to także premiera najnowszego numeru pisma Pressje pod tytułem Chrześcijańska nadzieja. Wiele o nim ostatnio pisaliśmy, więc zamiast się rozwodzić – odsyłamy Was do lektury dwóch tekstów – o katolickim hedonizmie oraz o mroku i nadziei postchrześcijaństwa.

29. Za stronę estetyczną ostatniego numeru naszego pisma odpowiada Marek Grąbczewski. Marek jest architektem, a za swoją pracę pt. Wiara i rozum. Kościół i szkoła jako generatory życia publicznego w krajobrazie współczesnego miasta otrzymał w tym roku nominację do nagrody Dyplom Roku Stowarzyszenia Architektów Polskich. O co chodziło w tej pracy? Możecie posłuchać w podcaście Międzymiastowo.

30. Jednym z ważniejszych wydarzeń intelektualnych mijającego roku było również wydanie przez Teologię Polityczną zbioru esejów i felietonów Jana Maciejewskiego – byłego naczelnego „Pressji”, a dziś gościnnego bywalca Kultury poświęconej oraz naszych portalowych i magazynowych łamów. Czytajcie „Milczenie katedry”!

31. Zespół Centrum Analiz Klubu Jagiellońskiego na czele z Jackiem Płazą i dr. Michałem Dulakiem, zorganizował również szereg wydarzeń dotyczących promocji samorządności na Bałkanach Zachodnich. We współpracy z polskimi dyplomatami wydarzenia z udziałem naszych ekspertów promujące polskie doświadczenia i skierowane do lokalnych włodarzy i urzędników zorganizowane zostały w Serbii, Czarnogórze, Albanii i Macedonii Północnej.

32. W 2022 roku wystartowały również nowe programy tworzone przez Klubowiczów również poza Klubem. Rafał Gawlikowski prowadzi podcast Sieci Badawczej Łukasiewicz pt. Iskry lecą. Barbara Nałęcz-Nieniewska wystartowała na YouTube z videoblogiem Basia pyta o Wschód, a Jakub Lackorzyński – z podcastem NCBR Startupy na Chmielnej.

33. Dużym zainteresowaniem cieszyły się, jak zawsze, materiały dotyczące edukacji. Anna Byrska i Mateusz Perowicz, dzieląc się naszymi doświadczeniami z prowadzenia projektów edukacji obywatelskiej w szkołach, argumentowali, dlaczego utrudnienia w działalności organizacji pozarządowych w szkołach to zły pomysł. Dlatego weto Andrzeja Dudy do tzw. lex Czarnek szczególnie nas ucieszyło!

34. Ten rok był również momentem powrotu do stacjonarnych debat i spotkań. Szereg wydarzeń odbyło się nie tylko w naszych głównych siedzibach w Krakowie i Warszawie, ale również w Katowicach i we Wrocławiu. Przykładowo organizowana przez nasz wrocławski oddział debata o zarządzaniu kryzysowym ściągnęła na tamtejszy uniwersytet tłumy.

35. Rok 2022 zaczęliśmy, jak zawsze, publikacją naszego sztandarowego raportu Rząd pod lupą. Ranking polityk publicznych. Jego kolejna edycja – już niebawem!

36. Na koniec roku udało nam się zaktualizować Kalkulator Darowizn. Wobec zmian Polskiego Ładu – nie było to łatwe zadanie. To narzędzie, które pozwoli Wam oszacować, o ile niższy podatek możecie zapłacić dzięki wspieraniu działań pożytku publicznego, w tym – dzięki darowiznom dla Klubu Jagiellońskiego. Jeżeli chcecie zwiększyć kwotę możliwego odliczenia – możecie do końca roku wesprzeć dodatkową darowizną nas lub inną organizację, którą wspieracie.

***

Nie ma w tym podsumowaniu tysięcy stron opublikowanych tekstów, setek medialnych wystąpień, dziesiątek wydarzeń, w których braliśmy udział. Brakuje przede wszystkim tysięcy godzin poświęconych przez zespół Klubu Jagiellońskiego na przygotowywanie ofert dla partnerów, pisanie i realizowanie grantów, prowadzenie akcji fundraisingowych, zarządzanie organizacją.

Nie ma informacji o tym, za jak niewielkie pieniądze pracują członkowie zespołu Klubu i jak często, by to się spinało, działają po godzinach. Nie ma miejsca, by docenić pracę wolontariuszy – i tych młodych zbierających u nas pierwsze szlify, i tych doświadczonych ekspertów w swoich dziedzinach, którzy nierzadko są gotowi pisać dla nas za darmo, dla dobra wspólnego i z przekonania, że tworzymy ważną przestrzeń lepszej debaty publicznej.

To wszystko, o czym mogliście tutaj przeczytać, to dużo więcej, niż efekt pracy kilkunastu osób, które na co dzień pracują dla Klubu Jagiellońskiego. To dziedzictwo setek osób współtworzących Klub Jagielloński w ostatnich trzech dekadach, a także owoce ich dzisiejszej pracy, gdy poza Klubem pozostają wierni przysiędze członkowskiej: „Zobowiązuję się działać dla dobra i pożytku Rzeczypospolitej”.

To wpływ tysięcy sympatyków śledzących naszą pracę, którzy dają nam motywację do dalszego wysiłku. To wreszcie namacalne konsekwencje wsparcia 1200 Darczyńców, którzy pomogli nam finansowo w 2022 roku.

Z jednej strony przepraszam wszystkich, których tu nie wspomniałem. Z drugiej – przepraszam Was, czytających, że nie umiałem podsumować tego roku zwięźlej. Dziękujemy Wam bardzo, że byliście z nami. To był trudny, ale cenny rok. Mamy nadzieję, że z Waszą pomocą kolejny również będzie owocny.

Prosimy, pomagajcie nam dalej. Dobrego 2023 roku! Oby to był czas równie ważny, ale znacznie bardziej optymistyczny.