Portret śląskiego miasta. „Mikrokosmos” Normana Daviesa, cz. I [PODCAST]

Mikrokosmos. Portret miasta środkowoeuropejskiego autorstwa Normana Daviesa i Rogera Moorhouse’a to napisana z rozmachem, kompleksowa – ale wolna od kompleksów – monografia miasta Wrocław/Breslau. Książka dwóch brytyjskich autorów jest dla nas okazją do rozmowy nie tylko o Wrocławiu, ale także o całym Śląsku. Mikrokosmos to znakomite wprowadzenie w historię Śląska, bo w dziejach jego historycznej stolicy znajdujemy wierne odbicie wydarzeń, które zdefiniowały tożsamość regionu, od piastowskiej kolebki, poprzez czasy czeskie, austriackie i pruskie, aż po katastrofę 1945 r. i odbudowę polskiej państwowości na tym obszarze.

Dlaczego Norman Davies i Roger Moorhouse twierdzą, że Wrocław jest miastem środkowoeuropejskim par excellence? Dlaczego koncept Europy Środkowej jest dla nich tak ważny?

„Książka została wydana w 2002 r., a proces jej pisania rozpoczął się jeszcze w latach 90-tych. Po przemianach 1989 r. koncept Europy Środkowej został odzyskany. Przed zmianami ustrojowymi podział był prosty: Zachód to kapitalistyczny, wolny świat, a Wschód jest sowiecki i komunistyczny. W tym czarno-białym podziale świata nie było miejsca nie było miejsca na obszar «pośrodku».” – mówi Zbigniew Przybyłka.

„Norman Davies określa Europę Środkową kilkoma punktami. Są to przede wszystkim rozmaici przybysze i osadnicy, którzy na tych terenach pojawiali się przez wieki. Tutaj dwie najważniejsze fale to „marsz na wschód”, czyli przesuwanie się osadników niemieckich coraz bardziej na wschód, na tereny naszej dzisiejszej Polski. Drugą ważną falą był powrót Niemców z terenów Polski z nowo wytyczonymi granicami na ziemie niemieckie po II wojnie światowej.” – dodaje Barbara Szustakiewicz-Przybyłka.

„Proces napływania osadników z Niemiec i innych zachodnioeuropejskich terenów, takich jak Flandria czy Walonia trwał wiele, wiele wieków. Z kolei proces odwrotu, mówiąc umownie, niemieckości, nastąpił w bardzo krótkim czasie. Jeszcze przed 1945 r. sami Niemcy ewakuowali ludność niemiecką rozproszoną po wielu krajach Europy Środkowej, żeby stworzyć zwarte strefy niemieckiego osadnictwa podczas podbijania Europy. Więc paradoksalnie same Niemcy w wydaniu hitlerowskim w dużej mierze przyczyniły się do zniszczenia fenomenu niemieckiej obecności w wielu częściach Starego Kontynentu.” – komentuje Zbigniew Przybyłka.