Polacy wydali z własnych kieszeni 10 mld zł na pomoc Ukraińcom. Co dalej z integracją uchodźców?

Jak wynika z raportu PIE Pomoc polskiego społeczeństwa dla uchodźców z Ukrainy, Polacy przeznaczyli na pomoc uchodźcom z objętej wojną Ukrainy nawet 10 mld złotych. Wraz z wydatkami poniesionymi na ten cel przez polski rząd, suma pomocy wyniosła około 25 mld złotych, co stanowi 0,97% polskiego PKB. Niemal 77% Polaków bezpośrednio zaangażowało się w różnych formach w pomoc, uczestnicząc w zbiórkach pieniężnych, dostarczając pomoc materialną i pomagając przybyszom w Polsce w akomodacji i załatwieniu niezbędnych formalności. Stopień zaangażowania różnił się pod względem wykształcenia, statusu materialnego i wieku Polaków.

Według dyrektora Polskiego Instytutu Ekonomicznego Piotra Araka, szacowana wartość całkowitych rocznych wydatków władz publicznych przeznaczonych na pomoc uchodźcom wraz z kwotą prywatnych wydatków Polaków poniesionych na ten cel tylko w ciągu pierwszych 3 miesięcy wojny wynosi w sumie 25,4 mld PLN, co odpowiada 0,97 proc. polskiego PKB w 2021 r. Prywatne wydatki polskich obywateli na ten cel wyniosły około 10 mld złotych.

Największą popularnością cieszyła się forma pomocy rzeczowej oraz przekazy pieniężne. 59% badanych zadeklarowała zakup potrzebnych artykułów, zaś 53% przekazywała pieniądze na rzecz uchodźców. 20% badanych zaangażowała się w pomoc w załatwianiu formalności, 17% w wolontariat, a 7% udostępniło uchodźcom własne lokum. Kwoty przekazywane na rzecz pomocy uchodźcom były wyższe niż wydatki Polaków na działalność charytatywną w całym 2021 roku.

Najchętniej pomagały osoby o najwyższych średnich dochodach (powyżej 5 tys. złotych netto). Odsetek pomagających w ramach tej grupy był trzy razy wyższy niż odsetek pomagających wśród osób zarabiających najmniej (do 2 tys. złotych netto). Wciąż jednak w grupie o najniższych dochodach odsetek pomagających wyniósł 26%.

Osoby z wyższym wykształceniem częściej angażowały się w pomoc – ta grupa była o około 10% liczniejsza od osób z niższym wykształceniem. Kobiety częściej od mężczyzn angażowały się w pomoc uchodźcom. 19% badanych kobiet deklaruje, że nie zaangażowały się w pomoc. Wśród mężczyzn ten odsetek wyniósł 28%.

Najsilniej zaangażowane w pomoc były osoby młode – 18% badanych w grupie wiekowej 20-34 lata było silnie zaangażowanych w pomoc. Równocześnie, w tej grupie był największy odsetek osób nie angażujących się w pomoc – 27% badanych. Zaangażowanie w pomoc jest silnie skorelowana z aktywnością społeczną pomagających.

Najbardziej zaangażowane osoby deklarują aktywność dobroczynną i wolontariacką już przed wojną. Wpływ na pomaganie miała także kwestia kontaktu z obcokrajowcami (między innymi Ukraińcami) już przed wojną oraz deklarowanie bieżącego śledzenia wydarzeń dotyczących przebiegu wojny i statusu uchodźców. Te osoby najchętniej pomagały przybyszom z Ukrainy.

Analitycy PIE wskazują także, że z biegiem czasu spada intensywność pomocy Ukraińcom, a Polska będzie musiała zmienić model radzenia sobie z sytuacją uchodźców. Dążenie do integracji uchodźców ze społeczeństwem powinno być priorytetem, a docelowo znacząca część migrantów powinna zasymilować się z polskimi gospodarzami. Na etapie adaptacyjnym kluczowa stanie się rola państwa, ponieważ impet społecznego, oddolnego ruchu pomocy uchodźcom straci na swej intensywności.

Jak piszą autorzy raportu: „Ostatni etap wymaga koordynacji wielu różnych podmiotów, których celem będzie zapewnienie spójności społecznej, niwelowanie napięć społecznych między nową imigracją a polskim społeczeństwem, umożliwienie płynnej integracji w szkołach, w instytucjach publicznych, miejscach pracy i wszędzie tam, gdzie dochodzi do intensywnych kontaktów między uchodźcami a obywatelami Polski.”