Polska transplantologia w kryzysie. Czy kolejki do przeszczepu można skrócić?
Długi czas oczekiwania na przeszczep, niedostateczne finansowanie operacji, opieszałość w modernizacji rejestrów transplantacyjnych, wstrzymanie prac nad nową ustawą – z raportu pokontrolnego Najwyższej Izby Kontroli wyłania się niepokojący stan polskiej transplantologii.
NIK zwraca uwagę na wydłużanie się okresu oczekiwania na przeszczep. Spowodowane jest to zwiększającą się liczbą osób czekających na transplantację przy jednocześnie malejącej liczbie dawców. Wpływ na to ma sukcesywnie spadający wskaźnik donacji (liczby dawców na 1 mln mieszkańców), który w roku 2020 wyniósł 10,2 (najniższy od 2007 r.).
Według Najwyższej Izby Kontroli na stan polskiej transplantologii negatywnie wpłynęło również niedoszacowanie wyceny procedur transplantacyjnych, których stawki nie zmieniały się od 2013 r., mimo corocznych propozycji ich podwyższenia ze strony Poltransplantu. Prowadziło to do sytuacji, w których szpitale przez brak pełnej refundacji kosztów pokrywały transplantacje z funduszy przeznaczonych na pozostałą działalność.
NIK negatywnie oceniła realizację czterech z ośmiu celów Narodowego Programu Rozwoju Medycyny Transplantacyjnej na lata 2011-2021. Według Izby program nie zrealizował zadań związanych z dokonaniem oceny epidemiologicznej rzeczywistych potrzeb dotyczących przeszczepiania poszczególnych narządów i przeprowadzania analizy ekonomicznej dotyczącej kosztów przeszczepiania narządów. Nie osiągnięto celów programu zakładających wzrost liczby przeszczepionych narządów od osób zmarłych o 100 proc. oraz przeszczepień nerki od żywego dawcy o co najmniej 500 proc. w stosunku do 2009 r.
NIK zarzuca również ministrowi zdrowia nieskuteczne prowadzenie prac nad rozwojem teleinformatycznych rejestrów transplantacyjnych. Po upływie 10 lat nadal trwały prace koncepcyjne i analityczne.
Według NIK do poprawy sytuacji polskiej transplantologii mogłoby przyczynić się uchwalenie nowej ustawy o prawie transplantacyjnym. Prace nad projektem ustawy rozpoczęto w 2017 r., jednak zostały one wstrzymane bezterminowo przez ministra zdrowia. W efekcie nie dokonano zmian, które mogłyby się przyczynić do poprawy organizacji i funkcjonowania systemu transplantacji w Polsce.
