Państwo wybuduje nam 100 tys. mieszkań? NIK pokazał, że niewiele z tych planów zostało zrealizowane

Z zakładanych 100 tys. wybudowanych mieszkań na koniec 2019 r. udało się zrealizować tylko 15% celu. Kolejne 20,5 tys. na koniec października 2021 znajdowało się w budowie.

Ceny lokali mieszkalnych od kilku lat konsekwentnie rosną: między 2015 a 2020 rokiem był to wzrost o ponad 31%. W 2020 roku banki zwiększyły wymagania kredytowe: konieczny jest wyższy wkład własny, podwyższono także marże kredytowe. W konsekwencji w przeciągu ostatnich 4 miesięcy zdalność kredytowa przeciętnego Polaka spadła o 30%. Jednocześnie od lat zmagamy się z deficytem mieszkaniowym. Autorzy raportu PwC szacują te braki na poziomie 2,2 mln lokali. Natomiast w opracowaniu NIK czytamy, że „w ostatnich ośmiu latach udział mieszkań, które służyłyby potrzebom osób o przeciętnych i niskich dochodach, stanowił średnio jedynie 2,5 proc. nowych zasobów mieszkaniowych”.

Na tak zdiagnozowane problemy miał odpowiedzieć program Mieszkanie Plus, zainicjowany jeszcze w 2016 roku. Jak czytamy w raporcie NIK: „W części rynkowej założono stworzenie warunków do realizacji inwestycji mieszkaniowych, które umożliwią osobom o umiarkowanych dochodach najem mieszkania lub najem z możliwością dojścia do własności mieszkania. Rozwiązanie to przeznaczone zostało dla osób, które nie posiadają zdolności kredytowej i możliwości ubiegania się o mieszkanie socjalne/komunalne. W części społecznej programu Mieszkanie Plus, założono zwiększenie działań służących zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych osób średnio i najniżej zarabiających.”

Należy zacząć od podkreślenia, że finansowe wsparcie mieszkalnictwa z budżetu państwa raczej spada, niż rośnie: 2,1 mld zł w 2018 r. w porównaniu do 1,2 mld zł rok później. To około 0,08% PKB kraju (przy średniej dla Unii na poziomie 0,5%). Z zakładanych 100 tys. wybudowanych mieszkań na koniec 2019 r. udało się zrealizować tylko 15% celu. Kolejne 20,5 tys. na koniec października 2021 znajdowało się w budowie).

W ramach likwidowania kolejki do mieszkań komunalnych program zakładał udostępnianie ok. 13,5 tysiąca mieszkań rocznie. Jak wyszło w praktyce? Owszem, udało się osiągnąć wskazaną liczbę, ale nie rocznie, lecz w okresie 2016-2021.

Krajowy Zasób Nieruchomości (KZN), czyli podmiot, który miał ułatwiać i usprawniać realizację programu, nabywając i ściągając tereny Skarby Państwa pod inwestycje mieszkalne, nie był w stanie wykonywać swoich obowiązków, ponieważ odpowiedzialny minister spóźniał się z decyzją mianowania prezesa i rady nadzorczej KZN, co spowodowało, że organizacja funkcjonowała bez nich przez ponad 2 lata.

KZN udało się zebrać 55% nieruchomości planowych na ten okres. Przez niecałe 3 lata KZN nie udostępnił żadnej nieruchomości pod mieszkania, nie uzbroił także technicznie gruntów. Pierwsza umowa przekazania została zawarta w połowie 2020 roku, a dopiero pod jego koniec wprowadzono zmiany legislacyjne w obszarze budownictwa społecznego, przepisy tworzące podstawy do realizacji inwestycji mieszkaniowych przez gminy i KZN, a także przepisy ułatwiające pozyskanie przez inwestorów nieruchomości.

Materiał opracowała Anna Pommersbach.