Pokolenie „akościelnych”. Co trzeci młody Polak jest niewierzący
Odsetek Polaków deklarujących wiarę na przestrzeni ostatnich trzydziestu lat – pomimo zarysowującego się niewielkiego spadku – nadal utrzymuje się na wysokim poziomie i wynosi 87,4%, zaś niewierzący stanowią jedynie 12,5% naszego społeczeństwa. Niepokoić powinien jednak proces porzucania praktyk religijnych, który najgwałtowniej przebiega wśród osób najmłodszych – jak wynika z najnowszego badania CBOS-u Religijność młodych na tle ogółu społeczeństwa.
„Proces, który zarysowuje się w deklaracjach wiary, wyraźniej zaznacza się w deklaracjach praktyk religijnych. Spada odsetek regularnie praktykujących (kilka razy w tygodniu oraz raz w tygodniu) – z 69,5% w marcu 1992 roku do 42,9% w sierpniu 2021 roku, częściowo na rzecz praktykujących nieregularnie, a rośnie odsetek niepraktykujących, który w 2021 roku wyniósł 24,1%” – podaje CBOS.
Wraz ze wzrostem poziomu wykształcenia, obserwujemy spadek religijności. O ile w przypadku deklaracji wiary różnice pomiędzy osobami z różnymi poziomami wykształcenia nie są bardzo duże, o tyle w przypadku praktykowania rozbieżności te są już znaczące. Warto także zauważyć, że w największych miastach regularnie praktykuje mniejszość mieszkańców – 27,4%, z kolei niepraktykujący stanowią aż 40,7%.
Pomimo ogólnopolskiego awansu edukacyjnego i protestów przeciwko zmianom prawa aborcyjnego, kobiety stale pozostają bardziej wierzące od mężczyzn. Także pod względem praktyk religijnych kobiety wypadają lepiej od płci przeciwnej. W ich przypadku najliczniejszą grupę ciągle stanowią osoby praktykujące regularnie, natomiast wśród mężczyzn najliczniejsi są już ci nieregularnie uczęszczający do kościoła.
W kategorii wiekowej 18–24 liczba osób wierzących w badanym okresie spadła z 93% do 71%, a liczba niewierzących wzrosła z 6,7% do 28,6%. W tej grupie wiekowej zmniejszył się także osób chodzących do kościoła regularnie- z 69% do 23%, natomiast zwiększyła się liczba osób niepraktykujących- z 7,9% do 36%.
Spadkowy trend dotyczy także starszych grup wiekowych – w kategorii wiekowej 25–34 odsetek wierzących spadł z 94% do 82%, a wśród osób w wieku 65 lat lub więcej z 97,3% do 94,6%. Polacy w wieku od 25-34 również rzadziej praktykują – nastąpiła zmiana z 62% regularnie praktykujących i 8% niepraktykujących do 26% regularnie praktykujących i 30% niepraktykujących. Także najstarsi respondenci obecnie chodzą do kościoła rzadziej niż trzydzieści lat temu – zanotowaliśmy spadek z 72,8% do 56%, a liczba osób niepraktykujących w tej grupie wzrosła z 8,7% do 17,5%.
„Faktem jest, że w 2021 roku regularny kontakt z Kościołem ma zdecydowana mniejszość millenialsów i najmłodszych (około 1/4 lub mniej), a odpowiednio prawie 1/3 i ponad 1/3 spośród nich nie ma żadnego kontaktu z Kościołem (…) Ta Polska młodsza i najmłodsza jest już w znacznej mierze co najmniej «akościelna»” – podsumowuje CBOS.
O prawdopodobnych scenariuszach polskiej sekularnej przyszłości pisał na naszych łamach Błażej Skrzypulec:
„Jeśli sekularyzację rozumiemy jako odejście od tradycji religijnej, to wydaje się, że istnieją trzy ścieżki, jakimi można podążać, oddalając się od religijnego punktu wyjściowego. Po pierwsze, sekularyzacja może zmierzać w kierunku zastąpienia tradycji religijnej tradycją areligijną lub wręcz antyreligijną. Po drugie, efektem sekularyzacji może być przekształcenie tradycji religijnej w formację postreligijną. Wreszcie, po trzecie, w wyniku sekularyzacji zaniknąć może zarówno opcja religijna, jak i sekularna opcja antyreligijna, robiąc miejsce dla powstania jakiejś nowej formy myślenia.”
