Jawność wynagrodzeń ułatwi wszystkim życie

W Sejmie procedowany jest projekt nowelizacji Kodeksu Pracy, który zakłada jawność wynagrodzeń. Jeżeli zaproponowane przez posłów .Nowoczesnej zmiany wejdą w życie, to pracodawcy będą zobowiązani do podawania w ofertach pracy widełek płacowych. Łamiącym przepisy będą grozić grzywny nawet w wysokości 30 tysięcy złotych.

Plusy proponowanych rozwiązań

Kierunek zmian zaproponowanych przez .Nowoczesną należy ocenić pozytywnie, szczególnie z perspektywy pracowników oraz osób poszukujących pracy. Proponowane działania mogą ograniczyć skalę praktyk dyskryminacji płacowej w stosunku do tych grup pracowników, które cechują się niższą elastycznością podaży pracy.

1. Walka z dyskryminacją płacową kobiet

Chodzi tu szczególnie o kobiety, którym – mimo porównywalnej z mężczyznami wydajności pracy – oferowane bywają niższe stawki wynagrodzeń. Przy zwiększeniu transparentności płac można oczekiwać zwiększenia siły przetargowej kobiet, zarówno w ramach procesu rekrutacji, jak i negocjacji stawek na obecnie zajmowanych stanowiskach pracy.

Proponowane zmiany zwiększą możliwość egzekwowania praw pracowników w wymiarze równości wynagrodzeń. Wyższa przejrzystość stawek wynagrodzeń powiązanych z konkretnymi stanowiskami ułatwi bowiem wykazywanie ewentualnych praktyk dyskryminacyjnych związanych z płcią.

2. Zmniejszenie różnic w wynagrodzeniach pracowników o podobnych kwalifikacjach

Warto także zwrócić uwagę na potencjalnie pozytywny wpływ tego rozwiązania na zmniejszanie zróżnicowań stawek płac między pracownikami o podobnych kwalifikacjach i zajmujących podobne stanowiska. Te różnice są wynikiem wpływu sytuacji na rynku pracy na oferowane stawki wynagrodzeń. Gdy bezrobocie jest wysokie, pracodawcy generalnie mogą zatrudniać pracowników niższym kosztem. Z kolei w okresie dobrej koniunktury wzrasta pozycja przetargowa osób poszukujących pracy, w związku z czym pracodawcy zmuszeni są do oferowania im wyższych wynagrodzeń.

W sytuacji wyższej transparentności wynagrodzeń powstanie presja ze strony mniej zarabiających osób, aby ich zarobki były przynamniej zbliżone do tych oferowanych nowozatrudnionym pracownikom. To z kolei może wywołać pozytywy impuls do wprowadzania w przedsiębiorstwach systemów wynagrodzeń umożliwiających w większym stopniu powiązanie wynagrodzenia z wydajnością pracownika.

3. Zwiększenie sprawności procesu rekrutacyjnego

Korzyści – zarówno dla pracowników, jak i pracodawców – można także oczekiwać w zakresie sprawności przebiegu procesu rekrutacyjnego. Wskazanie w ogłoszeniach wysokości wynagrodzenia pozwoli na zmniejszenie kosztów poszukiwań informacji przez kandydatów, dzięki czemu będą mogli oni aplikować wyłącznie na te stanowiska, które są zgodne z ich oczekiwaniami płacowymi. Równocześnie obniży to koszty prowadzenia rekrutacji, gdyż na dane stanowisko nie będą już aplikowały osoby mające wyższe płace progowe.

Minusy proponowanych rozwiązań

Uwagi krytyczne do rozwiązań proponowanych przez .Nowoczesną zostały wskazane m.in. w opiniach Sądu Najwyższego, Głównego Inspektora Pracy oraz Biura Analiz Sejmowych. Podkreślano w nich np.: ogólnikowość zapisów (która może utrudnić egzekwowanie przepisów w odniesieniu chociażby do przewidywanych kar), powielanie istniejących rozwiązań, błędy i wątpliwości w zakresie zapisów dotyczących wysokości podawanego wynagrodzenia zasadniczego (w odniesieniu do poziomu płacy minimalnej), ryzyko obchodzenia przepisów przez pracodawców (np. przez podawanie niższych widełek płacowych w ogłoszeniach i późniejsze uzgadnianie korzystniejszych warunków z wybranym kandydatem).

Warto podkreślić dodatkowe zagrożenie, na które póki co nie wskazywano. Mianowicie u części pracodawców może pojawić się praktyka częstszego oferowania umów cywilnoprawnych (zamiast umów o pracę), aby uniknąć upublicznienia informacji o oferowanych wynagrodzeniach oraz sankcji z tym związanych. Takie potencjalne efekty postulowanych zmian należy ocenić negatywnie z punktu widzenia funkcjonowania rynku pracy w Polsce.

***

Uogólniając, pogłębiona dyskusja o wynagrodzeniach w Polsce jest zasadna z perspektywy wszystkich uczestników rynku pracy. Nie powinna się ona jednak ograniczać wyłącznie do wycinka problemu, jakim jest kwestia jawności wynagrodzeń w ogłoszeniach o pracę. Elementem tej debaty powinny być bowiem m.in. następujące zagadnienia: jawność wynagrodzeń w ogóle, ograniczanie dyskryminacji płacowej, mocniejsze powiązanie systemów wynagrodzeń z wydajnością pracy, płaca minimalna czy też potencjał polskiej gospodarki do dalszego wzrostu wynagrodzeń.

Materiał powstał we współpracy z Janem Postkiem