Polityka zdrowotna na trójkę [RZĄD POD LUPĄ 2018]

Wraz ze zmianą na stanowisku ministra zdrowia rok 2018 przyniósł w polityce zdrowotnej wyciszenie planów szeroko zakrojonych reform systemowych. W konfrontacji z protestami kolejnych grup Ministerstwo Zdrowia przyjęło raczej taktykę wycinkowych porozumień i punktowych interwencji  niż kompleksowych regulacji, spójnie realizujących określoną wizję pożądanego modelu ochrony zdrowia.

Zmiana na stanowisku ministra zdrowia +/-

Bezpośrednim impulsem do zastąpienia Konstantego Radziwiłła przez Łukasza Szumowskiego był trwający od jesieni 2017 protest lekarzy-rezydentów, domagających się szybszego wzrostu nakładów na ochronę zdrowia oraz poprawy warunków pracy. W tle rysowały się także kontrowersje związane z wprowadzaniem nowych rozwiązań systemowych, m.in. sieci szpitali. Nowy minister protesty wygasił, jednak postulaty płacowe zaczęły zgłaszać kolejne grupy zawodów medycznych. Plany reform odsunięto w czasie, w zamian oferując debatę „Wspólnie dla zdrowia”, którą można odczytywać jako zdystansowanie się nowego kierownictwa resortu od wizji „silnej publicznej służby zdrowia dla wszystkich obywateli” prezentowanej wcześniej przez rząd Beaty Szydło i ponowne otwarcie pytania o ostateczny kierunek zmian w sektorze.

Porozumienie z rezydentami, innymi zawodami medycznymi i nowelizacja „ustawy 6%” +

Szybkie zakończenie protestu rezydentów uznać należy za duży sukces nowego ministra. W porozumieniu zagwarantowano poprawę warunków płacowych lekarzy-rezydentów, wprowadzono też ideę premiowania tych, którzy po zakończeniu specjalizacji zdecydują się pozostać w kraju, poprzez „dodatek patriotyczny” do wynagrodzenia.

Efektem porozumienia była także nowelizacja ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, skracająca o rok (do 2024) czas do osiągnięcia publicznych nakładów na zdrowie na poziomie 6% PKB. Tym samym, dzięki protestowi rezydentów przełamano wieloletnią niechęć do zwiększania wydatków na zdrowie po stronie publicznej.

W ślad za rezydentami bezpośrednie negocjacje z MZ zaczęły podejmować inne grupy zawodowe. Ogólnopolski Związkiem Pielęgniarek i Położnych i Naczelna Izba Pielęgniarek i Położnych doszły do porozumienia z MZ i NFZ, które zakłada włączenie do podstawy wynagrodzenia zasadniczego dotychczasowych dodatków do pensji dla pielęgniarek, tzw. „zembalowego”, wprowadza też m.in. normy zatrudnienia pielęgniarek i położnych (od 1 stycznia 2019) czy poradę pielęgniarską jako świadczenie gwarantowane przez NFZ.

Wycinkowość porozumień płacowych –

Strategia osobnych porozumień z kolejnymi grupami zawodowymi uruchomiła reakcję łańcuchową. Po protestach ratowników i techników, w listopadzie 2018, w związku z zastrzeżeniami zgłaszanymi przez pracodawców ochrony zdrowia, MZ publicznie podniosło temat konieczności kompleksowego rozwiązania problemu wynagrodzeń w sektorze.

Wdrożenie RODO –

Wdrożenie unijnego „Ogólnego rozporządzenia o ochronie danych” (RODO), w zamyśle zabezpieczającego dane wrażliwe, w ochronie zdrowia odbyło się w atmosferze nieporozumień i paniki moralnej, prowadząc momentami do takich absurdów jak usuwanie nazwisk pacjentów z kroplówek.

Pilotaże +/-

Podjęto wiele inicjatyw skierowanych do konkretnych grup chorych, jak choćby kompleksowa opieka nad pacjentami z niewydolnością serca (KONS) czy pilotaż środowiskowego modelu opieki psychiatrycznej. Stanowią one dobre przykłady wdrażania od dawna postulowanych form opieki koordynowanej, choć są stosunkowo słabo widoczne w komunikacji MZ. Szerszym echem odbił się za to pilotaż Krajowej Sieci Onkologicznej. Podczas konsultacji społecznych KSO pojawiły się wątpliwości związane z doborem placówek do sieci, brakiem punktów odniesienia dla zakładanych mierników, a także ukrytymi zachętami dla szpitali do preferowania hospitalizacji wobec trybu ambulatoryjnego. Nie jest też jasne, jak te wycinkowe zmiany testowane w pilotażach mają się wpisać w szerszą transformację systemu jako całości.

Narodowy Fundusz Zdrowia +

Brak konkretnej wizji Ministerstwa Zdrowia stał się tłem dla wielkiego powrotu do gry NFZ, który nie tylko nie został zlikwidowany, lecz „uciekł do przodu”, przedstawiając konkretną, spójną i dobrze przyjętą strategię dalszego rozwoju na lata 2019–2023, wraz z mapą celów strategicznych oraz zestawieniem planowanych inicjatyw. Zapowiedziano w niej ułatwienia administracyjne, utworzenie rejestrów medycznych, a także pomiar jakości oraz efektywności opieki nad pacjentami.

Polityka lekowa państwa +

Rząd przyjął we wrześniu strategiczny dokument „Polityka Lekowa Państwa 2018–2022”. Jasne zadeklarowanie obszarów priorytetowych i kierunków zmian, zgodnych z wytycznymi Światowej Organizacji Zdrowia, należy ocenić pozytywnie, jako ruch wspomagający transparentność w tym newralgicznym obszarze, niezależnie od zastrzeżeń m.in. krajowych producentów leków, związanych z koniecznością dopracowania refundacyjnego trybu rozwojowego (premiowania producentów przyczyniających się do rozwoju polskiej gospodarki).

E-zdrowie +/-

Ministerstwo Zdrowia i NFZ zaktywizowały się na polu informatyzacji ochrony zdrowia, wprowadzając pilotaż e-recepty i e-skierowania. W przypadku e-zwolnień, których wprowadzenie już kilkakrotnie przekładano, ostateczny termin ich wprowadzenia ustalono na 1 grudnia 2018, mimo sprzeciwu części lekarzy rodzinnych. Pilnym zadaniem pozostaje jasne zarysowanie szerszej strategii e-zdrowia, aby uniknąć tego rodzaju blokad w przyszłości.

Ochrona zdrowia wchodziła w rok 2018 z balastem protestów zawodów medycznych, które nowemu ministrowi udało się uspokoić za cenę fragmentaryzacji podejmowanych działań. Najważniejsze wyzwanie, czyli znalezienie modelu zarządzenia złożonymi konfliktami interesów w polskiej ochronie zdrowia, pozostaje aktualne. Bez niego niemożliwe będzie przeprowadzenie skutecznej transformacji systemu, niezależnie od wybranego modelu jego rozwoju.

Artykuł stanowi część raportu „Rząd pod lupą 2018”. Zachęcamy do nieodpłatnego pobrania całej publikacji.