Zmiany w strategii uszczelniania podatków
Obowiązujące od początku roku zmiany w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych dotyczą przede wszystkim dużych podatników. Nowe regulacje utrudniają optymalizację podatkową podmiotom, których przychody przekraczają odpowiednio wysoki poziom. Pozytywną zmianą jest zwiększanie rozwarstwienia obowiązków podatkowych małych i dużych podatników.
Urzędnicy Krajowej Administracji Skarbowej od kilku miesięcy zapowiadali, że w 2018 roku ograniczana będzie liczba kontroli mikroprzedsiębiorców i małych firm, a kontrole będą koncentrowały się na dużych podmiotach, w których potencjalnie dochodzi do największych uszczupleń. Celem kontroli w ujęciu przedmiotowym będą w dalszym ciągu oszustwa w podatku VAT oraz rozliczenia podatku dochodowego od osób prawnych (PDOP), w którym ma dochodzić do stosowania agresywnej optymalizacji podatkowej w szczególności w zakresie cen transferowych.
Zapowiedzi zwiększenia efektywności kontroli oraz walki z unikaniem opodatkowania nie są niczym nowym – postulat poprawy skuteczności kontroli podatkowej pojawia się w dyskursie publicznym od wielu lat. Nie mogą więc dziwić zmiany w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych (PDOP), które weszły w życie z początkiem bieżącego roku.
W 2018 r. zaczęły obowiązywać w ustawie o PDOP takie rozwiązania, które dotyczyć będą przede wszystkim lub wręcz wyłącznie dużych podatników. Znajdą one bowiem zastosowanie jedynie w przypadku rozliczeń podatników, których skala działalności przekroczy określony w przepisach poziom. Przykładowo, wprowadzone do ustawy o PDOP obowiązki związane z tak zwanym podatkiem od nieruchomości komercyjnych (art. 24b ustawy o PDOP), będą obciążały podatników posiadających nieruchomości, które nie są wykorzystywane wyłącznie lub w głównym stopniu na własne potrzeby podatnika i których wartość początkowa przekracza 10 milionów złotych. Powyższe regulacje będą zatem dotyczyły przede wszystkim podatników, którzy profesjonalnie zajmują się inwestowaniem w nieruchomości.
Również zmiana obowiązujących do końca 2017 r. przepisów ograniczających możliwość rozpoznawania w kosztach podatkowych wydatków odsetkowych (tak zwana cienka kapitalizacja) wychodzi naprzeciw oczekiwaniom mniejszych podatników. Nowe regulacje ograniczają bowiem możliwość zaliczania do kosztów podatkowych wydatków na finansowanie obejmujących odsetki, opłaty i prowizje jedynie w przypadku, w którym zostanie przekroczony limit 3 mln złotych (art. 15c ustawy o PDOP). W sposób ewidentny ograniczenie to dotyczyć będzie dużych podmiotów, które ponoszą istotne koszty finansowe.
W schemat „gradacji” obciążeń podatkowych wpisują się również zmiany dotyczące obowiązków w zakresie sporządzenia dokumentacji cen podmiotów powiązanych, które uchwalono w 2015 roku. Wprowadzone regulacje uzależniają wystąpienie obowiązku sporządzenia dokumentacji podatkowej nie tylko od przekroczenia przez transakcję określonego progu wartościowego, ale także od osiągnięcia przez podatnika odpowiedniego rozmiaru działalności. I tak bezwzględnym obowiązkiem sporządzenia dokumentacji obarczeni są obecnie podatnicy, których przychody lub koszty przekroczyły w poprzednim roku równowartość 2 mln EUR. Dodatkowo podatnicy, których przychody lub koszty przekraczają 10 mln EUR zobowiązani są ponadto do sporządzenia tak zwanej analizy danych porównawczych, a ci, których przychody przekraczają 20 mln EUR muszą także sporządzić dokumentację centralną (informacja o grupie podmiotów powiązanych, w skład której wchodzi podatnik).
Powyższe przykłady zmian legislacyjnych potwierdzają, że postępuje rozwarstwienie obowiązków podatkowych dotyczących dużych i mniejszych podatników podatku dochodowego od osób prawnych. Wprowadzanie konstrukcji, które uzależniają wystąpienie dodatkowych obowiązków podatkowych o charakterze administracyjnym (jak sporządzenie dokumentacji cen podmiotów powiązanych) lub dodatkowych obciążeń podatkowych (ograniczenie możliwości rozpoznania w kosztach podatkowych wydatków ponoszonych na określone w ustawie cele) może przyczynić się do zwiększenia konkurencyjności małych i średnich podmiotów.
Nie sposób wiarygodnie oszacować, w jaki sposób wprowadzone do ustawy o PDOP zmiany wpłyną na dochody budżetowe. Podobnie trudno określić, na ile wprowadzone zmiany okażą się skuteczne w ograniczaniu stosowania przez podatników agresywnej optymalizacji podatkowej. Tym niemniej koncentrowanie działań organów podatkowych na dużych podatnikach i określenie jasnego profilu ryzyka podatkowego wśród podatników należy ocenić jednoznacznie pozytywnie. Różnicowanie obciążeń podatkowych małych i dużych podatników w moim przekonaniu należy również uznać za właściwy kierunek zmian.
