#7 Horyzont Wyszehradzki

Horyzont Wyszehradzki to publikowany regularnie co dwa tygodnie przegląd najważniejszych wydarzeń politycznych i gospodarczych z państw Grupy Wyszehradzkiej.

1. Polityka

1.1 Czechy (Anna Herman)

Bocianie gniazdo wicepremiera Babisza

Wicepremier Andrej Babiš i właściciel koncernu Agrofert jest podejrzany o oszustwo przy uzyskiwaniu dofinansowania na budowę luksusowego ośrodka wczasowo-konferencyjnego Čapí hnízdo (Bocianie Gniazdo).

Sprawa Bocianiego Gniazda zagraża jego politycznej karierze. Czeskie media piszą o wielkim oszustwie związanym z dotacjami unijnymi. Na budowę kompleksu pozyskano pół miliarda koron ze środków z funduszy europejskich przeznaczonych dla małych i średnich przedsiębiorstw. Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych i czeska policja wyjaśniają obecnie, dlaczego bezpośrednio przed przyznaniem dotacji firma zmieniła nazwę na Farma Čapí hnízdo. Tym samym przestała oficjalnie należeć do Agrofertu. Istnieje podejrzenie, że był to jedyny sposób na nieuprawnione zdobycie dofinansowania. Po uzyskaniu dotacji firma została z powrotem włączona do Agrofertu.

Agrofert wydał komunikat, w którym stwierdza, że w czasie pozyskiwania dotacji unijnych firma Agrofert nie miała z Farmą Čapí hnízdo nic wspólnego, a wszelkie podejrzenia oszustwa są medialnymi insynuacjami. Babiš na łamach gazety „Lidové noviny” także oddala wszelkie zarzuty.

23 marca sprawa będzie poruszana na specjalnym posiedzeniu sejmu. Jak przewiduje David Klimeš, komentator czasopisma „Hospodářske noviny”, Andrej Babiś wyjdzie z całej sytuacji obronną ręką. Być może w kolejnych wyborach z powodu afery o Bocianie Gniazdo uzyska gorszy wynik wyborczy niż przewidywano przed wybuchem afery, ale nadal zachowa istotną pozycję polityczną. Bez Andreja Babiša i jego ugrupowania ANO rozpadłaby się obecna koalicja rządząca. Premier Bohuslav Sobotka ma w porównaniu z poprzednimi gabinetami relatywnie stabilną władzę i jego rząd cieszy się popularnością. Obecnemu premierowi zależy na utrzymaniu takiej sytuacji aż do wyborów w 2017 roku.

Wizyta prezydenta ChRL w Pradze

Prezydent Xi Jinping na zaproszenie prezydenta Zemana odwiedził Republikę Czeską w dniach 28-30 marca. Wizyta miała na celu m.in. zademonstrowanie poprawiających się relacji chińsko-czeskich. Prezydent ChRL został przywitany z największymi honorami, a Praga witała chińską delegację wielkimi bilbordami w języku czeskim i chińskim.

Już pierwszego dnia prezydenci podpisali umowę o strategicznym partnerstwie pomiędzy oboma krajami. W kolejnych dniach wizyty chińskie i czeskie firmy podpisały w sumie 30 umów gospodarczych wycenianych wstępnie na kilka miliardów euro. Prezydent Zeman wyraził nadzieję na to, że Republika Czeska będzie pomostem pomiędzy Unią Europejską a Chińską Republiką Ludową. Xi Jinping chce przede wszystkim, aby pomiędzy Pragą a Pekinem rozwijała się pragmatyczna współpraca.

Następuje zatem dalsze odejście od havlizmu w czeskiej polityce zagranicznej i otwarcie na współprace z ChRL. Polityka taka doprowadziła do licznych protestów czeskich aktywistów praw człowieka. Nie wydaje się jednak możliwym, aby jakikolwiek czeski rząd był w najbliższej przyszłości skłonny zrezygnować z korzyści gospodarczych, jakie daje współpraca z Pekinem.

1.2 Słowacja (Łukasz Kołtuniak)

Na drodze do „wielkiej koalicji”

Jeśli ktoś wątpił w polityczne talenty premiera Roberta Fico może się niedługo mile rozczarować. Jego partii SMER udało się złamać jedność centroprawicy i najprawdopodobniej niedługo doczekamy się nowego rządu, który w Izbie Poselskiej będzie posiadał około 80 na 140 mandatów. SMER prowadzi rozmowy koalicyjne (doszło nawet do podpisania wstępnej wersji umowy koalicyjnej) z liberalną partią słowacko-węgierską Most-Hid, nowym ugrupowaniem centroprawicy Siet oraz umiarkowanymi nacjonalistami z SNS. Partie prawicowe żądają dla siebie tek m.in. zdrowia, polityki społecznej czy transportu. Wydaje się przesądzone, że premierem pozostanie Fico a ministrem spraw zagranicznych szanowany nie tylko na Słowacji Miroslav Lajczak. Czwartym elementem koalicji będzie partia SNS, koalicjant SMER-u w latach 2006-2010, która po odejściu poprzedniego lidera, Jana Sloty, ewoluowała  w kierunku centroprawicy.

Taki skład rządu oznaczałby zapewne więcej liberalizmu w polityce gospodarczej oraz bardziej umiarkowaną politykę europejską. Zwłaszcza partia Most-Hid uchodzi za ugrupowanie chyba najsilniej w tym momencie wspierające wartości liberalne i demokratyczne. Z kolej SNS po odejściu dotychczasowego lidera porzuciła agresywnie nacjonalistyczną retorykę i ewoluuje w kierunku umiarkowanej centroprawicy. Kilku posłów Most-Hid i Siet nie zaakceptowało jednak koalicji ze Smerem i już zapowiada odejście z tych ugrupowań. Dla drugiego z nich może być to równoważne z niemożliwością utworzenia klubu poselskiego.

Słowacki Kościół przeciwko radykałom w parlamencie

Episkopat Słowacji wydał komunikat, w którym przestrzega przed nastrojami neofaszystowskimi. Komunikat ma związek z wyborczym wynikiem uważanej za ultranacjonalistyczną Partii Ludowej Martina Kotleba. „Wiele razy w historii byliśmy świadkami sytuacji, w której nawoływanie do nienawiści, stygmatyzowanie jakiejkolwiek grupy mniejszościowej kończyło się przelewem krwi. Nie można z jednej strony głosić haseł troski o ojczyznę i patriotyzmu z drugiej podżegać do nienawiści” – czytamy w komunikacie. „Takie zachowanie nie zasługuje na miano patriotyzmu a wciąż żyją jeszcze między nami ludzie, którzy pamiętają skutki podobnego myślenia” – dodają Biskupi. Partia Kotleba łączy hasła rasistowskie z podkreślaniem katolickości Słowaków oraz odwołaniem do tradycji „parafiańskiej republiki” z okresu II wojny światowej.

Większość Słowaków nie chce imigrantów

Mimo iż kryzys imigracyjny na razie omija Słowację i tylko nieco ponad 300 osób wystąpiło w minionym roku o azyl, Słowacy boją się uchodźców. Sondaż przeprowadzony przez Uniwersytet w Trenczynie im. Aleksandra Dubczeka wskazuje, że ponad 3/4 Słowaków boi się wzrostu przestępczości, a także tego że uchodźcy nie przystosują się do realiów życia w ich kraju. 81,9%  sprzeciwia się narzucanym przez Brukselę kwotom na imigrantów. Z drugiej strony 6 na 10 obywateli poparłoby azyl dla osoby uciekającej przed wojną.

1.3 Węgry (Łukasz Kołtuniak)

Spotkanie szefów MSZ Węgier i Gruzji

Minister Szijarto spotkał się 29 marca ze swym gruzińskim odpowiednikiem Mikhailem Janalidze. Szef węgierskiego MSZ zapewnił stronę gruzińską o całkowitym poparciu Budapesztu dla euro-atlantyckich aspiracji Tbilisi. Jednocześnie Szijarto ocenił obecną sytuacją tak UE, jak i NATO jako trudną i sprzyjającą tendencjom izolacjonistycznym.

Polityka zagraniczna obecnej węgierskiej administracji oparta jest na swego rodzaju dwuwektorowości; z jednej strony pojednawcza polityka wobec Rosji, z drugiej zdecydowane wsparcie dla euroatlantyckich aspiracji Ukrainy, a zwłaszcza Gruzji.

Szijarto na forum Węgry – państwa bałtyckie

15 marca minister Peter Szijarto odwiedził forum biznesowe Węgry-państwa bałtyckie. Minister podkreślił strategiczne znaczenie współpracy gospodarczej między jego krajem a regionem bałtyckim. Współpraca ta, jak dodał, wzrośnie w najbliższych latach dzięki pożyczce, jakiej udzieli na ten cel Eximbank. Łotewski Minister Spraw Zagranicznych, Andrej Pildegovics zaznaczył, iż kraje bałtyckie są szczególnie zainteresowane węgierskimi doświadczeniami kontaktów gospodarczych z regionem Azji Wschodniej.

Zdaniem Szijarto możliwa jest pokojowa kooperacja na linii UE – Rosja. Szanse na uregulowanie kwestii wschodniej wzrosłyby, gdyby państwa Partnerstwa Wschodniego zbliżyły się do przestrzegania zasad demokratycznych. Szijarto podkreślił, że tak Węgry, jak i region bałtycki są przeciwne relokacji uchodźców i wspierają państwa graniczne UE w jej zmaganiach z falą imigrantów.

Szijarto zapewnił, że przed przypadającym w styczniu 2018 początkiem estońskiej prezydencji w UE, Węgry uruchomią ponownie zamkniętą w 2014 roku (w niejasnych politycznie okolicznościach) ambasadę w Talinie lub też zapewnią na miejscu odpowiednie przedstawicielstwo dyplomatyczne.

Wspólny wiec opozycji w rocznicę rewolucji 1848 roku

W rocznicę rewolucji 1848 roku odbyła się wspólna demonstracja z udziałem przywódców opozycji począwszy od liberalno-demokratycznych Socjalistów, Demokratycznej Koalicji i Eguyttu aż po skrajnie prawicowy Jobbik. W demonstracji wzięli odział zarówno kontrowersyjny lider Partii Socjalistycznej były premier Ferencs Gyurcsany, jak i lider Jobbiku Gabor Vona. Przemawiający politycy zgodnie zarzucali premierowi Orbanowi łamanie zasad praworządności, padały słowa o końcu Trzeciej Republiki pod rządami Fideszu. Zwracano także uwagę na sytuację niezależnych mediów. W jednym  z wystąpień pojawiło się stwierdzenie, iż mieszkańcy węgierskiej prowincji mają dostęp wyłącznie do „rządowej propagandy”.

Pojawia się pytanie o trwałość współpracy między budapesztańskimi liberałami a nacjonalistycznym Jobbikiem. Jobbik przez lata posługujący się taką retoryką jak np. organizacja happeningu „dodaj gazu” pod budapesztańską synagogą, był szczelnie izolowany przez siły liberalnej węgierskiej opozycji. Z drugiej strony sama partia za swojego głównego wroga uważała nie rządzący Fidesz, ale właśnie liberałów. Zwrot Jobbiku nieco bardziej w kierunku centrum spowodował realne obawy Wiktora Orbana, który przestraszył się możliwości utraty władzy na rzecz partii Gabora Vony. Wymierzona w Jobbik kampania ze strony mediów sprzyjających partii rządzącej niejako wepchnęła tą formację w ramiona lewicowej opozycji. Taki sojusz wydaje się jednak na tyle egzotyczny, że naprawdę bardzo ciężko prognozować, by mógł okazać się trwały.

Nemeth: Kosowo może liczyć na wsparcie Węgier

Przewodniczący Komisji Spraw Zagranicznych węgierskiego parlamentu, Zsolt Nemeth stwierdził, że „Kosowo może liczyć na węgierskie wsparcie”. Węgry były jednym z pierwszych krajów, które uznały niepodległość Kosowa. „Budapeszt nie ma ani historycznych ani geopolitycznych powodów, by popierać stanowisko serbskie. Mimo obecnych bardzo poprawnych stosunków z Belgradem oba kraje dzielą historyczne animozje. Ponadto Węgrzy, sami posiadający licznych rodaków w sąsiednich krajach i żyjące tak zwaną tramą Trianon (traktat pokojowy po I wojnie światowej zabierający Madziarom 7/8 terytorium), nie wydają się być skłonni za wszelką cenę podtrzymywać integralności terytorialnej w Europie.” W drugim tygodniu marca w Budapeszcie gościła delegacja Komisji Spraw Zagranicznych parlamentu Kosowa na czele z Teutą Rogową, córką legendarnego przywódcy Kosowa, Ibrahima Rugowy. Nemeth zapewnił kosowskich gości o kontynuacji węgierskiego udziału w misjach pokojowych na terenie Kosowa, dodając iż „wsparcie w dziedzinie bezpieczeństwa jest tym obszarem, w którym węgierska pomoc jest najbardziej efektywna”. Ze strony Nemetha padły także deklaracje całościowego wsparcia przez Budapeszt w trudnym procesie budowania państwa przez Kosowo, nie wyłączając poparcia dla członkostwa tej byłej serbskiej prowincji w strukturach wojskowych NATO.

Orban aktywny na szczycie UE – Turcja

Węgierski premier Wiktor Orban bardzo aktywnie uczestniczył w niedawnym szczycie UE – Turcja. Lider Fideszu kolejny raz zademonstrował swój sprzeciw wobec systemu kwotowego, krytykował też zarówno władze UE, jak i administrację prezydenta Erdogana. Przez długi czas Węgry groziły zawetowaniem ustaleń szczytu. Koniec końców osiągnięto jednak porozumienie. Jako swój sukces Orban wymienia przeforsowanie zapisu o wcześniejszym zniesieniu wiz dla obywateli Ukrainy niż Turcji, jak również o pomocy dla Grecji i innych państw Bałkanów Zachodnich.

2. Gospodarka (Łukasz Kołtuniak)

2.1 Czechy

Chiński fundusz inwestuje w Czechach

Chiński fundusz inwestycyjny China-CEE Fund zakupił 95% udziałów w czeskim przedsiębiorstwie z branży energii solarnej Energy 21. Wartość transakcji szacowana jest na miliardy Koron (dokładna suma nie została upubliczniona). China CEE-Fund to spółka-córka chińskiego Exim Banku. Firma, która zakupiła kilka wiatrowych i solarnych elektrowni w Polsce na inwestycje w regionie przeznaczyła około 0,5 miliarda dolarów. Praga dopiero teraz otwiera się na chińskie inwestycje. Miało to związek z poprzednio dominującym idealistycznym paradygmatem w polityce zagranicznej i priorytetem wartości kosztem realpolitik. Przejawem takiego podejścia było silne wspieranie przez Vaclava Havla niezależności Tybetu. Chińskie inwestycje w Republice Czeskiej wykazywały natomiast wartość bliską zeru. Zmiana koncepcyjna jest związana z nową doktryną polityki zagranicznej obecnego rządu, kładąca większy nacisk na pragmatyczne interesy oraz polityką prezydenta Milosa Zemana, który z otwarcia na rynek chiński uczynił swoją idee fixe.

Rekordowa nadwyżka w obrocie handlowym

Republika Czeska wykazała w minionym roku rekordową nadwyżkę w handlu zagranicznym. Wartość obrotu wzrosła do 19,3 miliarda koron (ok. 0.5 miliarda euro). Analitycy tłumaczą te korzystne dla czeskiej gospodarki dane spadkiem światowych cen ropy, a także bardzo dobrymi wynikami kluczowego dla Czech eksportu w branży samochodowej. Niepokoją jedynie słabsze wyniki eksportu jako takiego. Cytowani przez prasę eksperci tłumaczą je gorszą dla czeskich produktów sytuacją na rynku rosyjskim, chińskim a także bardzo ważnym polskim. Sytuację ratuje stabilna wartość eksportu na rynek polski oraz rosnące obroty z Wielką Brytanią i Słowacją.

2.2 Słowacja

Brexit może zaszkodzić Słowacji

Potencjalny Brexit może negatywnie wpłynąć na wyniki całej słowackiej gospodarki– pisze Pravda. Przede wszystkim Bratysławę z Londynem wiążą liczne umowy handlowe, które w razie Brexitu należałoby renegocjować. Słowackich polityków dodatkowo niepokoi możliwość zajścia Brexitu w czasie słowackiej prezydencji w Radzie UE (przypadającej w następnym półroczu). Bratysława nie ma ambicji odgrywania samodzielnej roli w polityce europejskiej. Dlatego politycy, pytani o scenariusz postawy Słowacji w razie zajścia najgorszego scenariusza, wskazują na zasadność prowadzenie polityki koncyliacyjnej, zmierzającej do łagodzenia napięć.

Słowacja chce zniesienia sankcji?

Europejskie media spekulują na temat dążenia Bratysławy do zniesienia sankcji wobec Rosji. Nie jest tajemnicą, iż sankcje bardzo mocno uderzają w słowacką gospodarkę. Premier Fico publicznie twierdzi, iż „odpowiedzialność za konflikt nie ponosi tylko jedna strona”. Podobne stanowisko jak Fico zajmuje w sprawie konfliktu włoski premier, Matteo Renzi. Trzeba jednak pamiętać, iż zdaniem analityków Słowacja, decydując się na otwarcie gazowego rewersu, zrobiła dla Ukrainy więcej niż którykolwiek inny kraj Grupy Wyszehradzkiej.

2.3 Węgry

Węgrzy pracują na Słowacji

Zarówno ze słowackich, jak i węgierskich statystyk wynika, że coraz więcej Węgrów pracuje na Słowacji. Madziarzy znajdują tam pracę głównie w branży samochodowej i elektronicznej. Słowackie raporty wskazują, iż wobec masowej emigracji młodych Słowaków poza granice kraju pracownicy węgierscy okazują się bezcenni jako zastępcza siła robocza. Wiele firm na Słowacji celowo lokuje swoje zakłady w południowych regionach kraju, licząc na pozyskanie pracowników z Węgier. Ci zaś niekiedy dojeżdżają do pracy, częściej jednak pracują w trybie zdalnym. Badania wskazują jednak, że przeciętny słowacki pracownik zarabia w przeliczeniu na forinty około 20% więcej niż przeciętny pracownik najemny z Węgier.

Szijarto w ZEA

Minister Spraw Zagranicznych, Peter Szjarto odwiedził na początku marca Zjednoczone Emiraty Arabskie. Rezultatem spotkania jest szereg uzgodnień dotyczących współpracy między oboma krajami. Węgry zgodziły się pomóc w rozbudowie elektrowni jądrowych w ZEA poprzez dostarczenie wykwalifikowanego personelu. Natomiast dla strony węgierskiej duże znaczenie ma zapowiedź wartej 50 milionów dolarów inwestycji w węgierski przemysł chemiczny, ale przede wszystkim zapowiedź rozbudowy w Budapeszcie przedstawicielstwa przewoźnika lotniczego Emirates. Biuro takie miałoby otwierać nowe połączenia z Budapesztu, co dla węgierskich władz stanowiłoby szczególne znaczenie ze względu na bankructwo w 2012 roku węgierskiego przewoźnika narodowego, firmy MALEV.

Spotkanie komitetów rządowych Węgry – Serbia

Podczas spotkania komitetów rządowych do spraw ekonomicznych (18 marca) minister Szijarto wyraził zadowolenie ze stanu relacji gospodarczych Budapeszt – Belgrad. Wartość obrotów handlowych między obydwoma państwami wzrosła w 2015 roku o 4% i obecnie wynosi 1,9 miliarda Euro rocznie. Szijarto nazwał Serbię najważniejszym partnerem handlowym w regionie Bałkanów Zachodnich. Obie strony wyraziły zadowolenie z pożyczki udzielonej przez Eximbank, dzięki której wartość obrotów ma jeszcze wzrosnąć. Poruszono również kwestię najważniejszych wspólnych inwestycji, czyli przede wszystkim trasy kolejowej Budapeszt – Belgrad.

3. Wyszehrad a Polska (Łukasz Kołtuniak, Anna Herman)

Prezydent Duda w Budapeszcie

Prezydent Andrzej Duda przybył 17 marca do Budapesztu na zaproszenie węgierskiego prezydenta Janosa Adera. Obaj przywódcy zgodzili się, iż rozwiązanie kryzysu ukraińskiego możliwe będzie tylko w oparciu o porozumienia z Mińska. Ader dodał jednak, że warunki porozumienia muszą być akceptowane przez wszystkie strony konfliktu. Węgierski prezydent przyznał rację Andrzejowi Dudzie iż, mimo szkodliwości sankcji dla rodzimych gospodarek, powinny zostać one utrzymane do czasu wypełnienia przez Rosję zobowiązań mińskich w całości.

Obaj przywódcy dyskutowali także o kryzysie imigracyjnym. Janos Ader powiedział, iż stanowi on już nie tyle katastrofę humanitarną, co zagrożenie dla narodowego bezpieczeństwa. Prezydenci byli w pełni zgodni co do konieczności podtrzymania wyszehradzkiego oporu wobec kwot będącego ich zdaniem wyrazem „głosurozsądku”  w realiach dzisiejszej Europy.

Wiktor Orban zapytany podczas szczytu o ocenę wydarzeń w Polsce oświadczył, iż jego kraj nie poprze wprowadzanych przez UE podwójnych standardów, zwłaszcza ingerencji w spór prawnoustrojowy o Trybunał ze strony państw, które takiej instytucji w ogóle nie posiadają.

Andrzej Duda w Pradze

Andrzej Duda udał się w dniach 14-15 marca z pierwszą oficjalną wizytą do Pragi. Polski prezydent spotkał się z premierem Bohuslavem Sobotką oraz prezydentem Milosem Zemanem. Odnosząc się do sytuacji wewnętrznej w Polsce, Zeman podkreślił prawo parlamentarnej większości do prowadzenia samodzielnej polityki. Jego zdaniem organy zewnętrzne takie jak Komisja Wenecka albo Komisja Europejska nie powinny w to prawo ingerować. Obaj politycy podkreślili konieczność uzgodnienia wspólnego wyszehradzkiego stanowiska w perspektywie zbliżającego się szczytu NATO. Zeman i Duda zgodzili się co do konieczności wzmocnienia obecności sił Sojuszu w regionie.

Wzrastająca świadomość wspólnoty wyszehradzkich interesów obserwowalna w Pradze i Bratysławie stawia przed polską dyplomacją zadanie przekształcenia doraźnego wspólnego sprzeciwu w sprawie kryzysu imigracyjnego w trwały sojusz geopolityczny.

Nowa linia lotnicza Koszyce – Warszawa

LOT otwiera nowe połączenie lotnicze na trasie Koszyce-Warszawa. Samoloty latać będą w obie strony sześć razy w tygodniu. Zdaniem przedstawicieli tak strony słowackiej, jak i LOT-u inwestycja ma być wkładem w wyrównywanie infrastrukturalnego i gospodarczego zapóźnienia wschodnich regionów Słowacji. Jednocześnie słowackie media zwracają uwagę na znaczny ruch turystyczny między oboma krajami – w minionym roku Słowację odwiedziło 160 tys. polskich turystów.

Rośnie wymiana handlowa Polska – Czechy

Polskę i Republikę Czeską wiążą coraz silniejsze relacje ekonomiczne. Polska jest dla Czech, po Niemczech, Słowacji i Chinach, najważniejszym partnerem handlowym – podaje Czeski Urząd Statystyczny (ČSÚ). Do Polski najczęściej eksportowane są maszyny i artykuły przemysłowe, substancje chemiczne oraz artykuły spożywcze. Podobnie kształtuje się struktura eksportu w przeciwnym kierunku. Polacy przodują jednak w eksporcie żywności. Artykuły spożywcze stanowią 11% spośród eksportowanych na południe dóbr, czyli jest ich dwa razy więcej niż importowanych. Czesi coraz chętniej kupują polskie produkty, mimo że do tej pory 88% Czechów uważa, że polskie artykuły spożywcze są niskiej jakości.

Głos za środkowoeuropejską federacją w Politcal Critique

Na łamach lewicowego „Politcal Critique” słowacki analityk polityczny, Zolo Mikes, wzywa do utworzenia środkowoeuropejskiej federacji. Taki głos w piśmie jednoznacznie kojarzonym z opcją lewicową może nieco dziwić, tym niemniej argumentacja autora zasługuje na uwagę. Zdaniem Mikesa Europa Zachodnia znajduje się w kryzysie. UE nie jest w stanie zapewnić swym członkom bezpieczeństwa. Niemcy wydają się bardziej zainteresowane realizacją własnego interesu narodowego niż wartościami europejskimi. Na Wschodzie natomiast pojawia się mocarstwo zagrażające wartościom wyznawanym na naszym kontynencie. Dlatego zdaniem Mikesa trzeba jasno powiedzieć: dominacja USA aczkolwiek niekorzystna nie niesie ze sobą aż takich zagrożeń jak ewentualna dominacja rosyjska.

Przegląd obejmuje wydarzenia z okresu 17 marca-31 marca.