#4 Horyzont Wyszehradzki
Horyzont Wyszehradzki to, publikowany regularnie co dwa tygodnie, przegląd najważniejszych wydarzeń politycznych i gospodarczych z państw Grupy Wyszehradzkiej.
1. Polityka
1.1 Czechy: Nowy szef Obywatelskiej Partii Demokratycznej
Umiarkowanie prawicowy Petr Fiala po raz kolejny został wybrany szefem liberalno-konserwatywnej Obywatelskiej Partii Demokratycznej. Partia ta, niegdyś hegemon na czeskiej scenie politycznej, obecnie na nowo próbuje zdefiniować swoją tożsamość i miejsce w polityce. „Niebiescy” (barwy ODS) próbują odzyskać siły po aferach korupcyjnych z okresu rządu Petra Necasa. Po ujawnieniu w 2013 roku powiązań biznesowych liderów ODS, w tym samego premiera, poparcie dla partii spadło z 20% do 8% i mniej więcej na tym poziomie pozostaje do dzisiaj. Komentatorzy publicznego radia zwracają uwagę na zmianę bazy wyborczej ODS. Dotychczas kojarzona z wielkim biznesem, ODS staje się partią „małego biznesu” z mniejszych miejscowości. Koreluje to z kolejną już ewolucją partii, która notabene należy do tej samej grupy w Europarlamencie co Prawo i Sprawiedliwość oraz brytyjscy konserwatyści w kierunku większej dozy eurosceptycyzmu.
Sobotka podczas spotkania z Cameronem: Zrobimy wszystko, by Brytania została w Unii
„Czechy zrobią wszystko, by Wielka Brytania została we Wspólnocie” – powiedział premier Bohuslav Sobotka podczas spotkania w Pradze z Davidem Cameronem. Sobotka nie wyklucza renegocjacji w sprawie zasiłku dla imigrantów, nie zgodził się jednak na ograniczenie praw czeskich obywateli. Cameron spotkał się także z liderem ODS, Petrem Fialą. Bardziej jednoznaczny w ocenie brytyjskich propozycji reformy UE był prezydent Milos Zeman. Czescy politycy zgodzili się, iż „Unia będzie silna, gdy będzie w niej silna Wielka Brytania”.
Co po Zemanie?
Co po Zemanie i przede wszystkim kto przeciw Zemanowi? – to polityczny temat roku nad Wełtawą. Co prawda wybory prezydenckie odbędą się dopiero w 2018 roku, ale dla centroprawicowych czeskich elit usunięcie Zemana to niejako „stan wyższej konieczności”. Prezydent oskarżany o kompromitowanie kraju za granicą decyzję odnośnie startu ma ogłosić wiosną 2017 roku. O tyle ciężko dopatrzyć się tu hamletyzowania zgodnie z zasadą „a teraz sprawdzę jak bardzo mnie kochacie i jak bardzo Wam jestem potrzebny”, że prezydent boryka się ze sporymi problemami ze zdrowiem. Na razie trzech polityków zapowiedziało start w wyborach, w tym Jirzi Pospiszil (centroprawicowy polityk, minister sprawiedliwości w rządzie Mirka Topolanka) i Vladimir Dlouhy (ekonomista związany z obozem Vaclava Klaus, były minister przemysłu i handlu), nie są to jednak postacie z pierwszych stron gazet. Pospiszil, 40-latek powołuje się na przykład zwycięstwa nad Wisłą Andrzeja Dudy, aby udowodnić konieczność zmiany generacyjnej w czeskiej polityce. Zmiany, którą Pospiszil – według swego przekonania – reprezentuje.
Sobotka sugeruje system graniczny na linii Bułgaria-Macedonia
„Jeśli nie uda się wzmocnić ochrony granic UE w Grecji i na granicy Turcji konieczne będzie stworzenie nowego efektywnego systemu granicznego na linii Bułgaria-Macedonia” – powiedział czeski premier, Bohuslav Sobotka. Jego zdaniem na chwilę obecną bardzo ważna jest pomoc dla Grecji i Turcji. Turcja musi zacząć efektywnie wyłapywać przemytników. Nie należy jednak także zapominać o konieczności doprowadzenia do zakończenia wojny w Syrii.
Sobotka zwołuje nadzwyczajny szczyt Wyszehradu
Bohuslav Sobotka zapowiedział podczas spotkania ze słowackim premierem Robertem Fico zwołanie nadzwyczajnego szczytu Grupy Wyszehradzkiej. Szczyt ma odbyć się 15 lutego. Zdaniem Sobotki wobec słabości „starej Europy” oraz wobec kryzysu konieczne jest spójne stanowisko wyszehradzkiej czwórki.
1.2 Słowacja: Protest nauczycieli
Na Słowacji nie udało się osiągnąć porozumienia między rządem Roberta Fico a związkiem zawodowym nauczycieli. Konsekwencją będzie zapewne strajk ośmiu tysięcy pedagogów. Związkowcy twierdzą, iż pensje w szkolnictwie są w ich kraju najmniejsze ze wszystkich krajów V 4. Przedstawiciele rządu oświadczyli jednak, że w okresie rządów premiera Fico pensje te wzrosły o ponad połowę.
Minister Spraw Zagranicznych: Zachowanie „Starej Unii” to szantaż
Słowacki Minister Spraw Zagranicznych wypowiadając się na temat kryzysu imigracyjnego powiedział: „Zachowanie państw „starej Unii” wobec Wyszehradu nosi cechy szantażu. Fundusze unijne są uprawnieniem traktatowym, a nie jałmużną. Jednocześnie zwracam uwagę, iż „stara” i „nowa” Europa mają zupełnie inne doświadczenia historyczne. Ta pierwsza posiadała kolonie i przyzwyczajona jest do wielokulturowości. Dla „nowej” Europy napływ imigrantów stanowi całkowitą nowość”.
1.3 Węgry: Protest taksówkarzy w Budapeszcie
W węgierskiej stolicy protestujący taksówkarze zablokowali kilka głównych ulic. Protestują w ten sposób przeciwko wprowadzeniu na rynek aplikacji Uber. Aplikacja ta umożliwia kontakt za pomocą telefonu komórkowego z zarejestrowanymi kierowcami znajdującymi się w danym momencie na mieście, w celu skorzystania z przewozu. Zdaniem taksówkarzy aplikacja narusza zasady uczciwej konkurencji. Przedstawiciele budapesztańskiego magistratu oświadczyli, iż protest rozumieją, ale nie mają prawnych możliwości, by zapobiec działaniu aplikacji.
Minister Spraw Zagranicznych: Jesteśmy gotowi postawić płot na granicy z Rumunią
„Węgry są gotowe postawić płot na granicy z Rumunią następnego dnia po tym, jak fala uchodźców zmieni swój kierunek” –powiedział Minister Spraw Zagranicznych Rumunii, Peter Szijarto. Podkreślał on fatalną sytuację na unijnych granicach oraz konieczność wzmocnienia współpracy z Bułgarią i Macedonią w zakresie ochrony granic.„Jeśli Grecja nie jest chętna, by być częścią rozwiązania, musimy rozmawiać z Bułgarią i Macedonią” – dodał.
Jobbik: Nie braliśmy dotacji z Rosji
Nie otrzymywaliśmy żadnych pieniędzy od Rosji – deklarują liderzy skrajnie prawicowego Jobbiku. Takie oskarżenia padły ze strony polityków rządzącego Fideszu. Oskarżenia to kolejny element rywalizacji między rządzącym centroprawicowym Fideszem a skrajnie prawicowym Jobbikiem.
Socjaliści doganiają Jobbik
Badania Instytutu Nezopont wskazują na zmniejszający się dystans między dwoma czołowymi ugrupowaniami węgierskiej opozycji – Partią Socjalistyczną oraz nacjonalistycznym Jobbikiem. Wśród wszystkich wyborców socjaliści mogą liczyć na 11% poparcia, podczas gdy Jobbik na 10%. Jednak wśród osób deklarujących udział w wyborach różnica wynosi 23%-15% na rzecz Jobbiku. Fidesz popiera odpowiednio 32% i 44 % ankietowanych. Partia Socjalistyczna nie może podnieść się po tak zwanej „aferze taśmowej” z 2006 roku oraz klęsce wyborczej w roku 2010.
2. Gospodarka
2.1 Czechy: Rewelacyjne wyniki firmy Alza
Firma prowadząca sklep internetowy Alza podsumowała rewelacyjny dla niej rok 2016. Z danych rządowych wynika, iż firma wygrała ranking czeskich przedsiębiorstw w zakresie największego wzrostu dochodu w 2016 roku. Roczny dochód Alzy wzrósł o 24,5%. Roczny dochód firmy wynosi 14,5 miliarda koron (około 400 milionów euro). Firma rozważa szeroką ekspansję na rynki europejskie, w tym oczywiście rynek słowacki.
Deloitte: Czechy w 2021 roku dołączą do grona 20 najbardziej konkurencyjnych gospodarczo państw świata
Analitycy Deloitte opracowali raport, z którego wynika, iż czeska gospodarka znajdzie się w 2020 roku w gronie 20 najbardziej konkurencyjnych gospodarek świata. Obecnie Czechy zajmują w tym zestawieniu 23 miejsce, podczas gdy Polska 15. W 2021 roku nasz kraj miałby spaść o jedno oczko – na 16 pozycję. Większych zmian zapewne nie będzie, pomijając prawdopodobne zastąpienie na czele listy pierwszych obecnie Chin przez znajdujące się w tej chwili na drugim miejscu Stany Zjednoczone.
Wzrost gospodarczy w 2016 roku o 2,7%
Czeska gospodarka urośnie w 2016 roku o 2,7%. Będzie to wzrost niższy niż ubiegłoroczny, który wyniósł około 4,6%. Zdaniem Ministerstwa Finansów niższy wzrost podyktowany jest przede wszystkim mniejszym wpływem funduszy unijnych, których udział we wzroście zmniejszy się w tym roku o 0,8%. Jednocześnie ministerstwo podkreśla jednak bardzo dobrą kondycję całej gospodarki, przede wszystkim bardzo niski, bo nie przekraczający 45%, dług publiczny.
2.2 Słowacja: Słowackie firmy z obietnicą kontaktów w Iranie
Słowaccy przedsiębiorcy towarzyszący ministrowi Peterowi Kazimirowi podczas wizyty w Iranie usłyszeli obietnice zawarcia kontraktów na kwotę 100 milionów euro. Kontrakty mają dotyczyć głównie unowocześnienia tak ważnej dla Iranu branży wydobycia ropy naftowej, a także przemysłu lotniczego. Planowane jest także nawiązanie współpracy między uniwersytetami z obydwóch krajów.
Połączenie Inter City Bratysława-Koszyce
Otwarto nową linię InterCity – Bratysława-Koszyce. Do tej pory Słowacy narzekali na połączenie na trasie między dwoma największymi miastami kraju (krytykowano między innymi zakurzenie, brak wolnych miejsc, niską jakość pociągu). Nowe połączenie pociąg InterCity Tatran ma spełniać europejskie standardy.
Bezrobocie spada
Bezrobocie na Słowacji wynosi 10,63% i jest jednym z najniższych w historii. Wysokie bezrobocie było pokłosiem kryzysu 2008 roku. Członkowie rządu Roberta Fico zwracają uwagę, iż nawet w okresie, gdy Słowacja była „tatrzańskim tygrysem”, bezrobocie nie spadało poniżej 8%. Z drugiej strony podkreśla się wyjątkowo niski (4,6%) poziom bezrobocia w Czechach.
1.3 Węgry: Niepewność wokół elektrowni Paks
Rosyjska inwestycja w elektrownie w Paks stanęła pod znakiem zapytania. Lutowe zaproszenie premiera Orbana do Moskwy podyktowane jest właśnie przyszłością inwestycji. Cała sytuacja związana jest z sankcjami, które rosyjska gospodarka odczuwa coraz boleśniej. Czy powtórzy się zatem sytuacja, jaka miała miejsce wokół gazociągu South Stream? Wydaje się, iż Paks będzie realnym sprawdzianem siły Rosji. Oprócz Cypru Węgry były najprzychylniejszym Rosji państwem w kryzysie ukraińskim. Budapeszt naraził się na sankcje ze strony Brukseli. Jeżeli zatem projekt Paks zakończy się niepowodzeniem, cała Europa Południowa, swego rodzaju „miękkie podbrzusze Rosji w Europie”, otrzyma komunikat „Moskwa nie ma nic do zaoferowania”.
Długa przyszłość relacji Węgry-Kuwejt
Węgierski sekretarz stanu, Laszlo Szabo, przebywał z wizytą w Kuwejcie. Szabo zapewniał o bardzo dobrym stanie relacji Węgry-Kuwejt oraz potencjalnych korzyściach (surowce z Kuwejtu dla Węgier, możliwość dywersyfikacji kuwejckiej gospodarki przy pomocy węgierskiego kapitału) dla obu stron. Szabo odniósł się do kwestii uchodźców mówiąc: „Nikomu o innym kolorze skóry nie stała się na Węgrzech krzywda, rozróżniamy uchodźców politycznych i ekonomicznych, ale do wszystkich odnosimy się z szacunkiem”.
Bezrobocie na Węgrzech 6,2%
Bezrobocie na Węgrzech wyniosło według danych za grudzień 6.2% i według danych Ministerstwa Gospodarki był niższe niż rok temu o tej samej porze o 0,9%. Jednak o ile przedstawiciele rządzącego Fideszu podkreślają właściwą politykę gospodarczą rządu, opozycja jest dużo bardziej krytyczna. Przedstawiciele partii LMP (partia liberalno-zielona) mówią o rządowych machinacjach przy statystykach i „zarobkach poniżej progu ubóstwa” w wielu gałęziach gospodarki.
Qatar Airlines będzie latać do Budapesztu
Quatar Airlines poszerza ofertę o dodatkowe połączenia, a jednym z nich będą bezpośrednie loty do Budapesztu – informują węgierskie media. Firma nawiążę nowe połączenia z 14 miastami w Europie i na świecie.
Węgry liczą na azerski gaz
„Węgry bardzo liczą na gaz z Azerbejdżanu, który może być dla nich strategicznym partnerem” – mówi węgierski ambasador w Baku, Imre Laslotski. Węgry szukają dywersyfikacji źródeł energii po fiasku rosyjskiego projektu South Stream.
Audi Q 3 otworzy fabrykę na Węgrzech
Niemiecki koncern Audi rozpocznie produkcję swego modelu Q 3 w węgierskim Gyorze. Jest to element strategii dywersyfikacji produkcji, jaką prowadzi koncern Audi. Minister Spraw Zagranicznych, Peter Szijarto, wyraził zadowolenie z decyzji koncernu i liczy na wzmocnienie w ten sposób „węgierskiej konkurencyjności i umocnienie pozycji Budapesztu jako lidera w branży motoryzacyjnej”.
3. Wyszehrad a Polska
Trans Polonia przejmuje spółkę-córkę Unii-Petrolu
Firma Trans Polonia przejmuje czeski koncern Petrotrans. Kupno Petrotransu będącego spółką- córką Unipetrolu (części koncernu Orlen) wpisuje się w strategię biznesową Trans Polonii. Petrotrans to firma zajmująca się transportem paliw. Umowa nie została jeszcze sfinalizowana. Tym niemniej czescy eksperci są raczej zgodni, iż wartość kontraktu nie będzie opiewała w kwoty wyższe niż dziesiątki milionów dolarów lub setki milionów koron.
Zeman: sytuacja w Polsce przejaskrawiona
Pomiędzy rytualną już krytyką Bohuslava Sobotki prezydent Zeman odniósł się w udzielonym czeskim mediom wywiadzie do bieżącej sytuacji politycznej w Polsce.„Zachód przejaskrawia sytuację w Polsce, przedstawia ją w mocno skrzywionym świetle. W każdym kraju w naturalny sposób odbywa się zmiana rządu i wymiana kadr. Jestem raczej pewny, że gdyby polski rząd był lewicowy, krytyka byłaby dużo mniejsza” – powiedział Zeman. Humorystycznie można dodać, iż ciężko takie wypowiedzi (jak na przykład osławiony wywiad ministra Waszczykowskiego) krytykować politykowi, który swego czasu zasłynął wypowiedzią „śmierć abstynentom i wegetarianom”.
Czeski i słowacki Internet przychylne polskiemu rządowi bardziej niż UE
Pobieżna lektura czeskich i słowackich forów internetowych pozwala postawić tezę o narastającej w tych krajach niechęci wobec UE.Choć do komentarzy typu „pieprzeni europejscy biurokraci Polacy pokażą im, gdzie raki zimują”należy podchodzić z dużym dystansem silny eurosceptycyzm w Wyszehradzie wydaje się faktem. Podobnie zapewne jak w całej UE.
Przegląd obejmuje wydarzenia z okresu 17-31 stycznia 2016.
