#8 Horyzont Ukraiński
Horyzont Ukraiński to, publikowany regularnie co dwa tygodnie, przegląd najważniejszych wydarzeń politycznych, gospodarczych, militarnych oraz społecznych, dziejących się u naszego wschodniego sąsiada.
1. Polityka
1.1. Ukraińska kolej ominie Rosję
Ukraina, Gruzja, Azerbejdżan i Kazachstan podpisali 14 stycznia umowę o wprowadzeniu ulgowych stawek celnych na przewóz ładunków Transkaspijskim Szlakiem Transportowym. Umowę podpisali w Baku w imieniu państw prezesi spółek kolejowych wyżej wymienionych państw. Celem dokumentu jest zwiększenie atrakcyjności tej trasy przesyłu towarów i zwiększenie ruchu przez obniżenie kosztów korzystania z niego, a także liberalizację dostępu do szlaku.
Dla Ukrainy szlak ma kluczowe znaczenie dla otrzymania dostępu do rynków Azji Centralnej, w związku z utrudnieniami, jakie ma transport towarów przez Rosję. W szerszej skali jest to szlak omijający Rosję w przewozie towarów pomiędzy Chinami a Europą. 15 stycznia wyruszył z Illicziwska do Chin testowy pociąg.
1.2. Negocjacje koalicyjne w rządzie
Partia Samopomoc, członek koalicji rządowej, ogłosiła wycofanie ze składu rządu wskazanego wcześniej przez siebie Ministra Rolnictwa, Oleksija Pawlenka. W oświadczeniu partia umotywowała swoją decyzję głębokim kryzysem władzy i koniecznością przeprowadzenia rekonstrukcji rządu. Partia informuje, że nie zamierza legitymizować działań słabej władzy niezdolnej do zwalczania najważniejszych problemów w państwie. Jednocześnie politycy partii podkreślają, że nie zależy im na wyjściu z koalicji a na zmianach w rządzie. Samopomoc postuluje również nową umowę koalicyjną. Jednocześnie Pawlenko poinformował, że nikt z nim rozmów na temat dymisji nie prowadził. Jest zdziwiony oświadczeniem partii ze względu na to, że zawsze wyrażano zadowolenie z jego pracy, a dodatkowo nie jest członkiem Samopomocy i nie podejmował żadnych zobowiązań wobec tej partii.
Ukraińskie media od tygodni spekulują na temat potencjalnych zmian w rządzie. Portal Ukraińska Prawda dotarł do informacji, zgodnie z którymi prezydent Petro Poroszenko negocjuje nominację nowego wicepremiera – Witalija Kowalczuka. Kowalczuk miałby odpowiadać w rządzie za politykę ekonomiczną oraz koordynację współpracy pomiędzy rządem a Kancelarią Prezydenta.
Na nominację ma się jednak nie zgadzać Witalij Kliczko, lider grupy deputowanych Bloku Petra Poroszenki, którzy wcześniej byli w Udarze. Według deputowanych frakcji, Kliczko i Kowalczuk pozostają w konflikcie od wyborów prezydenckich w 2014 r., kiedy to ten drugi próbował podważyć pełnomocnictwa Kliczki.
Ministrowie, o których odwołaniu spekulują media to: Arsen Awakow (Minister Spraw Wewnętrznych), Wiaczesław Kyrylenko (Minister Kultury).
Partia Samopomoc powstała w 2012 roku jako partia mera Lwowa Andrija Sadowego. Pierwszy raz brała udział w wyborach parlamentarnych w 2014 roku i zdobyła wówczas 10,97% głosów, uzyskując trzeci wynik.
1.3. Próba dyskredytacji Ukrainy
W Internecie pojawił się filmik, na którym uzbrojeni i zamaskowani mężczyźni, podający się za członków batalionu Azow, grożą Holandii zamachem terrorystycznym, w razie gdyby podczas referendum Holendrzy opowiedzieli się przeciwko ratyfikacji umowy o stowarzyszeniu Ukrainy z UE.
Według ukraińskich służb filmik został wyprodukowany w Rosji, a w Internecie był najczęściej udostępniany przez użytkownik z rosyjskimi adresami IP. Dowództwo batalionu Azow również zaprzeczyło, że to żołnierze jednostki byli widoczni na filmiki, jak również oświadczyło, że nie popiera tego typu działań.
Zaplanowane na 6 kwietnia referendum w Holandii dotyczące ratyfikacji umowy stowarzyszeniowej z Ukrainą, pomimo że ma charakter doradczy, może być decydującym wydarzeniem dla przyszłości integracji Ukrainy z UE. Wcześniej również pojawiały się informacje mające na celu dyskredytacje Ukrainy w oczach holenderskiej opinii publicznej, między innymi o tym, że jeden z ukraińskich batalionów próbował handlować skradzionymi holenderskim dziełami sztuki.
2. Gospodarka
2.1 Plany prywatyzacyjne na 2016 r.
W ukraińskim budżecie na 2016 r. przewidziano wpływy z prywatyzacji rzędu 17,1 mld UAH. Większość ze środków uzyskanych z prywatyzacji zostanie przekazana na wydatki socjalne oraz ulgi. Jeszcze w 2015 r. rząd zatwierdził listę 300 przedsiębiorstw, które powinny zostać sprywatyzowane. Są to przede wszystkim przedsiębiorstwa z sektora energetycznego, przemysłu wydobywczego, chemicznego, branży budowlanej, transportowej i rolnictwa. W grudniu 2015 r. listę rozszerzono o Ukragrolizing oraz Ukrspectorg, które nie mają znaczenia strategicznego z punktu widzenia interesu państwa, jednak przyciągną na Ukrainę inwestorów.
Ukraina ma najbardziej rozbudowany w Europie sektor spółek państwowych. Państwo dysponuje udziałami w 4000 obiektów. Jest to jedno ze źródeł korupcji. Prywatyzacja ma być jednak przede wszystkim źródłem dochodów oraz oszczędności – w 2014 r. straty spółek państwowych wyniosły łącznie 101 mld UAH.
2.2 Ukraina ukarze Gazprom
Ukraiński Komitet Antymonopolowy wymierzył rosyjskiemu koncernowi Gazprom karę za niedozwolone praktyki na ukraińskim rynku gazowym w wysokości 85 mld UAH (3,4 mld USD). Śledztwo w sprawie praktyk monopolowych Gazpromu na Ukrainie zainicjował premier Arsenij Jaceniuk jeszcze w kwietniu 2015 r.
Na podstawie danych przekazanych przez Ministerstwo Sprawiedliwości oraz Ministerstwo Energetyki i Przemysłu Węglowego, Komitet stwierdził, że Gazprom działa na terenie Ukrainy na zasadach dyskryminacyjnych nadużywając swojej pozycji. W oświadczeniu Komitet informuje, że w związku z działalnością Gazpromu Ukraina straciła możliwość handlu gazem na swojej zachodniej granicy oraz możliwość pełnego wykorzystania słowackiego szlaku przesyłu gazu do importu tego surowca. Śledztwa antymonopolowe prowadzi również Komisja Europejska. Ukraina wnioskuje do UE, by wspólnie zwalczać monopolistyczną pozycję Gazpromu.
W tym samym czasie Gazprom ogłosił wymiar kary dla Ukrainy za niepobranie gazu w trzecim kwartale 2015 r., która wyniesie 2,5 mld USD. Spory gazowe pomiędzy Ukrainą i Rosją toczą się od lat 90-tych. Obecnie spór przeniósł się do Trybunału w Strasburgu, który ogłosi wyrok najprawdopodobniej w połowie roku.
Dodatkowo, 19 stycznia Minister Energetyki i Przemysłu Węglowego Wołodymyr Demczyszyn poinformował o jednostronnym podniesieniu ceny na tranzyt rosyjskiego gazu do UE. Taryfa zgodnie z nowym rozporządzeniem wzrośnie o 50% i będzie wynosiła 4,5 USD/1 tys. m3.
3. Bezpieczeństwo
3.1. Rosja dalej czynnie wspiera separatystów
Rosyjscy oficerowie prowadzą szkolenia dla bojowników na Donbasie. Według źródeł Reutersa 19 stycznia starsi oficerowie sił zbrojnych Federacji Rosyjskiej przeprowadzili szkolenia w Torezie dla zmotoryzowanych pododdziałów. Szkolenia mają przejść wszystkie jednostki. Świadczy to o ciągłym bezpośrednim zaangażowaniu rosyjskich sił zbrojnych na Donbasie. Rosja cały czas wysyła na Donbas sprzęt wojskowy – nielegalne siły DNR i LNR wciąż prowadzą ostrzały dzięki wyposażeniu z Rosji. Według kierownika wojskowo-cywilnej administracji obwodu ługańskiego, Georgija Tuki, Rosja dostarczyła na Donbas jedynie w ciągu ostatnich dwóch miesięcy 15 tys. ton materiałów wybuchowych.
Jednocześnie według danych zebranych przez ukraiński wywiad rosyjskie FSB wzmocniło kontrole na granicy ukraińskiej w obwodzie rostowskim. Rosyjskie władze chcą nie dopuścić do przedostawania się na rosyjską stronę bojowników i żołnierzy, którzy samowolnie opuścili swoje pozycje na Donbasie, przede wszystkim rosyjskich dezerterów.
3.2. Misja OBWE przedłużona o kolejne 3 miesiące
Stała Rada Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) przedłużyła mandat misji obserwacyjnej OBWE zajmującej się monitorowaniem sytuacji na ukraińsko-rosyjskich przejściach granicznych. Mandat misji został utrzymany w dotychczasowych ramach, tj. kontroli dwóch punktów Doneck i Gukowo. Strona ukraińska postuluje rozszerzenie misji na wszystkie punkty granicznej, jednak Federacja Rosyjska skutecznie blokuje rozszerzenie mandatu misji.
4. Relacje polsko-ukraińskie
4.1. Co dalej z Pesą w Kijowie?
W opinii ukraińskich ekspertów tramwaje oferowane przez polską firmę nie odpowiadają potrzebom Kijowa. Władze miasta zorganizowały przetarg na dostawę 10 tramwajów o wartości 280 mln UAH. Przetarg nie jest jeszcze rozstrzygnięty, a ze wszystkich ofert wymogi techniczne w najlepszym stopniu spełnia produkt oferowany przez Pesę (PESA 7-414 Foxtrot). W opinii ekspertów Kijów nie będzie w stanie efektywnie wykorzystać tych tramwajów z uwagi na zły stan torów. Dodatkowo pociąg jest długi, przez co na kilku trasach nie będzie mógł jeździć, a jedynie na dwóch będzie mógł osiągać pożądaną prędkość. Dla warunków kijowskich z jednej strony jest za długi, z drugiej ma najniższą wśród tramwajów tej klasy pojemność pasażerów. Eksperci przypominają, że jest to tramwaj wyprodukowany na potrzeby Moskwy, zgodnie z kontraktem z 2012 r. na 120 tramwajów. Moskwa kupiła 60 tramwajów, a z reszty zrezygnowała, zostawiając Pesę z 22 wyprodukowanymi tramwajami. 10 z nich ma trafić do Kijowa.
4.2. Zmiany na polsko-ukraińskich przejściach granicznych
Do fazy testowej wchodzą nowe rozwiązania na polsko-ukraińskich przejściach granicznych w Rawie Ruskiej i Krakiwcu, które mają ułatwić ruch samochodowy. W dniach 16-21 stycznia po stronie ukraińskiej stworzono dwie kolejki – jedną dla samochodów z ukraińskimi rejestracjami oraz drugą dla aut zarejestrowanych poza Ukrainą. Podczas testów ukraińska Straż Graniczna będzie miała czas, by podjąć decyzję o tym, czy wprowadzić zmiany na stałe na podstawie obserwacji oraz rozmowy z podróżującymi. Zmiany na granicy są niezbędne z uwagi na tworzące się tam wielogodzinne kolejki, które w znacznym stopniu utrudniają podróż pomiędzy Ukrainą a Polską.
5. Ukraińskie media o Polsce
Ukraińskie media kontynuują temat sytuacji wewnętrznej w Polsce oraz relacji Polski z UE, zwłaszcza debaty w Parlamencie Europejskim z udziałem premier Beaty Szydło. Przykładem tego może być artykuł w „Jewropejskiej Prawdzie” (będącej częścią „Ukraińskiej Prawdy”) pod tytułem: „A teraz kurwa my – jak zmieniła się Polska po miesiącu nowej władzy” z dnia 20 stycznia, autorstwa korespondenta „Gazety Wyborczej” na Ukrainie Piotra Andrusieczko. W artykule przytoczone są krytyczne wobec władz Polski wypowiedzi europejskich polityków, a sam autor stawia tezę, że zmiany, jakie mają miejsce w naszym kraju, są zagrożeniem dla praworządności państwa i wolności mediów. Adrusieczko porównuje również władzę Prawa i Sprawiedliwości do reżimu Wiktora Janukowycza, argumentując, że ten ostatni również został demokratycznie wybrany, a następnie dokonał zmian w Trybunale Konstytucyjnym, a obecnie w Polsce dziennikarze, którzy w zagranicznych mediach negatywnie odnoszą się do zmian w Polsce, są określani mianem donosicieli. Autor również stawia tezę, że choć sam PiS nie jest siłą prorosyjską, działania tej partii są na rękę Kremlowi, co ilustruje wypowiedzią Guy’a Verhofstadta. Artykuł kończy się pytaniem autora „Czy EU zdoła zablokować najbardziej niebezpieczne zmiany?”.
Przegląd obejmuje wydarzenia z okresu 9.01.16-22.01.16.
