Witamy na stronie Klubu Jagiellońskiego. Jesteśmy niepartyjnym, chadeckim środowiskiem politycznym, które szuka rozwiązań ustrojowych, gospodarczych i społecznych służących integralnemu rozwojowi człowieka. Portal klubjagiellonski.pl rozwija ideę Nowej Chadecji, której filarami są: republikanizm, konserwatyzm, katolicka nauka społeczna.

Zachęcamy do regularnych odwiedzin naszej strony. Informujemy, że korzystamy z cookies.
Maciej Dulak  23 grudnia 2015

PKP w liczbach

Maciej Dulak  23 grudnia 2015
przeczytanie zajmie 10 min

Personalne zamieszanie wokół prezesów PKP InterCity oraz PKP Cargo to doskonała okazja, aby uważniej przyjrzeć się funkcjonowaniu tych dwóch spółek Skarbu Państwa. Przychody, dochody, liczba zatrudnionych pracowników, struktura własnościowa, wysokość finansowych „zastrzyków”, jakie otrzymują z budżetu państwa. PKP, PKP InterCity oraz PKP w Cargo w liczbach.

PKP S.A.

PKP S.A. pełni w Grupie PKP szczególną rolę. Nadzoruje i koordynuje bowiem działania innych spółek. Wyznacza im cele i dba o ich realizację. Ustala też posunięcia komunikacyjno-marketingowe całej Grupy PKP. W jej skład wchodzą następujące podmioty: PKP Polskie Linie Kolejowe, PKP Intercity, PKP Cargo, PKP Informatyka, PKP LHS, SKM, NATURAtour, Drukarnia Kolejowa Kraków oraz CS Szkolenie i Doradztwo.

Szczególną uwagę oraz nacisk w zakresie swoich zadań PKP S.A. przykłada do nadzoru oraz koordynacji spółek należących do grupy, koordynując procesy restrukturyzacyjne, przykładając szczególną uwagę do ich przygotowania na planowane procesy prywatyzacyjne.

Do sukcesu można zaliczyć tutaj m.in. giełdowy debiut PKP Cargo, natomiast sytuacja budząca wiele wątpliwości to całkowita sprzedaż PKP Energetyka, która jako monopolista dostarczała energię elektryczną do systemów trakcyjnych PKP.

PKP S.A. zarządza oraz administruje kilkudziesięcioma nieruchomościami mieszkalnymi oraz niemieszkalnymi, do których należą m.in. dworce oraz tereny na których się one znajdują. Wobec wysokich kosztów utrzymania części, która nie jest wykorzystywana i chęci ograniczenia kosztów związanych z ich utrzymaniem, spółka zdecydowała się również na procesy sprzedażowe (oferta „Dworzec na własność”) mające na celu ich całkowite zbycie. Przykładem są tutaj pochodzące m.in. z Małopolski dworce w Jaśle oraz  Busku Zdrój. Warto również wspomnieć o inwestycjach związanych z rewitalizacją dworców. W samym 2014 roku zakończono 21 inwestycji dworcowych oraz podpisano 21 nowych umów  wykonawczych.

Struktura

Spółki z Grupy PKP zatrudniają w sumie blisko 85 tys. pracowników – specjalistów z branży transportowej, teleinformatycznej, energetycznej czy rynku nieruchomości. Pod względem liczby zatrudnionych Grupa PKP jest drugim pracodawcą w Polsce, ustępując miejsca jedynie Poczcie Polskiej. Jednak w samym PKP S.A. zatrudnienie znajduje na chwile obecną 2437 osób (stan na rok 2014) jest to o 306 osób mniej w porównaniu do roku 2013.

Wobec celu jakim jest reorganizacja oraz restrukturyzacja całego przedsiębiorstwa, z roku na rok liczba pracowników stale się zmniejsza. Wynika to m.in. z naturalnego zjawiska jakim jest przechodzenie na emeryturę lub programu dobrowolnych odejść. Warto również wspomnieć, iż w PKP S.A. pracę znajduje coraz więcej osób z wykształceniem wyższym (58%) oraz w wieku do lat 30 (16%).

Wyniki finansowe

W roku 2014 spółka zanotowała zysk netto w wysokości 219 mln zł, głównie za sprawą sprzedaży kolejnej transzy akcji PKP Cargo oraz pozbycia się części nieruchomości. W porównaniu do roku 2013 był to wynik o 13,1 mln zł mniejszy.

Przychody netto ze sprzedaży w 2014 roku zostały zrealizowane na poziomie nieznacznie wyższym niż w 2013 roku, tj. o 0,1%. Dominującą pozycję w strukturze przychodów z działalności podstawowej stanowią przychody z najmu i dzierżawy, które wyniosły łącznie 485,8 mln zł, tj. 69,4% przychodów ze sprzedaży. Drugim obszarem, mającym znaczący wpływ na wynik podstawowej działalności operacyjnej, była gospodarka mieszkaniowa obejmująca przychody z wynajmowanych lokali mieszkalnych PKP S.A., która przyniosła 77,2 mln zł, co stanowi 11% przychodów. Ogółem przychody z komercyjnego zagospodarowania nieruchomości: najmu, dzierżawy, gospodarki mieszkaniowej i sprzedaży mediów stanowiły 86,4% przychodów z działalności operacyjnej.

Ponadto w 2014 roku PKP S.A. zrealizowały remonty na kwotę 40,5 mln zł, co oznacza wzrost wydatków w porównaniu do poprzedniego roku o 18,2 mln zł. Zakres przeprowadzonych prac remontowych obejmował między innymi termomodernizację, naprawę dachów, elewacje zewnętrzne oraz remonty wynikające z bieżących awarii.

Głównym źródłem finansowania inwestycji budowlanych były fundusze własne Spółki stanowiące 57,1% poniesionych nakładów. Pozostałe zasoby finansowe stanowiły środki budżetowe (22,6%) i środki UE (20,3%).

Mimo szeregu inwestycji – dbałości o nowy wizerunek spółki, kilkunastu nowych dworców, przyciągnięcia na siebie uwagi mediów – PKP S.A. nadal pozostaje w ogniu krytyki, szczególnie kolejarzy, którzy nie byli w stanie zaakceptować procesów restrukturyzacyjnych oraz braku zainteresowania ich zdaniem.

Niestety bez koordynacji działań samych pracowników oraz władz niewiele da się zrobić. Najlepszym tego przykładem jest brak wykorzystania kilku miliardów złotych ze środków UE. Były prezes, Karnowski, w swoim liście pożegnalnym zwrócił również uwagę na spłatę „historycznego długu”, którego stan został obniżony z 4 do 0,5 mld zł, niestety odbyło się to kosztem majątku należącego do spółki, czyli do Skarbu Państwa, czyli do nas wszystkich.

PKP Intercity

Najważniejszą publiczną spółką kolejową z którą spotyka się pasażer i do której należy 11% rynku jest PKP Intercity. Powstała ona w 2001 roku i zajmuje się pasażerskimi przewozami kwalifikowanymi. W swojej oferencie ma pociągi należące do kategorii Express InterCity Premium, Express InterCity, InterCity, TLK oraz przewozy międzynarodowe.  Specjalizuje się głownie w przewozach między dużymi miastami wykorzystując przy tym głownie linie zelektryfikowane. Głównym udziałowcem PKP Intercity jest PKP S.A.

Struktura

Według stanu na dzień 31 grudnia 2014 roku spółka zatrudniała 7138 osób, czyli o 108 osób mniej niż w roku 2013. PKP Intercity zwiększyła zatrudnienie wśród osób do 35 roku życia oraz osób powyżej 55 roku życia.

W ostatnich latach na skutek procesów restrukturyzacyjnych, które miały miejsce w całym PKP, oraz większości spółek państwowych nastąpiła stopniowa redukcja zatrudnienia. Zwolnienia te objęły jednak obszary nie związane bezpośrednio z przewozem pasażerów, lecz obszary wsparcia – jak kadry, płace, finanse, logistyka oraz administracja. PKP IC od zawsze utrzymuje, iż najważniejszym priorytetem jest bezpieczeństwo, stąd optymalizacja nie dotyczyła stanowisk związanych z prowadzeniem pociągów lub utrzymaniem bezpieczeństwa ruchu. PKP IC pod względem ilości pracowników znajduję się w drugiej dziesiątce spółek należących do Skarbu Państwa, w porównaniu z np. PGE, która zatrudnia ponad 40 tys. czy PGNiG, które zatrudnia ponad 30 tys. pracowników, przewoźnik jest stosunkowo mały.

View post on imgur.com

Wyniki finansowe (2013/2014)

W 2014 roku PKP IC poprawiło swój wynik finansowy i uzyskało przychody ze sprzedaży niższe o 24,2 mln zł w porównaniu do roku 2013. Główną przyczyna całej sytuacji były niższe wpływy ze sprzedaży biletów zarówno w połączeniach krajowych, jak i międzynarodowych, przy jednocześnie wyższym otrzymanym dofinansowaniu do przejazdów międzywojewódzkich. Koszty operacyjne za rok 2014 wyniosły 1781,7 mln zł i były niższe 99,8 mln zł w stosunku do roku 2013, a wszystko za sprawą niższych opłat związanych z poniesieniem kosztów zużycia energii trakcyjnej (wykonanie mniejszej pracy eksploatacyjnej oraz obniżenie stawek energii), obniżenia stawek dostępu do infrastruktury kolejowej oraz niższych kosztach napraw taboru. Wzrostowi uległy natomiast koszty amortyzacji (inwestycje taborowe oraz podwyżki dla pracowników).

Niestety mimo sprzyjającemu trendowi powrotu pasażerów na kolej, PKP Intercity zarówno w roku 2013 jak i w 2014 poniosło stratę w wysokości odpowiednio 87,2 mln zł oraz 54,2 mln zł.

Wyniki finansowe byłyby jeszcze gorsze, gdyby nie coroczna dotacja ze strony państwa, w celu wyrównania przychodów utraconych w związku z honorowaniem przejazdowych ulg ustawowych w wysokości 167,7 mln zł w roku ubiegłym oraz 177,3 mln zł w roku 2013. 

W ramach umowy o świadczenie usług publicznych w zakresie międzywojewódzkich kolejowych przewozów pasażerskich, Spółka w 2014 roku wykonała pracę eksploatacyjną na poziomie 27,9 mln pockm przewożąc 18,2 mln pasażerów i otrzymując dofinansowanie w kwocie 430,8 mln zł. Z kolei w ramach umowy o świadczenie usług publicznych w zakresie międzynarodowych kolejowych przewozów pasażerskich, PKP Intercity wykonała pracę eksploatacyjną w wysokości 2,5 mln pockm, przewożąc 1,4 mln pasażerów i otrzymując dofinansowanie w wysokości 29,8 mln zł. Łącznie dało to w kwotę 460,6 mln zł.

PKP Cargo

PKP Cargo S.A. to podmiot powstały w ramach restrukturyzacji PKP, wywodzący się z dawnego Sektora Przewozów Transportowych PKP oraz Dyrekcji Trakcji i Zaplecza Warsztatowego. Spółka specjalizuję się w kolejowych przewozach towarowych i należy do największych w Europie.  Ponadto jest operatorem logistycznym notowanym na Giełdzie Papierów Wartościowych. Największym akcjonariuszem spółki jest PKP S.A posiadając 33,01 % akcji PKP Cargo.

View post on imgur.com

Struktura

Według stanu na koniec roku 2014 spółka zatrudnia 20 830 osób i był to spadek o 1650 osób w stosunku do roku 2013. Spółka stale redukuje poziom swoich pracowników, czego celem mają być oszczędności rzędu 100 mln zł rocznie. Ponadto Spółka w 2014 roku skorzystała z możliwości zwolnienia pracowników z obowiązku świadczenia pracy w oparciu o postanowienia art. 54 ustawy z dnia 8 września 2000 roku o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego Polskie Koleje Państwowe w przypadku zmniejszonego zapotrzebowania na przewozy PKP Cargo. Przeciętna liczba pracowników (w przeliczeniu na pełne etaty) zwolnionych z obowiązku świadczenia pracy w 2014 roku wyniosła 91. Dodatkowo 29 grudnia 2014 roku rozpoczęły się zapisy na uczestnictwo w Programie Dobrowolnych Odejść, które trwały do 15 stycznia 2015 roku. Po weryfikacji zgłoszeń Spółka wyraziła zgodę na skorzystanie z Programu przez 2 894 osoby, które od dnia 1 lutego 2015 roku przestały być pracownikami PKP Cargo.

View post on imgur.com

Wyniki finansowe

Grupa PKP Cargo wypracowała 156 mln zł zysku netto w pierwszym półroczu 2015 roku. Przychody wyniosły 2,1 mld zł. W porównaniu z ubiegłym rokiem, w niewielkim stopniu zmniejszyła się skala działalności PKP Cargo. Zarówno przychody, jak i koszty operacyjne spadły o ok. 2 %. Jednak mimo że spadek przychodów operacyjnych był o 6 mln zł większy niż spadek kosztów, zysk netto udało się poprawić aż o 28 mln zł (22%), do poziomu 156 mln zł. Dobry wynik jest efektem obniżenia o 6% kosztu dostępu do infrastruktury (do 22,4 zł za 1 tys. km), m.in. dzięki konsekwentnemu uruchamianiu składów o większej masie całkowitej oraz wzrostowi wskaźnika średniego tonażu pociągu brutto na lokomotywę pracującą oraz czas pracy lokomotyw w dobie. W pierwszym półroczu PKP Cargo zrealizowało inwestycje w wysokości 231 mln zł (głównie modernizacje taboru) oraz uiściło jednorazowe płatności za udziały AWT oraz program dobrowolnych odejść.

Przewozy towarowe oraz udział w rynku

Aktualnie spółka dysponuje 1250 lokomotywami wyposażonymi w GPS oraz 62 600 wagonami. Ostatnie lata Spółki świadczą o jej rozwoju oraz dojrzałości rynkowej. Jako największy polski kolejowy przewoźnik towarowy, pokazuje kierunek dalszego rozwoju branży i poszerza strefę swoich wypływów. W 2014 roku spółka osiągnęła 4,26 mld przychodu i przewiozła 111 mln t ładunków. Na polskim rynku Spółka jest swego rodzaju monopolistą, ponieważ posiada ponad 55% rynku wg wykonanej pracy przewozowej oraz 47% wg przewiezionej masy towarów, co czyni ją największym krajowym graczem, tym bardziej, że stale poszerza swoje wpływy, co udowodniła zakupem 99,85% udziałów w ORLEN KolTrans sp. z o.o. oraz zorganizowanej części przedsiębiorstwa Euronaft Trzebinia sp. z o.o.

Na szczególną uwagę zasługuję obecność PKP Cargo w Europie Środkowej i Południowej. Sprzyjają temu przejęcia (czeski przewoźnik AWT za ponad 100 mln euro), a także alianse strategiczne zawierane przez Spółkę z narodowymi przewoźnikami (chorwackie HZ CARGO czy włoskie Treintalia). Dzięki temu może obsługiwać łańcuchy logistyczne w obrębie trzech mórz: Bałtyku, Adriatyku oraz Morza Północnego.

Obecność na Giełdzie Papierów Wartościowych

Od 2013 roku Grupa PKP Cargo jest obecna na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Był to największy i najbardziej udany od lat debiut giełdowy spółki Skarbu Państwa, co potwierdza wyróżnienie przyznane przez redakcję „Gazety Giełdy Parkiet” oraz nagroda „Best IPO on the Warsaw Stock Exchange 2013/2014” – nagroda Warsaw Capital Market Summit 2014 przyznana przez Ministerstwo Skarbu Państwa, Giełdę Papierów Wartościowych oraz Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych.

Już pierwszego dnia dała zarobić inwestorom 17,9 %, a sprzedaży uległa prawie połowa akcji o wartości około 1,4 mld zł. Była to jedna z części prywatyzacji zaplanowanych przez PKP i dała przewoźnikowi możliwość obniżenie historycznego długu do 0,5 mld zł. 

Wątpliwości budzi jednak sytuacja, w jakiej znajduje się PKP Cargo. Mimo swojej ekspansji, na rynki zagraniczne między innymi do Włoch oraz Czech, co jest dobrym kierunkiem dla drugiego największego w Europie przewoźnika towarowego, wątpliwości budzi konflikt między pracownikami oraz zarządem. Kilka miesięcy temu do opinii publicznej podana została informacja, iż członkowie zarządu przyjmą uchwałę, dzięki której każdy z nich uzyska 10 tys. zł podwyżki, wówczas, gdy pracownikom zaproponowano 45 zł. Do akcji wkroczyły związki zawodowe, które domagały się wyjaśnień oraz zwiększenia płacy dla kolejarzy, niestety nie udało się znaleźć konsensusu, a swoje stanowiska w radzie nadzorczej stracili przedstawiciele pracowników Zenon Kozendra oraz Leszek Miętek. Jakby tego było mało, zmianie uległ również statut PKP S.A., wprowadzając ograniczenia dla reprezentantów pracowników. Podobna sytuacja miała miejsce w PKP Cargo, kiedy z rady nadzorczej tamtej spółki wyrzucono związkowych przedstawicieli: Krzysztofa Czarnotę oraz Marka Podskalnego. Spór nie został nadal rozwiązany a na całej sytuacji tracą zarówno pracownicy, jak i prywatni inwestorzy. Wobec dymisji dotychczasowego prezesa, Adam Purwina, związkowcy zgodzili się zawiesić strajk do marca przyszłego roku.

W oczekiwaniu na wybór nowego prezesa, przed którym czeka szereg zadań związanych przede wszystkim z uregulowaniem stosunków z pracownikami spółki, dotychczasową działalność PKP Cargo można określić pozytywnie. Największym problemem Spółki pozostaną niskie prędkości pociągów towarowych oraz wysokie stawki dostępu do infrastruktury kolejowej – jednak oba czynniki nie są od niej zależne.

Pierwsze co należy podkreślić to fakt, że Grupa PKP nie jest już jednym podmiotem – w jej ramach funkcjonuje szereg innych podmiotów. Natomiast PKP Cargo stanowi przykład, że możliwa jest rentowność na kolei. Czy podobnych wyników finansowych doczekamy się również w przypadku transportu osobowego? To temat na osobną analizę, lecz przykłady choćby zza naszej zachodniej granicy pokazują, że polska „filozofia kolejowa” wymaga gruntownej przebudowy, aby stało się to możliwe.