# 1 Horyzont Wyszehradzki
Horyzont Wyszehradzki i to, publikowany regularnie co dwa tygodnie, przegląd najważniejszych wydarzeń politycznych i z państw Grupy Wyszehradzkiej.
1. Polityka
1.1 Czechy:
Spór o imigrantów przybiera coraz ostrzejsze kształty
Kryzys imigracyjny powoduje coraz ostrzejszy konflikt polityczny także w Republice Czeskiej. Radykalizmem wykazuje się Prezydent Milos Zeman. Zasłynął on zresztą z antyimigranckich wypowiedzi na arenie krajowej, a także z propozycji „koalicji antyislamskiej” podczas sesji ONZ. Duże kontrowersje w czeskich mediach wywołuje coraz silniejsze wsparcie Zemana dla Bloku Antyislamskiego reprezentowanego przez faszyzującego Martina Konviczkę. Nasilona w ciągu ostatnich 2 tygodni aktywność Zemana, jak również jego coraz bardziej populistyczne wypowiedzi skłoniły liderów opozycyjnej centroprawicowej partii TOP 09 do wystosowania apelu do liderów rządzącej socjaldemokratycznej CSSD oraz Premiera Sobotki o „obronę demokracji przez Zemanem”. Mimo zgodnej krytyki prezydenta przez czeską elitę jego szanse na reelekcje rosną.
Jednak w obawach przed imigrantami prezydent nie jest osamotniony. Premier Bohuslav Sobotka twardo bronił wyszehradzkiego stanowiska odnośnie do kwot. Obecnie Sobotka wskazuje na konieczność rozdzielenia problemu imigracji zarobkowej i tej związanej z wojną w Syrii. Podczas gościnnego występu na zjeździe słowackiego Smeru Sobotka zapowiedział stanowczy sprzeciw wobec propozycji „mini-Schengen”.
Czechy jako ateistyczna teokracja?
Republika Czeska nie od dziś uchodzi za najbardziej zateizowane państwo w Europie. Nie trudno zatem wyobrazić sobie poruszenie, jakiej wywołała nad Wełtawą dyskusja o możliwości kandydatury księdza Tomasa Halika na prezydenta Republiki. Halik jest znanym teologiem, jego książki są popularne także w Polsce. Mniej znanym faktem jest pełnienie przez niego w latach 90-tych funkcji doradcy Prezydenta Havla.
Czeskie środowiska inteligenckie widzą w Haliku kontynuatora pewnego etosu „polityki idei”, charakteryzującego pierwszego prezydenta wolnej Czechosłowacji. Jednak kandydatura Halika natrafia na podwójny opór. Z jednej strony, występują przeciw niej bardzo liczni nad Wełtawą przeciwnicy uprawianego przez Havla stylu polityki. Z drugiej, szanse Halika jako księdza w kraju, gdzie Kościół Katolicki jest ciągle przedstawiany jako symbol zniewolenia, nie rysują się jako szczególnie wysokie.
Zwrot lasu w Hornym Witkowie Polsce to według starosty „rozgrabianie Republiki”
W ramach realizacji czesko-polskich porozumień granicznych czeski rząd ma zwrócić Polsce około 368 hektarów przygranicznych lasów. Obecnie realizowany jest zwrot około 52 hektarów lasu w okolicach miejscowości Horny Witkow. Decyzja ta wywołała nerwową reakcję tamtejszego starosty, który mówi o „rozgrabianiu Republiki nie wynikającym z żadnych traktatów granicznych”.
1.2 Słowacja:
Kongres Smeru: Zwrot w lewo?
W miniony weekend odbył się kongres rządzącej partii Smer premiera Roberta Fico. Główną uwagę słowackich mediów przykuwają kolejne postulaty „zwrotu w lewo” ze strony tej formacji (między innymi wprowadzenia sieci bezpłatnych autobusów).
Spośród głosów krytycznych wobec partii rządzącej zwraca uwagę komentarz Petra Tkaczenki w dzienniku „Hospodarske Noviny”. Autor pisze o: „cyrkowym socjalizmie Smeru. Powiedzieć, że Smer jest produktem marketingowym, to nic nie powiedzieć. Przypominanie, iż w tak zwanych kwestiach obyczajowych formacji tej bliżej do skrajnej prawicy byłoby truizmem. Pragnę jednak zapytać, jak realnie, począwszy od 2006 roku, wyglądała realizacja postulatów lewicowych przez premiera Fico. Jakie kroki rządów Smeru zmieniły sytuację tak zwanych wykluczonych?”
Fico: Wstąpienie Ukrainy do UE wielką szansą dla całej Europy
„Wejście Ukrainy do UE to wielka szansa tak dla Kijowa, jak i dla samej Wspólnoty” – powiedział premier Fico podczas spotkania z ukraińskim prezydentem Petrem Poroszenką. Fico przypomniał obawy, jakie w 2004 budziła w krajach członkowskich akcesja Europy środkowej oraz korzyści, jakie z faktu tej akcesji koniec końców odniosła cała Europa. Słowa Fico mają duże znaczenie ze względu na wcześniejsze, bardzo ambiwalentne stanowisko jego rządu wobec kryzysu ukraińskiego.
Głosowanie projektu ustawy penalizującego kobiety dokonujące aborcji i zapłodnienia in vitro
W słowackim parlamencie odbyło się I czytanie ustawy penalizującej zarówno lekarzy, jak i kobiety dokonujących zapłodnienia in vitro. Według projektu aborcja byłaby dopuszczalna tylko w razie zagrożenia życia matki. Projekt wzbudził ostry sprzeciw środowisk liberalnych, tym niemniej poparło go wielu posłów prawicy. „Nam nie chodzi o wiarę katolicką, naszym celem jest ochrona życia tych dzieci”– przekonywał jeden z tych posłów.
Fico: Polityka wobec imigrantów musi być twarda i przemyślana
Premier Fico zapowiedział w wywiadzie dla „Hospodarskich Novin” twardą obronę przed zagrożeniem falą uchodźców. „Monitorujemy każdego Muzułmanina znajdującego się na naszym terytorium. Wśród zamachowców w Paryżu znajdowali się także uchodźcy”– powiedział Fico. Premier zapowiedział bezwzględną kontrolę granicy słowacko-węgierskiej: „nie pozwolimy by na nasze terytorium przedostał się choćby jeden nielegalny imigrant” – stwierdził, dodając, że nie wyklucza użycia jednostek wojskowych w celu ochrony pasa pogranicznego.
Fico poparł europejskie aspiracje Gruzji a także liberalizacje wizowa
Słowacki premier zapewnił podczas spotkania z Prezydentem Gruzji, Iraklim Garibasziwlim o pełnym poparciu Bratysławy dla gruzińskich aspiracji do członkostwa w UE i NATO. Fico pochwalił Gruzję za postęp w realizacji akcesyjnych wymogów, jednocześnie przestrzegając Gruzję, że „nie wszystko w UE działa, tak jak powinno”. Słowacki lider zapewnił Prezydenta Garibaszwilego o pełnym wsparciu dla zniesienia wiz dla obywateli Gruzji.
1.3 Węgry:
Minister Szijarto ostro krytykuje mini-Schengen
Węgierski Minister Spraw Zagranicznych w bardzo ostrych słowach uznał, wysuwaną przez kraje „starej UE”, idee mini-Schengen za absolutnie niedopuszczalną. Zdaniem Szijarto wizja ta prowadzi do przeniesienie całego ciężaru walki z obecnym kryzysem imigranckim na państwa europejskich obrzeży. Jako przykład kraju, który w obliczu obecnego kryzysu postępuje wręcz modelowo, Szijarto wymienił Macedonię.
Premier Orban w Iranie
Węgierski premier Wiktor Orban gościł w Teheranie. Lider Fideszu wyraził radość z normalizacji relacji na linii Zachód – Teheran oraz zniesienia przez społeczność międzynarodową nałożonych na Iran sankcji. Orban powiedział: „Iran to wielka i inspirująca cywilizacja”. W czasie wizyty doszło między innymi do spotkania węgierskiego przywódcy ze studentami Uniwersytetu w Teheranie. Wizyta wpisuje się w budowaną przez Orbana i ministra Szijarto koncepcję otwarcia Węgier na pozaeuropejskie kierunki w polityce zagranicznej. Jednak liberalna i socjalistyczna opozycja krytykuje władze, zadając pytanie, czy aby na pewno mamy tu do czynienia tylko z bardziej multilateralną polityką zagraniczną, czy też chodzi może o praktyczną realizację wyznawanej przez premiera Orbana koncepcji nieliberalnej demokracji?
Węgry zaskarżą do ETS „kwoty na imigrantów”
Premier Orban zapowiedział złożenie przez Węgry skargi na narzucenie jego krajowi systemu kwotowego. Orban uznał tak zwane „kwoty na imigrantów” za przykład łamania przez UE suwerenności państw członkowskich. Ponadto węgierski przywódca powtórzył swoją krytykę moralnego relatywizmu oraz odejścia od wartości przez współczesną Wspólnotę Europejską.
Wznowienie programu grantowego rządu Norwegii dla Węgier
Norwegia zgodziła się wznowić program grantowy wspierający NGO dla Węgier. Rząd Norwegii zawiesił realizację tego programu na Węgrzech w zeszłym roku po tym jak jego zastrzeżenia wzbudził sposób rozdysponowywania środków pomocowych przez węgierskie władze. Kontrole ministerialne władz, przeprowadzone przez władze w Budapeszcie, wykryły wówczas nieprawidłowości w większości organizacji starających się o przyznanie grantów.
Minister Spraw Zagranicznych: V 4 potrzebne bardziej niż kiedykolwiek
Podczas spotkanie z okazji 15. rocznicy utworzenia Funduszu Wyszehradzkiego Minister Spraw Zagranicznych, Peter Szijarto powiedział, iż współpraca wyszehradzka jest dziś potrzebna bardziej niż kiedykolwiek w historii. „Tylko kraje Europy Centralnej zajęły podczas niedawnego kryzysu stanowisko konstruktywne zmierzające do realnego rozwiązania problemu a nie szukania rozwiązań pozornych, poprawnych jedynie retorycznie” – mówił Szijarto, dodając: „okazało się, że jedynie znajdująca się wciąż poza UE Macedonia była w stanie realnie zabezpieczyć granicę Europy przed napływem fali imigrantów. Dlatego kraje V 4 powinny zrobić wszystko, by wesprzeć rząd Macedonii w jego dążeniach do zapobieżenia dalszej eskalacji kryzysu”. Warto dodać, że Komisja Europejska wszczęła postępowanie przeciwko Węgrom za uchwalone przez fideszowskie władze Prawo Imigracyjne.
2. Gospodarka
2.1 Czechy:
Ofensywa PKN Orlen na rynku czeskim:
PKN Orlen rozwija działalność w sektorze paliwowym na rynku czeskim. Orlen, będący „spółką-matką” firmy Uni Petrol, zamierza nabyć aktywa innej czeskiej firmy branży paliwowej OMV. Musi jednak liczyć się z konkurencją ze strony węgierskiego potentata MOL. O poprawiającej się sytuacji koncernu Orlen na rynku czeskim świadczy zapowiedziana wypłata dywidend przez Unipetrol, co nastąpi pierwszy raz od ośmiu lat. Firma wycofuje się jednak z branży kolejowej, w której posiadała dwie spółki zależne.
Spadek wyników Skody
Czeski potentat na rynku samochodowym zanotował spadek sprzedaży w stosunku do minionego roku o 1,4%. Wynik ten jest o tyle zaskakujący, że miniony rok był dla czeskiej gospodarki najlepszy od wybuchu w 2008 roku światowego kryzysu gospodarczego. Firma tłumaczy zaniżone obroty sytuacją na rynku rosyjskim. Jednocześnie zarząd Skody informuje, że na większości rynków firma zanotowała wzrost obrotów, natomiast na rynku chińskim udało się utrzymać ubiegłoroczne osiągnięcia.
Czeski Bank Narodowy: deflacja nie jest powodem do nadmiernych obaw
Czescy ekonomiści są bardzo zaskoczeni utrzymującą się deflacją przy jednoczesnym szybkim tempie wzrostu gospodarczego. Według Banku Narodowego w III kwartale ceny spadły o 0,4%. Jednocześnie utrzymuje się blisko 4% tempo wzrostu PKB. CZNB chwali przedsiębiorców za rozważną, niezbyt szybką podwyżkę płac. Szacunkowy wzrost płac w firmach prywatnych wyniesie w mijającym roku około 5%, przy czym w niektórych firmach będzie znacznie niższy. CZNB obawia się natomiast, by w dłuższej perspektywie niższa inflacja nie spowodowała niższego wzrostu płac, co mogłoby negatywnie odbić się na sile nabywczej całej gospodarki.
2.2 Słowacja
Chińczycy krytykują stan relacji gospodarczych Słowacja-Chiny
Słowackie media szeroko relacjonują tegoroczny szczyt Europa Środkowa – Chiny. Uwagę mediów zwraca krytyczna ocena relacji biznesowych Bratysława – Pekin ze strony chińskiej. „Hospodarske Noviny” przytaczają wypowiedź przedstawiciela rządów Chin: „Słowacja mogłaby uczyć się od Czech i Węgier zdolności do kooperacji z Chinami mimo odmienności kulturowej a także różnych systemów politycznych”. Dziennik wskazuje przykłady słowackich firm, które osiągnęły sukcesy na rynku chińskim, wzywając gabinet premiera Roberta Fico do zwiększenia zaangażowania gospodarczego na tym najbardziej przyszłościowym światowym rynku.
Kongres Smeru raz jeszcze ekonomiści zszokowani zapowiedziami pakietów socjalnych
Deklaracje padające na kongresie Smeru były szokiem nie tylko dla politologów, ale też ekonomistów. Premier Fico zapowiedział trzeci pakiet socjalny opiewający na kwotę miliarda euro. Architekt słowackich reform z początku minionej dekady, Ivan Miklosz mówi wręcz o socjalnej orgii. Miklosz pyta: „zdaje się, że wyborcza korupcja rządzącego Smeru przekroczyła wszelkie możliwe granice. Pytam zatem kogo na to będzie stać?”
Wydaje się pewne, że ostatnia eksplozja socjalnych zapowiedzi ze strony partii rządzącej związana jest z obserwowalnym spadkiem poparcia dla Smeru i wzrostem szans na zwycięstwo w przyszłych wyborach liberalnej gospodarczo, centroprawicowej opozycji. Należy zatem oczekiwać dalszego zaostrzenia sporu i podziału na Słowację socjalną i liberalną. Z drugiej strony ciężko znaleźć słowackiego publicystę, który uwierzyłby w spełnienie najbardziej radykalnych spośród wysuwanych przez Smer postulatów. Czy uwierzą w nie wyborcy? To pokaże przyszłoroczna elekcja.
Fico: Nasze obietnice możliwe do spełnienia dzięki ściągnięciu wielkich inwestorów
Fala krytyki, jaka spadła na Smer po sobotnim kongresie ze strony polityków prawicy oraz liberalnych ekonomistów, zmusiła premiera Fico do konkretyzacji obietnic. Premier powiedział: „nie będę udowadniał nikomu realności obietnic, których realność jest oczywista”,zapowiadając ściągnięcie na Słowację wielkich inwestorów zarówno z branży IT, jak i motoryzacyjnej (tradycyjnie siły napędowej słowackiej gospodarki).
2.3 Węgry:
Minister Gospodarki wzywa UE do walki z defraudacjami podatku VAT
Węgierski Minister Gospodarki, Mihaly Varga oraz czeski Minister Finansów, Andrej Babisz wezwali Komisję Europejską do twardej walki z defraudacjami podatku VAT, wskazując na wielomiliardowe (liczone w euro) straty jakie co roku ponosi Europa wskutek tychże defraudacji. Warto dodać, iż Węgry należą do państw o najwyższej stawce VAT w Europie.
Wzrost PKB w III kwartale 2015 roku o 2,4%
Węgierski PKB wzrośnie w 3. kwartale 2015 roku o 2,4% – poinformował rząd w Budapeszcie. Potwierdza się zatem, że okres ekonomicznego załamania, spowodowany księżycową polityką rządu Ferencsa Gyurcsanego, Węgry mają już za sobą. Czy jednak wyjście z kryzysu to trwały sukces tak zwanej Orbanomik? Ta kwestia jest szeroko dyskutowana nie tylko na Węgrzech.
Umowa o budowę linii kolejowej Budapeszt-Belgrad podpisana
Minister Szijarto podpisał w imieniu rządu Węgier umowę na budowę linii kolejowej Belgrad-Budapest. Umowa jest pokłosiem ustaleń ubiegłorocznego szczytu Chiny-Europa Środkowa. Przewiduje ona iż 85% wkładu w budowę tejże linii wniosą inwestorzy chińscy, a jedynie brakujące 15% wyłożone zostanie przez rząd w Budapeszcie.
Minister Spraw Zagranicznych: Nie ma potrzeby anulowania kontraktu na inwestycję w Paks
Węgierski Minister Spraw Zagranicznych, Peter Szijarto powiedział, że nie widzi potrzeby renegocjacji bądź anulowania kontraktu z Rosją, dotyczącego inwestycji w elektrownię jądrową w Paks. Komisja Europejska zapowiedziała wszczęcie procedury zamrożenia części funduszy strukturalnych dla Budapesztu, jeżeli kontrakt ten nie zostanie przez rząd Orbana poddany przynajmniej renegocjacji. Szijarto deklaruje jednak, że dla Węgier priorytetem jest bezpieczeństwo energetyczne, a z tego punktu widzenia inwestycja w Paks ma znaczenie strategiczne.
Minister gospodarki proponuje obniżkę podatku bankowego
Minister Gospodarki, Mihaly Varga proponuje obniżkę jednego z najbardziej kontrowersyjnych podatków nałożonych przez gabinet Wiktora Orbana – podatku bankowego. Obniżka sięgałaby nawet 50%. Podatek bankowy, wymieniany przez zwolenników polityki rządu jako jeden ze sztandarowych sukcesów polityki, tak zwanej Orbanomik, ściągnął na Budapeszt falę krytyki ze strony instytucji takich jak Międzynarodowy Fundusz Walutowy.
Liderzy Fideszu: Komisja Europejska ingeruje w wewnętrzne sprawy węgierskie
Politycy Fideszu po raz kolejny oskarżają Komisję Europejska o ingerencje w wewnętrzne sprawy Węgier. Oskarżenia te wywołane są preferencyjnym, zdaniem polityków prawicy, traktowaniem przez Komisję firmy Altus, należącej do byłego premiera Ferencsa Gyurcsanego. Liderzy partii rządzącej oskarżają KE o łamanie zasady równego traktowania oraz próbę wywierania wpływu na węgierską politykę.
Węgry obniżają VAT na materiały budowlane
Sposobem gabinetu Wiktora Orbana na poprawę koniunktury w branży mieszkaniowej ma być obniżka podatku VAT z 27 do 5%. Obniżka ma dotyczyć mieszkań o powierzchni do 150 metrów kwadratowych oraz domów jednorodzinnych, których powierzchnia może być dwukrotnie wyższa. Minister gospodarki, Michaly Varga przekonywał, że, aby decyzja rządu była opłacalna, Węgrzy musieliby budować o 3 tysiące mieszkań rocznie więcej. Rządowi analitycy przekonują, że zapowiadana obniżka przyczyni się do wzrostu w całej gospodarce. Metodą kompensacji dochodów budżetowych ma być podwyższenie między innymi podatku PIT oraz akcyzy. Jednocześnie rząd zamierza zlikwidować obowiązek uzyskania pozwolenia na budowę.
Horyzont obejmuje okres 22.11-17.12.2015
