#5 Niezbędnik Wyborcy: Szymon Surmacz (Razem)

Trzy książki, które powinien w XXI wieku przeczytać każdy? Ekonomia dobra i zła Sedlacka, Wolna kultura Lessig oraz 23 rzeczy, których nie mówią ci o kapitalizmie. Trzy rzeczy, którymi nowy Sejm powinien zająć się w pierwszej kolejności? Rynek pracy i „śmieciówki”, nowy progresywny system podatkowy oraz stworzenie państwowego programu budowy mieszkań na wynajem. Na nasze wyborczo-niewyborcze pytania odpowiedział Szymon Surmacz, kandydat partii Razem do Sejmu z okręgu nr 1 (Legnica).

Polska

1. Jaki jest według Pana największy sukces w historii Polski?

Odzyskanie niepodległości w 1918 r.  Smuci mnie jedynie, że święto to zostało oddane walkowerem przez szeroko rozumianą lewicę. Może kiedyś uda się przywrócić symboliczne obchody 7 i 11 listopada, żeby zaznaczyć udział lewicowych sił patriotycznych w odzyskaniu niepodległości. 

2. Co było według Pana największym błędem w historii Polski?

Wprowadzenie stanu wojennego i następne osiem lat „dociskania” społeczeństwa oraz „demontażu” pierwotnej idei Solidarności.

3. Prosimy o wskazanie najważniejszej według Pana postaci dla historii Polski od 1989 roku.

„Solidarność”.

Bardzo długo myślałem nad tym pytaniem i nie potrafię wskazać jednoznacznie jednej wyjątkowej osoby.  Za to zbiorowa postać Solidarności – ruchu robotników i inteligentów, poziomej struktury organizacyjnej, walki o postulaty socjalne, lepszy, bardziej sprawiedliwy świat jest dla mnie jedną z najważniejszych inspiracji. Mówimy oczywiście o pierwszej Solidarności, do czasów II zjazdu. W tej Solidarności wyjątkowymi postaciami, które miałem okazję poznać osobiście są Andrzej i Joanna Gwiazda, senator Zbigniew i Zofia Romaszewscy, Stefan Adamski (współtwórca WZZ, obecnie członek Razem).

4. Prosimy o wskazanie najważniejszej według Pana polskiej książki wydanej od 1989 roku.

Wybór bardzo osobisty: Romuald Mielczarski.RAZEM! czyli Społem Wybór pism spółdzielczych, oraz pozostałe pozycje z „Biblioteki Obywatela”. Te książki, a szczególnie poznanie twórczości Mielczarskiego, odmieniły mój sposób myślenia o samoorganizacji społecznej. I tu pojawia się jeszcze jedno nazwisko, które może jeszcze nie ma znaczenia historycznego, ale ma ogromne zasługi dla przywracania bliskiej mi ideowo polskiej historii, czyli Remigiusz Okraska, który z każdą nową opracowaną publikacją i tekstem pchał mnie (pewno nieświadomie) do miejsca w którym jestem dzisiaj.

5. Prosimy o wskazanie najważniejszego według Pana polskiego filmu stworzonego od 1989 roku.

Będę monotematyczny i wskażę Solidarność według kobiet Marty Dzido i Piotra Śliwowskiego. Ten film ma kilka warstw można go oglądać wiele razy i odkrywać kolejne pokłady smutnej historii współczesnej Polski. Film na wskroś lewicowy, a jednak wzrusza i porywa również prawicowców. Bardzo rzetelny i emocjonalny. Uwielbiam, polecam każdemu, powinien być lekturą obowiązkową na WOS w każdej szkole.

6. Które spośród podanych niżej wydarzeń historycznych/świąt państwowych są Pana zdaniem kluczowe z punktu widzenia budowania tożsamości współczesnego Polaka oraz jego zaangażowania patriotycznego czy obywatelskiego? Prosimy wybrać trzy Pana zdaniem najistotniejsze spośród podanych niżej odpowiedzi. Wybrane odpowiedzi prosimy pogrubić. Jeśli według Pana przedstawiony katalog odpowiedzi nie wyczerpuje pytania, to zachęcamy do wskazania własnych wydarzeń.

a) Chrzest Polski

b) Bitwa pod Grunwaldem

c) Odsiecz Wiedeńska

d) Uchwalenie Konstytucji 3 maja

e) Rewolucja 1905 roku

f) Odzyskanie niepodległości- 11 listopada 1918

g) Bitwa Warszawska

h) Rzeź Wołyńska

i) Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych

j) Pierwsza pielgrzymka Jana Pawła II do Polski

k) Powstanie Solidarności

l) Wybory do Sejmu kontraktowego 4 czerwca 1989

m) Wstąpienie Polski do Unii Europejskiej

e) …

7. Prosimy o wskazanie trzech najważniejszych wyzwań, przed jakimi stoi nasze państwo w perspektywie najbliższych 25 lat.

I. Suwerenność gospodarcza. Odbudowa własnych miejsc pracy, przemysłu, nauki, polskich przedsiębiorstw, które pozwolą nam wyrwać się z peryferyjnego i postkolonialnego modelu „rozwoju”. To także renegocjowanie umów gospodarczych, dążenie do wzmacniania pozycji Polskiej gospodarki na rynku międzynarodowym. 

II. Budowa solidarności, kapitału społecznego, umiejętności współpracy i kooperacji ponad podziałami – odzyskanie poczucia wspólnotowości i umiejętności pracy na rzecz dobra publicznego. Wzmocnienie samoorganizacji społecznej, delegowanie zadań na niższe szczeble (subsydiarność), poczucia sprawczości obywateli. Bez tego nie wykorzystamy drzemiącego w społeczeństwie potencjału. 

III. Odbudowanie zaufania do instytucji państwowych, poprawienie efektywności działania aparatu państwowego, rugowanie nepotyzmu, korupcji, marnotrawstwa i wszystkich cech powodujących, że nie czujemy się obywatelami własnego kraju, traktujemy aparat państwowy nieomal jak okupanta. Tu także odbudowa poczucia dumy z własnego kraju i społeczeństwa.

Cała reszta będzie konsekwencją tych trzech filarów: suwerenna gospodarka, samoorganizujące się społeczeństwo, dobre państwo.

Świat

8. Prosimy o wskazanie trzech najbardziej wartościowych mediów (chodzi zarówno o portale informacyjne i publicystyczne, jak i papierowe dzienniki, tygodniki, miesięczniki oraz kwartalniki), które Pan regularnie śledzi.

I. Nowy Obywatel

II. Zielone Wiadomości

III. Pressje / Deon / Kontakt / Nowa Konfederacja – wybrane artykuły

9. Prosimy o wskazanie tytułów trzech książek, które według Pana powinien w XXI wieku przeczytać każdy.

I. Ekonomia dobra i zła, Tomas Sedlacek. Przypomina czym jest ekonomia i gdzie jest jej miejsce. Przywraca myślenie w kategoriach etyki, filozofii i wartości, a nie przeliczania każdego aspektu życia na pieniądz.

II. Wolnakultura, Lawrence Lessig. Jeśli nie zna się tej książki, nie powinno się zaczynać rozmowy o prawie patentowym, prawach autorskich, rewolucji informacyjnej i jej konsekwencjach. Trudno też zrozumieć o co chodzi w umowach typu TTIP, ACTA, wcześniej MAI. Pokazuje ogromną siłę tkwiącą w otwartości zasobów i kultury oraz ich znaczeniu dla rozwoju cywilizacji.

III. 23 rzeczy, których nie mówią Ci o kapitalizmie,Chang Ha-Joon. Najbardziej przystępna książka pokazująca mity na których oparta jest cała współczesna gospodarka. Można się nie zgadzać, nie sposób nie znać.

10. Unia Europejska w 2030 roku. Który z podanych niżej scenariuszy jest według Pana najbardziej prawdopodobny? Jeśli podane przez nas propozycje nie odpowiadają Pana zdaniu, prosimy o wskazanie własnego scenariusza. Właściwą odpowiedź prosimy pogrubić.

a) W wyniku dalej pogłębiającego się kryzysu strefy euro doszło do instytucjonalizacji podziału na „Europę dwóch prędkości” i jakiegoś rodzaju podziału wewnątrz UE na „państwa dwóch kategorii”

b) Wewnętrzne konflikty spowodowały wzmocnienie „państwowego” charakteru UE, rozumianego jako wzmocnienie roli Rady Europejskiej i Rady Unii- UE to bardziej koncert mocarstw niż jednolita wspólnota

c) Wewnętrzne kryzysy zostały po części przezwyciężone i doszło do dalszej federalizacji Unii, rozumianej jako wzmocnienie jej instytucji ponadnarodowych (Komisja i Parlament)

d) W 2030 roku nie będzie już Unii

e) ….

11. Prosimy o wskazanie trzech państw, które Pana zdaniem będą odgrywały kluczową rolę na światowej arenie międzynarodowej w 2030 roku.

I.USA

II. Chiny

III. Brazylia

Sejm

12. Jakie wydarzenia doprowadziły Pana do roli kandydata do Sejmu?

I. Współtworzenie Nowego Obywatela i Stowarzyszenia Obywatele Obywatelom – w tym dziesiątki projektów społecznych, które dały mi wiedzę i doświadczenie.

II. Współorganizacja 25. rocznicy powstania Pierwszej Solidarności w 2005 r. To wydarzenie było kamieniem milowym w moim życiu. Osobisty kontakt z setkami osób, które walczyły o lepszy los dla siebie i swoich dzieci i przegrały, zostały oszukane i odrzucone przez „beneficjentów” nowej Polski pozostanie na zawsze jednym z filarów mojego etosu i wyzwaniem, żeby odzyskać to, o co walczyli.

III. Wizyta w Szwajcarii w 2009 r., podczas której, na konferencji społeczno-ekologicznej, miałem okazję poznać polityka bardzo wysokiego szczebla, który po zakończeniu części oficjalnej zabrał grupkę uczestników na piwo. Bynajmniej nie do „Sowy”, tylko normalnego pubu, w którym jego pobyt nie był żadną sensacją – wrócił po prostu „po pracy” do kolegów, normalnego życia zwykłych ludzi. Wtedy zrozumiałem kim jest „delegat”, co oznacza być reprezentantem ludzi, wyborców, a nie „członkiem elity” – kasty samozwańczych „wybrańców” patrzących na niedawnych przyjaciół i sąsiadów z niczym nie uzasadnioną wyższością.

4. Wybory prezydenckie 2015, w których nie było już nawet „mniejszego zła”. Frustracja i gniew na kompletny brak postaw i programów pro-społecznych, lewicowych wśród „dostępnych”  kandydatów spowodował że nie poszedłem na pierwszą turę wyborów, pojechałem za to na kongres założycielski Razem. Atmosfera kongresu, jakość dyskusji, świetna organizacja, dyscyplina uczestników i niesamowite przeczucie że zaczęliśmy wspólnie coś absolutnie wyjątkowego  spowodowały, że zapisałem się do partii i wyjechałem z kongresu jako członek Rady Krajowej Razem. 

13. Jaki będzie pierwszy projekt ustawy nad którym Pan będzie pracowała po ewentualnym dostaniu się do Sejmu?

Jednym z głównych moich zainteresowań jest efektywność działania administracji publicznej. Uważam, że niezbędne jest przeprowadzenie gruntownych reform działania administracji każdego szczebla oraz jednostek budżetowych. Obecnie administracja w Polsce oparta jest w głównej mierze o ideologię NPM (New Public Management). Ta doktryna ma kilka interesujących wątków, jednak całościowo prowadzi do wielu uproszczeń i w efekcie do nieefektywnego świadczenia usług publicznych. „Menadżerskie” podejście w szkolnictwie to ilość pozaliczanych testów, a nie jakość głów kończących szkoły. W policji ilość wykonanych „statystyk” a nie wzrost poczucia bezpieczeństwa obywateli, w urzędzie ilość „wykonanych wskaźników” a w zakładach komunikacji miejskiej zysk netto na koniec roku, a nie zadowolenie pasażerów i jakość świadczonych usług.

Znacznie bliższe jest dla mnie koncepcja opracowana przez Janet and Roberta Denhardtów, znana jako „New Public Service” (NPS). Zasadnicza różnica między NPM a NPS sprowadza się do zdania „serve citizens, not customers”, co zakłada partycypację przy tworzeniu polityk publicznych, odejście od „świadczenia usług” na rzecz współtworzenia i współodpowiedzialności obywatelskiej. Druga istotna różnica to określenie celu administracji jako działania w interesie publicznym (służby / service), który nie zawsze będzie oznaczał efektywność ekonomiczną, jak w koncepcji NPM.

Najbardziej chyba obrazowym przykładem i fiaskiem podejścia NPM w Polsce jest prawo o zamówieniach publicznych. Od niego można by zacząć przechodzenie od myślenia w kategoriach efektywności ilościowej do jakościowej, ale takich ustaw „ilościowych” jest bardzo wiele. Mając możliwości prowadzenia analiz prawnych, zaplecze eksperckie i inne „wyposażenie poselskie” 🙂 byłbym gotów zmierzyć się z tym trudnym i mało efektownym tematem. Jestem przekonany, że sprawne państwo leży w interesie wszystkich partii i dobrze przygotowane reformy administracyjne mogłyby uzyskać ponadpartyjne poparcie klubów poselskich.

Trudno więc jednoznacznie powiedzieć, jakiego rodzaju będzie to ustawa, ale chciałbym, żeby pilotażowo pokazywała siłę jakościowego i służebnego podejścia do zadań realizowanych przez administrację publiczną. Sprawne państwo i odbudowa zaufania do publicznych instytucji to dla mnie priorytet.

14. Jaka jest najpilniejsza kwestia, którą Pana zdaniem nowy Sejm powinien zająć się w pierwszej kolejności?

Trudno było mi wskazać jedną rzecz, dlatego pozwoliłem sobie na wypunktowanie trzech kwestii.

I. Kompleksowe uregulowanie bałaganu na rynku pracy. Wprowadzenie precyzyjnych zapisów uniemożliwiających stałe zatrudnianie na „umowach śmieciowych”, w tym wzmocnienie instytucji kontrolnych, godzinowe płace minimalne.

II. Wprowadzenie progresywnych podatków, najlepiej według wyliczeń Razem.

III. Program budowy mieszkań na wynajem, tak żeby zaspokoić potrzeby ludzi, a nie zyski banków i developerów. Program, który odpowie na potrzeby rzeszy młodych ludzi, którzy zarabiają za dużo na mieszkanie socjalne, a za mało na wiarygodność kredytową.

15. Co będzie Pan robił w przypadku przegranej w wyborach?

To co do tej pory, czyli będę pracował zawodowo i społecznie. A ponieważ moja praca w sektorze pozarządowym oraz jako doradca dla administracji terenowej i jednostek budżetowych, chcąc nie chcąc łączy się z działalnością okołopolityczną, to przy okazji będę budował struktury lokalne Partii Razem.