98 Horyzont Jagielloński
Poniżej prezentujemy skrót informacji z najnowszego Horyzontu Jagiellońskiego. To publikowany cyklicznie przegląd najważniejszych faktów, analiz i komentarzy z ostatniego tygodnia.
1. Polska (Bartosz Bieliszczuk)
1.1. Rekordowy kurs akcji PGNiG
Wg komunikatu spółki, na zamknięciu sesji 19 czerwca cena jednej akcji wynosiła 6,85 zł. Jest to najwyższa cena w historii 10-letniej obecności PGNiG na Warszawskiej GPW. Jak informuje koncern: „Ostatnie półrocze jest także wyjątkowe dla PGNiG pod względem innych rekordowych notowań. Warto przypomnieć, że w 2014 roku Grupa Kapitałowa PGNiG osiągnęła rekordowy zysk netto – ponad 2,8 mld zł zysku netto, czyli o 47% więcej niż w 2013 roku (…) W pierwszym kwartale 2015 roku Grupa Kapitałowa PGNiG osiągnęła rekordowy kwartalny zysk netto – 1,2 mld zł, czyli o 5% więcej niż w analogicznym okresie ub.r., głównie dzięki większej efektywności działania oraz ograniczeniu kosztów w tym kosztów zakupu gazu”.
1.2. Tomasz Siemoniak na spotkaniu ministrów NATO
Tomasz Siemoniak uczestniczył w Brukseli w szczycie ministrów państw NATO. Według zapowiedzi sekretarza generalnego Sojuszu, Jensa Stoltenberga, liczebność NATO Response Force (tzw. „Szpica NATO” jest ich częścią) zostanie zwiększona do 40 tys. żołnierzy, a siły zostaną poszerzone o komponenty: morski, lotniczy oraz sił specjalnych. Jak podaje MON w oficjalnym komunikacie: „Ministrowie uzgodnili też szczegóły dotyczące utworzenia sześciu jednostek sztabowych, które powstaną w Bułgarii, Estonii, na Litwie, Łotwie, w Rumunii i w Polsce i mają przyśpieszyć przyjęcie sił tzw. „szpicy”. Personel jednostek ma liczyć ok. 40 osób”.
2. Grupa Wyszehradzka (Łukasz Kołtuniak)
2.1. Zeman: wystąpienie Grecji ze strefy euro byłoby dobrym odstraszającym przykładem
Zdaniem czeskiego prezydenta Milosa Zemana, wystąpienie Grecji ze strefy Euro pełniłoby funkcje odstraszającą dla państw, które chciałyby w przyszłości łamać dyscyplinę finansów publicznych. Co więcej byłoby argumentem przeciwko czeskim oponentom euro: “krytycy przyjęcia Euro mówią, że nasz kraj musiałby udzielić Grecji bezzwrotnej pomocy. Tymczasem wystąpienie Aten ze strefy Euro po prostu rozwiązałoby problem” – mówi Zeman. Czeski lider skrytykował także Greków: “przy porównywalnym poziomie PKB jak w Czechach zarobki w Grecji były czterokrotnie wyższe. To jest dopiero życie ponad stan” – dodał.
2.1. Zeman chce budować koalicje antyterrorystyczną
Prezydent Zeman zapowiedział że na tegorocznym walnym zgromadzeniu ONZ w Nowym Jorku zaproponuje powołanie międzynarodowej koalicji antyterrorystycznej. W jego opinii współczesna wojna z terroryzmem do złudzenia przypomina wojną z Hitlerem. Z terroryzmem należy zdaniem Zemana walczyć nie zbrojnie, ale przede wszystkim za pośrednictwem służb wywiadowczych. Prezydent dodał, ze jedyną efektywną służba wywiadowczą świata jest izraelski Mossad. Wypowiedź Zemana skrytykowali premier Bohuslav Sobotka oraz minister spraw zagranicznych Lubomir Zaoralek, zdaniem których to przede wszystkim sami Muzułmanie powinni przeciwstawić się ekstremistom.
2.2. Słowacja: Fico kwoty to dyktat dużych państw
Zdaniem słowackiego premiera Roberta Fico pomysł kwot na przyjęcie imigrantów to przejaw dyktatu dużych państw. Jak mówi Fico, inaczej wygląda ta kwestia z perspektywy dużych państw inaczej Węgier czy Malty. Premier dodaje iż może się okazać, że w jego kraju konieczne będzie referendum w kwestii przyjęcia uchodźców: “jeżeli nie będzie wymaganej frekwencji oznaczałoby to, że obywatelom jest wszystko jedno. Ale gdyby obywatele powiedzieli kwotom nie byłby to silny sygnał dla Brukseli”- powiedział Fico.
2.3. Wspólna sesja rządów Węgier i Serbii
W Budapeszcie odbyła się wspólna sesja rządów Węgier i Serbii. Premier Orban zapewnił swojego serbskiego odpowiednika, Aleksandra Vucica, iż niedawne zamknięcie węgiersko-serbskiej granicy ma na celu wyłącznie ochronę przed nielegalną imigracją: „nasz krok nie jest wymierzony w Serbię a Belgrad pozostaje dla nas strategicznym partnerem” – powiedział. Natomiast jak zapewnił serbski lider: „nie odbieramy działań Węgier jako antyserbskich, rozumiemy obawy naszych przyjaciół przed nielegalną imigracją a nasze kraje pozostają w sojuszu strategicznym”.
2.4. Czeski sąd: Babisz nie był tajnym współpracownikiem służb
Sąd Odwoławczy w Bratysławie potwierdził wyrok I instancji i oczyścił czeskiego premiera Andreja Babisza z zarzutu współpracy z komunistycznymi tajnymi służbami (StB). Z wyrokiem nie zgadza się oskarżyciel Instytut Pamięci Narodu. Zdaniem rzeczników oskarżania „fakt współpracy Babisza z Stb jest oczywisty, agenturalną przeszłość ministra potwierdziło ponad 40 świadków”. Oskarżyciele nie wykluczają wniesienia skargi kasacyjnej. Politycy różnych partii w tym prawicowych ODS oraz TOP 09 mówią jednak o potrzebie poszanowaniu prawomocnego wyroku.
3. Afryka (Wojciech Gil)
3.1. Nigeria: seria zamachów w stanie Borno
Boko Haram przeprowadziło serię zamachów terrorystycznych w stanie Borno, na skutek których zginęło łącznie przynajmniej 160 osób. Organizacja, będąca zachodnioafrykańską jednostką tzw. „Państwa Islamskiego” zorganizowała ataki w miejscowościach Miringa, Malari oraz Kukawa. Najkrwawszy z nich, zrealizowany m.in. w meczecie na terenie Kukawy, przyniósł 145 ofiar. Prezydent Nigerii Muhammadu Buhari, odnosząc się do tragedii, zaapelował o zwiększenie efektywności międzynarodowej koalicji walczącej z islamskimi terrorystami.
3.2. Sześciu żołnierzy ONZ zabitych w Mali
W ubiegłym tygodniu konwój wojsk Organizacji Narodów Zjednoczonych działających w Mali został zaatakowany przez bojowników Al-Kaidy Islamskiego Magrebu. W wyniku akcji przeprowadzonej przez fundamentalistów, śmierć poniosło sześciu burkińskich żołnierzy, natomiast pięciu zostało ciężko rannych. Do ataku doszło na trasie pomiędzy stolicą kraju, Timbuktu, a miastem Goundam. Od początku zainicjowania w 2013 r. Wielowymiarowej Zintegrowanej Misji Stabilizacyjnej Organizacji Narodów Zjednoczonych w Mali (MINUSMA), podczas służby zginęło 42 żołnierzy.
3.3. Sankcje przeciwko południowosudańskim generałom
Rada Bezpieczeństwa ONZ wprowadziła sankcje przeciwko sześciu generałom, zaangażowanym w trwający od 2013 r. konflikt wewnętrzny w Sudanie Południowym. Reperkusjami, które dotyczą zakazu podejmowania podróży oraz zamrożenia zagranicznych kont bankowych, zostało objętych po trzech dowódców ze strony rządowej oraz opozycyjnej. Na liście Organizacji Narodów Zjednoczonych znaleźli się np. komendant prezydenckiej straży przybocznej Sudanu Południowego – Marial Chanuong Yol Mangok oraz szef sztabu rebeliantów – Simon Gatwech Dual. Do decyzji Rady przyczynił się m.in. raport ONZ, w którym autorzy oskarżyli siły rządowe o przeprowadzenie w stanie Unity zbiorowego gwałtu oraz spalenie żywcem poszkodowanych kobiet.
4. Bliski Wschód (Sebastian Szydłowski)
4.1. Zamach w Tunezji
23–letni Tunezyjczyk, Saifedin Rezgui wszedł na plażę z bronią schowaną w parasolce i rozpoczął egzekucję ludzi wypoczywających nad morzem. Zabił 39 osób, drugie tyle poważnie ranił; sam zginął zastrzelony przez policjanta. Mężczyzna już od jakiegoś czasu otwarcie popierał działania Państwa Islamskiego. Turyści masowo wyjeżdżają z Tunezji obawiając się o swoje życie. Władzę kraju w odpowiedzi zamknęły 80 meczetów głoszących radykalne poglądy, zaś ludzie wyszli na ulicę w protestach przeciwko terroryzmowi.
4.2. Samobójczy atak na meczet w Kuwejcie
Tego samego dnia doszło do kolejnego ataku terrorystycznego, tym razem w Kuwejcie. W zamachu na szyicki meczet zginęło 26 osób, a ponad 200 zostało rannych. Kuwejckie ministerstwo spraw wewnętrznych podało, iż ataku dokonał obywatel Arabii Saudyjskiej. Do zamachu przyznała się grupa o nazwie Prowincja Nadżd, powiązana z Państwem Islamskim. Jest ona odpowiedzialna za inne ataki na szyickie meczety w Arabii Saudyjskiej w ostatnim czasie. Służby w Kuwejcie podały, iż aresztowano trzy osoby podejrzane o powiązania z zamachowcem.
4.3. Rozpędzona parada gejów w Turcji
Tureckie siły bezpieczeństwa rozpędziły paradę homoseksualistów w centrum Stambułu. Przy pomocy armatek wodnych, gazu oraz broni gładkolufowej rozpędzono demonstrantów, którzy okryci w tęczowe flagi krytykowali rządy prezydenta Erdogana. Homoseksualizm nie jest powszechnie akceptowany w społeczeństwie tureckim, ale nie jest też prawnie zakazany.
5. Australia i Oceania (Joanna Siekiera)
5.1. Australia rozważy uprawomocnienie małżeństw homoseksualnych
Premier Tony Abbott przekazał parlamentowi w Canberze projekt ustawy pozwalającej zawierać związek małżeński parom o tej samej płci. Odczytanie ustawy nastąpi w sierpniu, lecz już teraz można się spodziewać jej późniejszego legislacyjnego poparcia przez główne australijskie siły polityczne.
5.2. Grecki problem Nowej Zelandii
Rynki walutowe Nowej Zelandii były pierwszymi, które rozpoczęły wymianę handlową zaraz po zamknięciu urn podczas greckiego referendum. Chociaż Grecja to zaledwie 74. Partner handlowy Nowozelandczyków, dwustronna wymiana sięga 62 milionów NZD każdego roku. Banki oraz rząd w Wellington uważnie obserwują wahania w Atenach, co może przełożyć się na handel z całą strefą Euro.
Tonga dumnie podkreśla, że jest jedyną monarchią na Pacyfiku. Koronacja zgromadziła ok. 15 tys. osób, w tym przedstawicieli europejskich dynastii. Rządzący od 3 lat Tupou VI przyjął koronę z rąk australijskiego pastora, byłego ministra jako, że Tongańczykom nie wolno dotykać głowy króla.
