Jakie umowy międzynarodowe ratyfikował Bronisław Komorowski?

Gospodarka, ochrona środowiska, obronność, kultura, nauka, prawa człowieka. Czterdzieści dwie bilateralne, tyle samo wielostronnych. O co chodzi? O umowy międzynarodowe ratyfikowane przez Bronisława Komorowskiego.

Niewiele jest momentów, w których akty prawa międzynarodowego, mające trafić do polskiego porządku prawnego, przebijają się do opinii publicznej. W ostatnim czasie wyjątkiem od tej reguły była konwencja antyprzemocowa, która wywołała przeciwstawnesobie reakcje. Tymczasem tylko prezydent Komorowski ratyfikował 84 umowy międzynarodowe z różnych obszarów tematycznych, łączących nasz kraj z takimi państwami jak Indie.

W przypadku ratyfikacji umowy międzynarodowej polska Konstytucja przewiduje trzy procedury, w które zaangażowana jest głowa państwa.

1. ,,Mała Ratyfikacja” – Prezes Rady Ministrów przedkłada Prezydentowi RP wniosek o ratyfikację, wcześniej informując o zamiarze złożenia takiego wniosku Sejm. W tym przypadku nie jest wymagana zgoda parlamentu. Oznacza to, że nie ma potrzeby uprzedniej zgody wyrażonej w formie ustawy. W ten sposób umowy o mniejszym znaczeniu są ratyfikowane przez prezydenta samodzielnie.

2. ,,Duża ratyfikacja” – Prezydent ratyfikuje umowę dopiero po uzyskaniu zgody parlamentu, wyrażonej w ustawie. Art. 89 Konstytucji przewiduje przeprowadzenie takiej procedury w sytuacjach, gdy umowa reguluje kwestie związane z pięcioma następującymi obszarami:

a) pokoju, sojuszy, układów politycznych lub układów wojskowych;

b) wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji;

c) członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w organizacji międzynarodowej;

d) znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym;

e) spraw uregulowanych w ustawie lub w których Konstytucja wymaga ustawy.

Umów ratyfikowanych w tym trybie podczas prezydentury Bronisława Komorowskiego było 84.

3.Ratyfikacja w trybie art. 90 Konstytucji

Ratyfikacja umów międzynarodowych, przekazujących niektóre kompetencje organów władzy państwowej organizacjom lub organom międzynarodowym, zastrzeżona jest dla Prezydenta RP po uprzedniej zgodzie, wyrażonej w formie ustawy lub w wiążącym referendum ogólnokrajowym. Z tego trybu jednak prezydent Komorowski w kończącej się kadencji nie korzystał.

Istnieje wiele różnych kryteriów klasyfikacji umów międzynarodowych. Najczęściej przytaczane to:

1. Ze względu na ilość stron ratyfikujących umowę;

2. Ze względu na przedmiot regulacji;

3. Ze względu na położenie geograficzne państw ratyfikujących umowę.

Poniższa tabela przedstawia liczbę umów ratyfikowanych przez Komorowskiego w procedurze dużej ratyfikacji z podziałem na właśnie te kategorie:

Najistotniejszy wydaje się podział związany z obszarami, których dotyczyły poszczególne umowy. Dlatego przyjrzyjmy się pokrótce, co regulowały w każdym z nich.

Gospodarka

Na uwagę zasługuje ratyfikacja umowy lub zmiany umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania z 15 państwami spoza Unii Europejskiej, w tym Stanami Zjednoczonymi, Kanadą czy Indiami. Ich głównym zadaniem jest zapobieganie negatywnym skutkom mogącym towarzyszyć rozliczaniu dochodów zagranicznych, a więc np. nałożeniu podatków w dwu lub więcej państwach na tego samego podatnika, z tego samego tytułu i za taki sam okres.

Współpraca kulturalna i naukowa

Szczególnie istotna wydaje się być Konwencja o ochronie dziedzictwa architektonicznego Europy, na mocy której Polska zobowiązuje się do zakazu usuwania obiektów wpisanych do rejestru zabytków oraz do wprowadzenia procedury wydawania decyzji i sprawowania nadzoru nie tylko nad budynkami już objętymi ochroną, ale również tymi, co do których rozpoczęto procedurę wpisania do rejestru.

Ochrona środowiska

Ważnym wydarzeniem była ratyfikacja Protokołu ws. rejestrów uwalniania i transferu zanieczyszczeń do Konwencji o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska, który zobowiązał państwo polskie do sporządzenia rejestru zanieczyszczeń emitowanych na terenie naszego kraju. Pozwoli to na znacznie lepszą kontrolę ich poziomu. Na mocy Protokołu państwo ma również prawo wymagać od właścicieli zakładów raportowania poziomu zanieczyszczeń wytwarzanych w ich fabrykach.

Umowy dotyczące wojska i ochrony granic

Ratyfikowanych zostało kilka umów dotyczących współpracy na granicach RP z innymi państwami, zarówno jeśli chodzi o przekazywanie informacji, pomoc medyczną, jak i współpracę wojskową. Jeśli chodzi o tę ostatnią, szczególnie istotnym dokumentem była Umowa między rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki dotycząca rozmieszczenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej antybalistycznych obronnych rakiet przechwytujących. Na jej mocy Polska wyraziła zgodę na budowę baz, mających zgodnie z naszym prawem status terenu zamkniętego i pozostają naszą własnością. Jednak zgodnie z tekstem umowy siły zbrojne Stanów Zjednoczonych mają do nich nieograniczony dostęp.

Niestety, jak stanowi umowa, wiadomości o sytuacji czy lokalizacji rakiet śledzonych przez system Stany Zjednoczone przekazują Rzeczpospolitej w takim samym stopniu jak innym głównym sojusznikom. Z samego więc faktu, że baza znajduje się na naszym terytorium, nie wynika uprzywilejowana pozycja w dostępie do informacji.

Umowy dotyczące stosunków dyplomatycznych i praw człowieka

Szczególnie warto zwrócić uwagę na ratyfikację Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych. W ten sposób Polska zobowiązała się do dostosowania infrastuktury w miejscach publicznych do potrzeb osób niepełnosprawnych, a także wspierania i finansowania badań naukowych, które mają na celu wspieranie rozwoju oraz pomoc im w codziennym życiu.

Podobnie jak w przypadku nominacji ambasadorskich, Bronisław Komorowski wykazywał się wręcz nadzwyczajną zgodnością z rządem. Pomimo posiadanych możliwości kierowania umów do Trybunału Konstytucyjnego, prezydent w żadnym z 84 ratyfikowanych dokumentów nie zdecydował się na zastosowanie tej procedury. Nawet w związku z tak kontrowersyjną konwencją, jak konwencja antyprzemocowa.