84 Horyzont Jagielloński

Poniżej prezentujemy skrót informacji z najnowszego „Horyzontu Jagiellońskiego”. To publikowany cyklicznie przegląd najważniejszych faktów, analiz i komentarzy z ostatniego tygodnia.

1. Polska (Bartosz Bieliszczuk)

1.1. Minister obrony Bułgarii z wizytą w Polsce

Minister obrony Bułgarii odwiedził Warszawę 16 lutego. Podczas spotkania dyskutowano głównie na temat kryzysu ukraińskiego oraz postanowień szczytu NATO w Newport. Ministrowie zadeklarowali koncentrację na wspólnych ćwiczeniach i wymianie doświadczeń w sprawie modernizacji armii. Polska ma także pomóc w serwisowaniu bułgarskich MiG-ów 29.

1.2. Rosja zakazuje importu polskich serów

Rosyjska Federalna Służba Nadzoru poinformowała o wprowadzeniu zakazu na import polskich wyrobów serowych i seropodobnych. Embargo obowiązuje od piątku 20 lutego. Jak skomentował sprawę minister rolnictwa Marek Sawicki: Uczestniczymy w medialnej grze i wojnie rosyjsko-unijnej, i Polska rzeczywiście jest do tej wojny używana.

2. Europa (Paula Trzuskolas)

2.1. Rosja zyskuje kolejnego sprzymierzeńca?

Do państw, których polityka będzie bardziej przychylna Rosji, może dołączyć Cypr. Pojawiły się pogłoski dotyczące powstania rosyjskiej bazy wojskowej na wyspie. Prezydent Nikos Anastasiadis, który pod koniec miesiąca spotka się z Putinem w Moskwie, zapewnia, że mowa będzie tylko o udostępnieniu Rosjanom baz w Limassol i Pafos w sytuacjach kryzysowych. Czołowi cypryjscy politycy przekonują, że nie ma mowy o żadnej głębszej współpracy. To kompletna bzdura! – podkreśla minister spraw zagranicznych Joannis Kasulides, pytany o bazy. Inne państwa europejskie, zaniepokojone możliwym porozumieniem, przypominają Cyprowi o niewyłamywaniu się ze wspólnej postawy wobec Rosji.

2.2. Deputowani Izby Lordów krytykują europejską politykę ws. Ukrainy

UE nie zdawała sobie sprawy z tego, jak głęboka jest wrogość Rosji wobec planów Brukseli dotyczących pogłębienia relacji z Ukrainą; Stosunki między UE a Moskwą od dawna opierały się na optymistycznym założeniu, że Rosja zmierza w kierunku systemu demokratycznego; UE, a w konsekwencji także Wielka Brytania,jest winna temu, że weszła w ten kryzys jak lunatyk – to główne tezy płynące z raportu opublikowanego przez komisję ds. UE brytyjskiej Izby Lordów. Politycy zarzucają Unii, w tym brytyjskim rządzącym, zbyt nierozsądne podejście do kwestii Ukrainy oraz wiele zaniedbań, np. zbyt małą ilość specjalistów od spraw Rosji w czasie, gdy zapadały kluczowe decyzje, brak długoterminowej strategii i niewywiązanie się z założeń memorandum budapeszteńskiego z 1994 r., w którym zagwarantowano integralność terytorialną Ukrainie (Wielka Brytania była jednym z czterech sygnatariuszy dokumentu). Brytyjski MSZ odpiera zarzuty, podkreślając nieugiętość i determinację w działaniach.

2.3. Muzułmański „pierścień pokoju” wokół synagogi w Oslo

W zeszłą sobotę w Oslo podczas szabatu około 1300 osób otoczyło główną norweską synagogę „pierścieniem pokoju”. Był to protest przeciwko stereotypom dotyczącym muzułmanów oraz wyrażenie solidarności po serii zamachów o podłożu antysemickim, w tym po strzelaninie pod kopenhaską synagogą sprzed tygodnia. Pomysłodawczynią była 17-letnia Hajrad Arshad, norweska muzułmanka. Za pomocą Facebooka zebrała ponad tysiąc osób do udziału w akcji. Muzułmańska społeczność w Norwegii liczy około 120 tysięcy osób, co stanowi 2,5% ludności kraju.

3. Grupa Wyszehradzka (Łukasz Kołtuniak)

3.1. Słowacja: Fico mówi „nie” redukcji greckiego zadłużenia

Słowacki premier Robert Fico powiedział w wywiadzie dla „Financial Timesa”, iż nie widzi powodu, dla którego Unia powinna zgodzić się na redukcję greckiego zadłużenia. Na Słowacji temat greckich długów jest szczególnie drażliwy. Z powodu sporu wokół polityki wobec krajów południa upadł poprzedni centroprawicowy gabinet Ivety Radiczowej. Przedterminowe wybory parlamentarne w 2012 roku wygrała partia SMER urzędującego premiera. Teraz jednak Fico zdaje się w pełni podtrzymywać stanowisko poprzedniczki. Premier powtarza, że biedna Słowacja nie może spłacać długów bogatej Grecji. Jak piszą „Hospodarske Noviny”, w tej sprawie wykazuje pełną zbieżność ze stanowiskiem rządu Angeli Merkel. Jednocześnie Fico widzi możliwość negocjacji na linii UE-Grecja, z tym, że nie może to w żaden sposób prowadzić do tego, by inne kraje spłacały grecki dług.

3.2. Węgry: Fidesz traci większość konstytucyjną

Rządzący od 2010 roku Fidesz stracił konstytucyjną większość w budapesztańskim parlamencie. Zdecydowały o tym wybory uzupełniające w mieście Veszprem. 12 kandydatów walczyło o fotel zwolniony przez wybranego na eurokomisarza Tibora Navracsicsa. Wygrał bezpartyjny 41-letni nauczyciel angielskiego, popierany przez lewicową opozycję.

4. Europa Południowo-Wschodnia (Bartłomiej Rusin)

4.1. Pro–iantyrosyjskie protesty w Bułgarii

W sobotę 21 lutego w Sofii doszło do protestu obywatelskiego pod hasłem Stop kremlowskiej agresji informacyjnej w Bułgarii, na którym nie dopuszczono żadnych haseł i symboli partii politycznych. Celem protestu, jak zapewniał jeden z organizatorów, było pokazanie, że Bułgaria jest lojalnym członkiem NATO i UE. Dodał, że protestujący oczekują wydania przez obóz rządzący jasnej deklaracji, że Bułgaria jest i będzie członkiem Unii Europejskiej i NATO i że bułgarski rząd uznaje, że to Rosja dokonała agresji na Ukrainę i naruszyła postanowienia porozumienia z Mińska. W czasie protestu dało się zauważyć oprócz bułgarskich wiele ukraińskich flag, grano także ukraińską muzykę. W przyszłym tygodniu protestujący chcą spotkać się z przedstawicielami parlamentu i prezydentem.

W odpowiedzi w niedzielę 22 lutego doszło do kontrprotestu prorosyjsko nastawionych obywateli, którego organizatorem był sofijski oddział Bułgarskiego Sojuszu Antyfaszystowskiego. Uczestnicy opowiedzieli się przeciwko eskalacji konfliktu i wciągania Bułgarii w wojnę na Ukrainie, jak również przeciwko NATO i obecności amerykańskich baz na terenie kraju. Zapowiedzieli, że będą protestować co niedzielę, dopóki nie wstrzyma się przygotowań do wojny i udziału w niej Bułgarii.

4.2. Obchody stulecia kampanii pod Gallipoli odwołane

Nie odbędą się obchody stulecia wybuchu walk o Półwysep Gallipoli (toczonych od kwietnia 1915 do stycznia 1916 roku). Powodem jest brak zainteresowania udziałem ze strony liderów innych państw, którym nie podoba się pomysł, aby organizować obchody równocześnie z setną rocznicą ludobójstwa Ormian przez Turków – obecny rząd chciał przykryć nimi te tragiczne wydarzenia. Za ludobójstwo na narodzie ormiańskim odpowiedzialność ponosi Imperium Osmańskie, które w latach 1915-1917 mogło zamordować nawet 1,5 mln ludzi. Obecny rząd turecki podtrzymuje linię polityki historycznej z poprzednich lat, nie przyznając się do winy.

Napięcie między oboma krajami stało się szczególnie widoczne, kiedy Ankara zdecydowała się na zorganizowanie obchodów dokładnie w setną rocznicę ludobójstwa, zapraszając na wydarzenie przedstawicieli 100 państw świata, w tym prezydenta Armenii Serża Sarkisjana. Ten odrzucił zaproszenie, podkreślając, że Turcja musi uznać to wydarzenie za ludobójstwo. Spór jest kolejnym etapem toczącego się konfliktu, według ekspertów nie musi jednak oznaczać wstrzymania procesu normalizacji stosunków turecko-ormiańskich, jakkolwiek obecnie osiągnęły one najgorszy od dawna poziom.

5. Ameryka Północna i Południowa (Maria Płudowska, Carmen Stachowicz)

5.1. Amerykanie ujawniają rozbrojony potencjał nuklearny

Dowództwo amerykańskich sił zbrojnych ujawniło strzeżone od dekad informacje dotyczące bomby atomowej B-53, którą rozbrojono w 2011 roku, oraz innych pocisków. Moc bomby B-53 miała wynosić dziewięć megaton. Pentagon podał do opinii publicznej także cel, dla którego bomba została skonstruowana – zniszczenie radzieckich bunkrów nuklearnych. W zeszłym roku Stany Zjednoczone podały, że są w posiadaniu ponad 5,1 tys. głowic jądrowych.

6. Bliski Wschód (Sebastian Szydłowski)

6.1. Arabia Saudyjska krytycznie o nalotach na Państwo Islamskie

Książę Turki al-Faisal, były szef saudyjskich służb specjalnych oraz były ambasador w Stanach Zjednoczonych, wyraził wątpliwości co do skuteczności obecnej strategii przeciwko ISIS. Według niego ataki na określone strefy nie są w stanie rozwiązać problemu, jakim jest Państwo Islamskie. Zwrócił uwagę na to, iż koalicja nie działa w sposób skoordynowany: podczas gdy państwa europejskie dokonują nalotów tylko na Irak, państwa arabskie tylko na pozycje w Syrii. Według księcia naloty są zbyt ograniczone, koalicja jest zaś słaba z powodu polityki w Europie oraz braku zaufania na Bliskim Wschodzie. Faisal nie pełni obecnie żadnej decydującej funkcji w Arabii Saudyjskiej, jednak jego opinie oddają generalne spojrzenie saudyjskiego przywództwa na tę sprawę.

6.2. Dżihadyści z Państwa Islamskiego handlują organami

Z powodu spadających cen ropy oraz nalotów koalicji na infrastrukturę ISIS, środki dostarczane ze sprzedaży surowca znacznie się zmniejszyły. Spowodowało to przypadki handlu zwłokami ofiar, przede wszystkim Kurdów, przez dżihadystów – a także ich organami. W grobach na terytorium Iraku odkryto okaleczone zwłoki bez nerek, a lekarze, którzy odmawiali uczestniczenia w procederze, prawdopodobnie zostali zamordowani. Część ekspertów wątpi w te doniesienia, gdyż według nich Państwo Islamskie nie posiada odpowiednich możliwości medycznych i technicznych, które umożliwiałyby podobny proceder.

6.3. Turcja ewakuuje żołnierzy z Syrii

Tureckie siły wkroczyły do północnej Syrii, by ewakuować innych żołnierzy, którzy ochraniali historyczny grób. Przeniesiono również znajdujące się w nim szczątki Sulejmana Szaha. Akcja mająca miejsce w nocy z soboty na niedzielę została przeprowadzona przy pomocy m.in. 39 czołgów, 57 pojazdów opancerzonych i prawie 600 żołnierzy. Siły te przeszły przez Kobane, odzyskane przez kurdyjskie wojska w ubiegłym miesiącu. Turcja, która uznaje obszar z lokalizacją grobowca za swój, nie poinformowała władz w Damaszku o planowanej akcji. Rząd Asada uznał to działanie za rażącą agresję.