75 Horyzont Jagielloński
Poniżej prezentujemy skrót informacji z najnowszego „Horyzontu Jagiellońskiego”. To publikowany cyklicznie przegląd najważniejszych faktów, analiz i komentarzy z ostatniego tygodnia.
1. Polska (Bartosz Bieliszczuk)
1.1. Drony w PKP?
PKP Cargo zamierza wprowadzić drony do monitorowania tras kolejowych. Mają być wykorzystywane do tropienia złodziei węgla – wielkość ubytku transportowanego surowca przez 10 miesięcy b.r. oceniono na 8 tys. ton (a jego wartość na ponad 4 mln zł). W nocy drony mają wykorzystywać kamery termowizyjne. Obecnie spółka jest na etapie testów nowego rozwiązania.
1.2. Szwedzi chcą budować okręty podwodne wspólnie z Polakami
Podczas Warsaw Security Forum pierwszy wiceprezes Saab ds. Europy Centralnej i Wschodniej, Tobias Wennberg, przekonywał o korzyściach płynących ze współpracy polsko-szwedzkiej w zakresie budowy okrętów podwodnych. Według koncernu program modernizacyjny polskiej marynarki jest zbieżny ze szwedzkimi planami rozwoju broni podwodnej. Jeśli zdecydujecie się na okrętową, strategiczną współpracę, dołożymy starań, aby zbudować modelowe rozwiązania dotyczące polonizacji technologii i sprawiedliwego udziału w korzyściach z kooperacji i eksportu uzbrojenia – mówił Wennberg.
2. Europa (Paula Trzuskolas)
2.1. Rosja finansowała kampanię francuskiego Frontu Narodowego
Francuski Front Narodowy otrzymał pożyczkę w wysokości 9 mln euro od First Czech Russian Bank (FCRB) na potrzeby kampanii wyborczej. Ugrupowanie wcześniej zwracało się z prośbą o kredyt do francuskich banków, a także Włoch, Hiszpanii, USA i wielu innych państw, jednak tylko z Rosji otrzymano zgodę na udzielenie pożyczki. Należy jednak dodać, że prorosyjskie sympatie Frontu były widoczne już wcześniej. Co ciekawe, elektoratowi FN niekoniecznie to przeszkadza, a radykalne ugrupowanie wskazuje się jako jednego z faworytów w wyborach w 2017 roku.
2.2. Bezrobocie we Włoszech rośnie
Stopa bezrobocia we Włoszech wzrosła powyżej 13% w październiku, co stanowi rekord od recesji z czasów II wojny światowej. Bezrobocie wśród młodych (15-24 lata) wynosi 43,3%. Sytuacja pogorszyła się od września, co budzi duży niepokój rządzących. Premier Matteo Renzi stara się szczególnie walczyć ze związkami zawodowymi i tymi politykami, którzy wstrzymują reformy na rzecz bardziej elastycznego rynku pracy. Zmiany nadal są dyskutowane, a po zatwierdzeniu musi upłynąć pół roku na wydanie szczegółowych decyzji, umożliwiających wprowadzenie ich w życie. Oznacza to, że sytuacja może nie poprawić się nawet przez rok.
2.3. Skradziono części z Mistrala produkowanego we Francji dla Rosji
Sprzęt elektroniczny, w tym dyski twarde i specjalistyczne urządzenia, zostały skradzione z Mistrala w porcie Saint-Nazaire. Śledztwo już zostało rozpoczęte; niewykluczone jednak, że elementy zostały skradzione wcześniej. Nie znaleziono żadnych śladów włamania, a Rosjanie nie są podejrzewani w tej sprawie. Śledczy nie podają szczegółów. Emmanuel Godez, rzecznik stoczni DCNS, powiedział, że urządzenia nie zawierały poufnych czy wrażliwych danych.
3. Europa Południowo-Wschodnia (Bartłomiej Rusin)
3.1. Aktywiści państwa islamskiego zatrzymani w Bułgarii
We wtorek 25 listopada doszło do zatrzymania 7 osób oskarżonych o propagowanie idei Państwa Islamskiego i nawoływanie do udziału w wojnie na Bliskim Wschodzie. Jedną z nich jest imam meczetu w mieście Pazardżik, Ahmed Musa, który miał koordynować działania pozostałych osób i szczególnie silnie nawoływać do wojny. Zatrzymanie jest wynikiem akcji zorganizowanej przez funkcjonariuszy Państwowej Agencji Bezpieczeństwa Narodowego, przeprowadzonej w 5 miastach południowej Bułgarii. Prokuratura w Pazardżiku podjęła decyzję o tymczasowym zatrzymaniu podejrzanych, których oskarżono o propagowanie ideologii antydemokratycznej i wspieranie terrorystów spod znaku Państwa Islamskiego.
3.2. Przewodniczący tureckiego parlamentu z wizytą w Albanii
Cemil Cicek spotkał się w Tiranie w ubiegłą środę z najwyższymi przedstawicielami Albanii – prezydentem Bujarem Nishanim i premierem Edim Ramą. W czasie spotkania poruszono szereg tematów, m.in. kwestię ludobójstwa Ormian w czasie I wojny światowej i wysiłków ich diaspory na rzecz uznania prawnej odpowiedzialności Turcji za tamte wydarzenia. Cicek stwierdził, że w Turcji istnieje wola zmierzenia się z problemami historycznymi, ale sprzeciwia się przenoszeniu tych kwestii na fora parlamentów w krajach, gdzie funkcjonuje mniejszość ormiańska. Cicek zaproponował, żeby to Stambuł został siedzibą sekretariatu międzyparlamentarnego zgromadzenia krajów Europy Południowo-Wschodniej, które Turcja jest gotowa finansować przez kolejnych 5 lat.
4. Wschód (Igor Keller)
4.1. Zaproponowano wydalenie Janukowycza z Rosji
Deputowany Dumy Państwowej z „Jednej Rosji” uważa, że były prezydent Ukrainy Wiktor Janukowycz powinien być sądzony w ojczyźnie: Dla Janukowycza nie ma miejsca w Rosji. Ta osoba zdradziła ukraiński naród i uciekła, trzeba ją odnaleźć i osądzić w domu. Nie powinniśmy go wspierać – powiedział Jakuszew. Według niego podobni Janukowiczowi politycy nie powinni mieć schronienia w Rosji.
4.2. MSZ nie uważa za skandaliczne wzajemnego wydalenia dyplomatów
MSZ Rosji poinformowało, że wydaliło kilku polskich dyplomatów za działalność niezgodną z ich statusem, w odwecie za wydalenie rosyjskich dyplomatów z Polski. W dyplomacji od czasu do czasu takie przypadki się zdarzają. To, co się wydarzyło, w żadnym razie nie nazwałabym skandalem. O ile to, co się wydarzyło, nie jest oczywiście pozytywnym sygnałem, to odbyło się w cywilizowany sposób, przy normalnej współpracy dwóch MSZ – powiedziała ambasador Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz dla „RIA Novosti”. Grzegorz Schetyna ocenił te wydarzenia jako „sprawę zamkniętą”.
4.3. Do ukraińskiego rządu mogą trafić współpracownicy Saakaszwiliego
W ukraińskim rządzie mogą znaleźć się cudzoziemcy – z taką inicjatywą wystąpił prezydent Poroszenko. Nakazał deputowanym do Werchownej Rady przygotować odpowiedni projekt ustawy. Akt ten ma umożliwić powoływanie na stanowiska w państwowej administracji cudzoziemców, na przykład z USA lub Gruzji.
5. Ameryka Północna i Południowa (Carmen Stachowicz, Maria Płudowska)
5.1. Pentagon wysyła samoloty bojowe do Iraku
Kilkanaście samolotów szturmowych typu A-10 zostało wysłanych przez Pentagon do Iraku. Wyspecjalizowane we wspieraniu piechoty i precyzyjnych atakach na cele lądowe, samoloty mają mały zasięg, a więc ich efektywność zależy od zajmowanej pozycji. Maszyny służyły armii amerykańskiej w Afganistanie, teraz prawdopodobnie pomogą w nalotach na bazy islamistów.
5.2. Chuck Hagel podaje się do dymisji
Amerykańskie media poinformowały o dymisji Chucka Hagela, sekretarza obrony. Barack Obama przyjął rezygnację szefa Pentagonu. Zgodnie z prawem zachowa on swój urząd do momentu wybrania i zatwierdzenia następcy. „New York Times” sugeruje, że prezydent Stanów Zjednoczonych nakłonił Hagela do podjęcia decyzji o odejściu. Szef Pentagonu w śmiałych słowach krytykował interwencję USA w Syrii oraz nie krył odmiennego podejścia do wielu kwestii militarnych. Chuck Hagel to wybitny polityk republikański, weteran wojny w Wietnamie. Wybranie godnego zastępcy nie będzie łatwe, jednak nieoficjalnie największe szanse mają podsekretarz obrony Michèle Flournoy oraz zastępca ustępującego sekretarza Ashton Carter.
Nie słabnie fala protestów związana z incydentem z sierpnia, kiedy biały policjant śmiertelnie ranił czarnoskórego nastolatka. Darren Wilson został uniewinniony przez ławę przysięgłych stanu Missouri. Policja wydała oświadczenie, na mocy którego wszystkie dowody rzeczowe związane ze sprawą zostaną opublikowane w przestrzeni publicznej. Wydarzenie to zapoczątkowało lawinę debat, protestów ulicznych i starć na terenie całego państwa. Zamieszki wybuchły nie tylko w Ferguson, ale także w Nowym Jorku, Los Angeles, Bostonie i Atlancie. Mieszkańcy solidaryzują się z rodziną ofiary, odczytując incydent jako akt nienawiści rasowej. Policja zatrzymała ok. 400 osób w mieście Ferguson, oskarżając ich o rozboje, niszczenie mienia i rabunki. Uniewinniony policjant zapowiedział, że zamierza zrezygnować z pełnionej funkcji.
6. Afryka (Wojciech Gil)
6.1. Nigeria: seria ataków na północy kraju
Na północy Nigerii, w stanach Borno oraz Kano, doszło w ubiegłym tygodniu do serii ataków terrorystycznych, w wyniku których zginęło łącznie ponad 160 osób. Pierwszy z zamachów został przeprowadzony przez dwie kobiety, które dokonały detonacji na placu miasta Maiduguri – stolicy Borno. Drugi atak odbył się podczas piątkowych modlitw w głównym meczecie Kano, gdzie napastnicy poza materiałami wybuchowymi użyli także broni maszynowej. Jak dotąd żaden podmiot nie przyznał się do ubiegłotygodniowych ataków, jednak prawdopodobnie odpowiada za nie Boko Haram, w coraz większym stopniu kontrolująca północne obszary kraju.
6.2. Francois Hollande z wizytą w Gwinei
W ubiegły piątek prezydent Francji przyjechał do Gwinei w celu wsparcia tego kraju w walce z epidemią wirusa Ebola. Podczas jednodniowej wizyty Hollande obiecał pomoc rządowi w Konakry m.in. poprzez przeznaczenie 125 milionów dol. na otwarcie dwóch klinik specjalistycznych. Wizyta francuskiego prezydenta ma szczególne znaczenie jako pierwsza tego typu podróż przywódcy ze „świata zachodniego”, który przybył w miejsce epidemii. Wydarzenie zbiegło się z ogłoszeniem wdrażania w Gwinei błyskawicznych testów na obecność wirusa, które w opinii np. specjalistów z fundacji Wellcome Trust mogą okazać się krokiem milowym w kontrolowaniu problemu. Według ostatnich danych WHO, dotychczas w wyniku Eboli umarło 7 tys. osób, a ok. 16 tys. zostało zakażonych (przypadki zarejestrowane).
6.3. Wiceprezydent Zimbabwe wykluczona z Komitetu Politycznego ZANU-PF
Wiceprezydent Zimbabwe, Joice Mujuru, została wykluczona z kandydowania do Komitetu Centralnego rządzącej w kraju partii – ZANU-PF (Afrykański Narodowy Związek Zimbabwe – Front Patriotyczny). Decyzja ta praktycznie przekreśla możliwość objęcia przez Mujuru jakiegokolwiek istotnego stanowiska w ugrupowaniu. Uniemożliwienie wiceprezydent dostania się do najwyższego gremium przypisywane jest m.in. skonfliktowanej z nią żonie szefa państwa, Grace Mugabe. Joice Mujuru do czasu tej decyzji często wymieniana była jako potencjalna sukcesorka rządzącego krajem od 1980 r. Roberta Mugabe.
6.4. Polski misjonarz uwolniony
W Republice Środkowoafrykańskiej z rąk rebeliantów uwolniony został ks. Mateusz Dziedzic. Misjonarza porwano w połowie października w zachodniej części kraju, ok. 50 km od granicy z Kamerunem, a w niewoli przebywał łącznie 44 dni. Jak podaje na swojej stronie Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP, oswobodzenie ks. Dziedzica możliwe było dzięki wielostronnej współpracy Polski, Kamerunu, Republiki Środkowoafrykańskiej, Republiki Konga oraz Francji.
7. Bliski Wschód, Afryka Północna (Sebastian Szydłowski)
7.1. Protesty w Kairze po uniewinnieniu Mubaraka
Ponad tysiąc osób zebrało się w stolicy Egiptu po decyzji o uniewinnieniu przez sąd byłego prezydenta Hosniego Mubaraka. Był oskarżony m.in. o krwawe stłumienie demonstracji przeciw jego rządom podczas Arabskiej Wiosny Ludów w 2011. Miał wydać rozkaz użycia ostrej amunicji przeciwko protestującym, w związku z czym życie straciło kilkaset osób. W 2012 roku za stłumienie protestów Mubarak został skazany na dożywocie, jednak ze względów proceduralnych sprawę uchylono i skierowano do ponownego rozpatrzenia.
7.2. Około 400 osób zginęło podczas walk w Benghazi
Według danych dostarczonych przez służby medyczne, w walkach toczonych od połowy listopada pomiędzy siłami rządowymi a grupami islamskich ekstremistów, zginęło około 400 osób. Benghazi to drugie co do wielkości miasto w Libii.
7.3. Naloty koalicji nie osłabiają Państwa Islamskiego
Taką opinię wyraził syryjski minister spraw zagranicznych Walid al-Moualem. Oświadczył on, iż mimo trwających od dwóch miesięcy nalotów koalicji pod przywództwem USA, Państwo Islamskie nie straciło na sile. Oznajmił, że Syria była gotowa do przystąpienia do koalicji, jednak Stany Zjednoczone odmówiły współpracy z prezydentem Baszszarem al-Asadem. Wspomniał także o roli Turcji, która powinna poprawić kontrolę swojej granicy, przekraczanej przez dżihadystów.
8. Azja Pacyficzna (Ewa Strankowska)
8.1. Najdłuższa trasa kolejowa zaczyna się w Chinach
18 listopada 82-wagonowy pociąg wyruszył przemysłowego miasta Yiwu, rozpoczynając najdłuższą na świecie podróż składu towarowego, która ma się zakończyć po 21 dniach w Madrycie. Trasa pociągu – 6200 mil – to część większego projektu Państwa Środka, który ma doprowadzić do pogłębienia więzi między rozwijającą się chińską gospodarką i rynkami europejskimi. Państwowa telewizja Xinhua opublikowała ostatnio plany kolejnej linii łączącej Chiny z Europą przez Turcję. Wizja Nowego Srebrnego Szlaku pokazuje ambicje Pekinu w kwestii wzmocnienia pozycji w handlu międzynarodowym, zwiększenia obecności na morzach oraz ściślejszego powiązania infrastruktury i rynków europejskich z chińskim.
8.2. Chiny sfinansują budowę terminalu LNG i rurociągu w Pakistanie
Pekin podpisał z Islamabadem umowę, zgodnie z którą Państwo Środka sfinansuje budowę terminalu LNG i projekt gazociągu w Pakistanie. Koszt obu inwestycji szacowany jest na 3 miliardy dolarów. Porozumienie zostało podpisane podczas wizyty premiera Nawaz Sharif w Chinach. Pekin ma pokryć 85% kosztów budowy rurociągu z portu Gwadar do Nawabshah. Planowany terminal LNG będzie drugim w Pakistanie; pierwszy ma zostać zbudowany w lutym przyszłego roku.
8.3. Kolejna fala przemocy w Xinjiang
Co najmniej 15 osób zostało zabitych, a 14 rannych podczas ataku w zachodnim regionie Chin, Xinjiang – podały państwowe media. Przemoc zaczęła się od ataku grupy „terrorystów” w Shache, 200 km od stolicy regionu, Kashgar. Xinjiang jest w większości zamieszkiwany przez muzułmańską mniejszość etniczną – Ujgurów. Od początku tego roku w zginęło tam już ponad 150 osób. Chiny oskarżają o przemoc Ujgurów walczących o niepodległość regionu. Potwierdzenie danych nie jest łatwe ze względu na ograniczony dostęp do ściśle kontrolowanych informacji. Władze państwowe stosują coraz silniejsze represje wobec Ujgurów, co zdaniem aktywistów zwiększa skalę przemocy.
