74 Horyzont Jagielloński
Poniżej prezentujemy skrót informacji z najnowszego „Horyzontu Jagiellońskiego”. To publikowany cyklicznie przegląd najważniejszych faktów, analiz i komentarzy z ostatniego tygodnia.
1. Polska (Bartosz Bieliszczuk)
1.1. „The Economist” pozytywnie o polskich firmach
Gazeta zwraca uwagę na polskie firmy, które coraz lepiej radzą sobie na obcych rynkach, często przejmując zagranicznych rywali. Spośród dynamicznych polskich firm „The Economist” jako przykłady podaje Nowy Styl, czwartego w Europie producenta mebli, który niedawno wykupił dwie niemieckie firmy; InPost, którego skrytki można znaleźć już w 9 krajach; Comarch, który otworzył dwa centra analizy danych w Niemczech; oraz PESA, która dwa lata temu wygrała przetarg na dostawy lokomotyw do Niemiec. Obok wspomnianych firm wymieniani są także tacy giganci jak KGHM, który inwestuje w Chile i Kanadzie czy Grupa Azoty, zainteresowana inwestycjami w Afryce i Europie.
1.2. Komorowski: Polska wspiera Mołdawię i Ukrainę
Podczas wizyty w Kiszyniowie prezydent Bronisław Komorowski spotkał się z prezydentem Mołdawii, Nicolaem Timoftim, oraz prezydentem Ukrainy, Petrem Poroszenką. Zadeklarował, że Polska wspiera prozachodni kurs tych państw. Życzymy i Ukrainie i Mołdawii, a także Gruzji, odnalezienia skutecznej drogi w kierunku świata zachodniego – mówił Komorowski. Wsparcie dla Ukrainy zadeklarował też mołdawski prezydent, wyrażając nadzieję na pomoc w uregulowaniu problemu Naddniestrza.
2. Europa (Paula Trzuskolas)
2.1. Papież zagrożony?
W czwartek poinformowano, że ochrona papieża Franciszka – ku niezadowoleniu samego ochranianego – została wzmocniona. Działania zostały podjęte w związku z rosnącą falą terroryzmu islamskiego, zagrażającą także Europie. Głowa Kościoła może stanowić szczególnie pożądany obiekt ataku. Papież Franciszek znany jest ze swojej niechęci do zbytniej ochrony. Nie ułatwia pracy żandarmerii, odmawiając poddawania się kolejnym środkom bezpieczeństwa. Zagrożenie nie jest jednak na tyle silne, aby ochrona miała wdrażać nadzwyczajny plan ochrony papieża.
2.2. Wielka Brytania nie ograniczy napływu imigrantów?
Theresa May, minister spraw wewnętrznych Wielkiej Brytanii i członek Partii Konserwatywnej, ocenia, że Zjednoczonemu Królestwu nie uda się ograniczyć napływu imigrantów, ponieważ jest dla nich zbyt atrakcyjnym miejscem. Podjęte do tej pory kroki nie są w stanie zatrzymać zjawiska. Jednakże pani minister zapowiada, że jedną z dróg do redukcji będzie próba renegocjacji relacji na linii Wielka Brytania-Unia Europejska.
2.3. Islandia chce wolnego handlu z Japonią
Islandia chce zacieśnienia więzi handlowych z Japonią, aby wspomóc wzrost gospodarczy. Drogą do tego miałoby być osiągnięcie porozumienia w kwestii wolnego handlu. W ubiegły poniedziałek minister spraw zagranicznych Gunnar Sveinsson spotkał się w Tokio ze swoim odpowiednikiem – Fumio Kishidą. Przedstawiciele obu państw omawiali również kwestie związane z połowem wielorybów, które są głęboko zakorzenione w kulturze Islandii i Japonii, a coraz częściej potępiane na arenie międzynarodowej.
3. Europa Południowo-Wschodnia (Bartłomiej Rusin)
3.1. Daniel Mitow na szczycie Rady Atlantyckiej w Stambule
Szef bułgarskiego MSZ w czasie specjalnej sesji plenarnej podkreślił konieczność odbudowy wiary Europy we własne siły i walki o wartości, które stały się fundamentem europejskiej tożsamości. Mitow poparł ideę rozszerzania UE o kolejne kraje, zwracając się do członków Wspólnoty, aby swoimi działaniami bardziej zachęcali kolejne państwa do integracji z Zachodem. W przemówieniu ministra nie zabrakło akcentów dotyczących polityki energetycznej, jednego z najważniejszych tematów szczytu w Stambule. Minister zwrócił uwagę na zależność regionu Europy Południowo-Wschodniej od jednego dostawcy (Rosji), niedostatecznie rozwiniętą infrastrukturę przesyłową oraz wyższe o 40 proc. ceny surowców w stosunku do tych płaconych przez kraje zachodnie. Podstawowym, zdaniem Mitowa, zadaniem w tej sferze jest uniezależnienie się od jednego dostawcy, czemu sprzyja koncepcja unii energetycznej oraz integracja państw UE.
3.2. Prezydent Albanii komentuje kryzys na Bliskim Wschodzie
Albańska głowa państwa, Bujar Nishani, w przemówieniu na sesji plenarnej w czasie szczytu energetyczno-ekonomicznego w Stambule szeroko komentował wydarzenia na Bliskim Wschodzie oraz wpływ, jaki mają one na państwa bałkańskie. Nishani zwrócił przede wszystkim uwagę na zagrożenie akcją rekrutacyjną, prowadzoną przez Państwo Islamskie w krajach regionu. Jak stwierdził, bojownicy zachęcają potencjalnych rekrutów pustymi obietnicami o charakterze finansowym i duchowym. Prezydent odniósł się również do kwestii wojny w Syrii, stwierdzając, że nie ma przyszłości dla prezydenta Baszszara al-Asada, który dopuszczając się okrutnych działań właściwych dla reżimów rządzonych przez dyktatorów, stracił legitymację do rządzenia krajem i narodem syryjskim. Odnośnie do Iraku Nishani stwierdził, że Albania zawsze była zwolennikiem stabilizacji oraz implementacji rządów prawa na całym jego terytorium. Dodał, że Albania jest zaniepokojona pogarszającą się sytuacją w tym kraju. Nishani podkreślił, że celem ekstremistów jest nie tyle budowa kalifatu – jako że ich ofiarą padło wielu wyznawców islamu – a wzbogacenie niektórych bojowników, za czym nie stoją względy ideologiczne czy społeczne.
3.3. Klaus Iohannis będzie nowym prezydentem Rumunii
Niespodziewane zwycięstwo odniósł kandydat centroprawicy (PNL) Klaus Iohannis w drugiej turze wyborów prezydenckich, która odbyła się w Rumunii 16 listopada br. Iohannis zdobył 54,4 proc. poparcie, wyprzedzając urzędującego premiera i lidera po pierwszej turze, Wiktora Pontę (PSD). Zwycięstwo Iohannisa jest o tyle zaskakujące, że po pierwszej turze Ponta dysponował wydawać by się mogło bezpieczną, 10-procentową przewagą w sondażach. Wskazuje się, że na porażkę Ponty wpłynęły przede wszystkim problemy z głosowaniem poza granicami kraju, które zmusiły wielu Rumunów do wielogodzinnego stania w kolejkach i zakończyły się skandalem. W efekcie do drugiej tury poszło ponad 64 proc. uprawnionych do głosowania, tzn. o około 20 proc. więcej niż w pierwszej, oddając głosy w większości na lidera PNL. W jednym z pierwszych wystąpień Iohanniszapowiedział reformę systemu głosowania dla Rumunów zamieszkujących poza granicami kraju.
4. Afryka (Wojciech Gil)
4.1. Kenia: egzekucja 28 cywilów przez Asz-Szabab
Asz-Szabab dokonała w ubiegłą sobotę egzekucji 28 cywilów podróżujących autobusem z miasta Mandera do stolicy kraju – Nairobi. Jak określił rzecznik organizacji, Sheikh Ali Mohamug Rage, operacja ta była odwetem za zbrodnie dokonane przez kenijskich krzyżowców przeciwko muzułmańskim braciom w Mombasie. Kilka dni wcześniej siły rządowe Kenii przeprowadziły szeroko zakrojoną akcję na wschodzie kraju, w wyniku której aresztowano kilkuset bojowników islamskich oraz przejęto znaczne ilości materiałów wybuchowych. Według świadków sobotniego ataku, terroryści w ramach zemsty oddzielili od pasażerów autobusu wyznawców islamu, których uwolniono, a następnie rozstrzelali pozostałych podróżnych. W odpowiedzirząd w Nairobi przeprowadził kolejne ataki wymierzone w bazy Asz-Szabab, na skutek których zginęło ponad 100 islamistów.
4.2. Państwo Islamskie przejmuje kontrolę na libijskim miastem
Bojownicy Państwa Islamskiego przejęli całkowitą kontrolę nad libijskim miastem Derna. Zamieszkała przez ponad 100 tys. ludzi, posiadająca dostęp do Morza Śródziemnego miejscowość położona jest relatywnie blisko obecnej siedziby legalnych władz – Tobruku. Według doniesień, struktury islamistów w Libii rozwijają się niezwykle skutecznie, co możliwe jest m.in. dzięki napływowi weteranów z Iraku i Syrii. Bojownicy ISIS, korzystając z pogłębiającego się kryzysu w kraju, zorganizowali już bazy m.in. w Bengazi, Syrcie, Al-Chums oraz Trypolisie. Przedstawiciele Państwa Islamskiego w Dernie przyznali się ponadto do przeprowadzenia niedawnych ataków samobójczych na terenie Libii.
5. Bliski Wschód (Sebastian Szydłowski)
5.1. Porozumienie między Państwem Islamskim i Al-Kaidą
Bojownicy z obu organizacji podczas spotkania, które odbyło się w północnej Syrii, ustalili, że połączą siły w walce z przeciwnikami zamiast zwalczać się nawzajem. Poprzednio dżihadyści z ugrupowania Al-Kaida Front al-Nusra i Państwa Islamskiego walczyli ze sobą o dominację wśród rebeliantów przeciwko władzom w Syrii.
5.2. Armia Państwa Islamskiego to minimum 200 tys. ludzi
Taką opinię wyraził szef kancelarii prezydenta irackiego Kurdystanu, Fuad Hussein, w wywiadzie dla „Independent on Sunday”. Mówimy o państwie mającym wojskowe i ideologiczne umocowanie. Kalifat nie tylko chce, by wszyscy umieli posługiwać się bronią, ale także by każdy przeszedł ideologiczną indoktrynację. Będą walczyli na śmierć i życie i są niebezpieczni, ponieważ są dobrze przeszkoleni – powiedział Hussein.
5.3. Pierwszy rosyjski Mistral zostanie wysłany na Morze Śródziemne
Jak podaje francuski portal „Intelligence Online”, jeżeli Rosja otrzyma od Francuzów okręt desantowy typu Mistral, wyśle go niezwłocznie na pomoc władzom w Syrii. Ten manewr niewątpliwie wzmocni w regionie pozycję Moskwy, jak i władz w Damaszku, które wciąż zmagają się z Państwem Islamskim i rebelią. Rosja dała Francji czas do końca listopada na dostarczenie pierwszego okrętu, w przeciwnym razie będzie domagać się ogromnego odszkodowania za złamanie kontraktu.
5.4. Biden i Erdogan o walce z IS i wzmocnieniu opozycji w Syrii
Podczas spotkania, które odbyło się w Turcji, wiceprezydent Stanów Zjednoczonych oraz prezydent Turcji rozmawiali o problemie Państwa Islamskiego. USA oczekują większego zaangażowania się Turcji w ten konflikt, natomiast władze tureckie wiążą ewentualnie działania ze wzmocnieniem opozycji w Syrii i obaleniem rządów Baszszira al-Assada.
5.5. Państwo Islamskie chce bić własne monety
Bojownicy z ISIS masowo wykupują złoto, srebro i miedź na rynkach surowców, aby wprowadzić własną walutę. Wygłoszono oświadczenie o planach islamistów, którzy chcą wprowadzić trzy gatunki monet na podobieństwo dawnego kalifatu. Eksperci są sceptyczni co do możliwości wprowadzenia własnego, nowoczesnego systemu walutowego przez dżihadystów z Państwa Islamskiego.
5.6. Trwają rozmowy w sprawie irańskiego programu nuklearnego
Ministrowie spraw zagranicznych grupy 5+1, czyli pięciu stałych członków Rady Bezpieczeństwa ONZ (USA, Wielka Brytania, Rosja, Francja, Chiny) oraz Niemiec i Teheranu rozmawiają w Wiedniu. Wciąż nie ma zgody co do charakteru porozumienia, jednak termin jego zawarcia upływa w poniedziałek. Rozmowy są kontynuacją umowy tymczasowej podpisanej w Genewie w ubiegłym roku. Według anonimowego członka irańskiej delegacji pełne porozumienie jest niemożliwe do osiągnięcia w tym terminie. Należy pamiętać, że poprzednie rozmowy – w lipcu –nie przyniosły rezultatu, więc ostateczny termin ustalono do 24 listopada tego roku. Władze w Iranie podtrzymują, iż programu nuklearnego chcą używać tylko do uzyskania energii jądrowej.
6. Azja Pacyficzna (Ewa Strankowska)
6.1. I Światowa Konferencja Internetowa w Wuzhen
19 listopada w Wuzhen, miejscowości znajdującej się we wschodniej prowincji Chin Zhejiang, rozpoczęła się I Światowa Konferencja Internetowa. Około 100 specjalistów, ekspertów i urzędników z blisko 100 państw podczas tego trzydniowego wydarzenia rozmawiało o światowej łączności internetowej i wspólnym zarządzaniu. Wśród uczestników znaleźli się między innymi założyciele 3 najważniejszych firm internetowych w Chinach: Alibaba, Tencen i Baidu, a także kierownicy światowych gigantów: Apple’a, Amazona, Google’a czy Facebooka. Prezydent Chin Xi Jinping wyraził nadzieję, że państwa będą w stanie wspólnie stworzyć cyberprzestrzeń pokoju, bezpieczeństwa, otwartości i współpracy oraz międzynarodowy system zarządzania Internetem oparty na multilateralizmie, demokracji i przejrzystości. Wicepremier Ma Kai wezwał do podjęcia wspólnych starań w celu rozwoju infrastruktury internetowej, wzmocnienia wymiany technologii internetowych oraz zapewnienia bezpieczeństwa w cyberprzestrzeni. W ciągu ostatnich 10 lat Chiny poczyniły ogromne postępy w rozwoju Internetu, czego efektem jest np. najbardziej aktywny handel internetowy na świecie. 632 mln użytkowników Internetu w Chinach sprawia, iż państwo to ma ogromne znaczenie w tej sferze gospodarki.
7. Nauka i technika (Tomasz Uthke)
7.1. Niemcy zamówiły izraelski system obronny dla lotnictwa
System ma chronić duże samoloty (transportowe, ale również cywilne) przed pociskami kierowanymi na ciepło. Do jego uruchomienia wystarczy niewielka wieżyczka zamontowana w kadłubie maszyny. W przeciwieństwie do poprzednich rozwiązań DIRCM działa kierunkowo – razi wrogi pocisk podczerwienią lasera, co „oślepia” jego układ naprowadzania. Dotychczas starano się mylić pociski np. przez wyrzucanie flar imitujących cel, jednak nowoczesne rakiety potrafią wyróżnić wśród nich cel właściwy.
