67 Horyzont Jagielloński
Poniżej prezentujemy skrót informacji z najnowszego „Horyzontu Jagiellońskiego”. To publikowany cyklicznie przegląd najważniejszych faktów, analiz i komentarzy z ostatniego tygodnia.
1. Polska (Bartosz Bieliszczuk)
„Economic Times” pisze o problemach na linii Warszawa-Paryż. Strona polska ogłosiła, że sprzedaż francuskich okrętów Rosji sprawia, że Polsce trudno byłoby wybrać francuskie koncerny do budowy elementów polskiej tarczy antyrakietowej. Artykuł wspomina też o wywiadzie, jakiego udzielił minister Siemoniak „Rzeczpospolitej”. Polski minister wprost stwierdził w nim, że kontrakt rosyjsko-francuski nie pomaga w podjęciu pozytywnych [dla Francji] decyzji. Siemoniak wyraził nadzieję, że Francja podejmie mądrą decyzję jako członek NATO.
1.2. Centra finansowe świata – awans Warszawy
„Forsal” pisze o „spektakularnym” awansie Warszawy w rankingu centrów finansowych świata (GFCI) autorstwa Z/Yen Group. Autorzy brali pod uwagę m.in. takie zmienne jak otoczenie biznesowe, rozwój sektora finansowego, kapitał ludzki, reputacja czy kryteria makroekonomiczne. Pierwsze miejsce zajął Nowy Jork, tuż za nim znalazł się Londyn. Warszawa zajęła 60. miejsce, wyprzedzając m.in. Kopenhagę, Madryt, Helsinki czy Moskwę. Jak podkreśla „Forsal”, Warszawa zanotowała najbardziej imponujący wzrost ratingu (…) ze wszystkich 83 sklasyfikowanych centrów – awans o 11 pozycji.
2. Europa (Paula Trzuskolas)
Według raportu generała Volkera Wiekera stan niemieckich wojsk jest bardzo niepokojący. Problemy dotykają zarówno wojsk lądowych i sił powietrznych, jak i marynarki. Ponad połowa sprzętu będącego na wyposażeniu niemieckich sił zbrojnych nie nadaje się do użytku. Przykładowo z 31 śmigłowców Tiger sprawnych jest 10, a 3 z 5 samolotów rozpoznawczych P3-C Orion nie może wystartować ze względu na liczne usterki. Do wielu maszyn brakuje części lub znajdują się w remoncie. Posłowie z komisji obrony, którzy wysłuchali raportu, byli nim „przerażeni”. Nie wiadomo jednak, czy nakłady na niemiecką armię zostaną zwiększone.
2.2. Drugie referendum niepodległościowe w Szkocji?
Szkocki sekretarz Alistair Carmichael nakłania Nicolę Sturgeon, obecnie jedyną kandydatkę do zastąpienia Alexa Salmonda na stanowisku pierwszego ministra, aby nie podejmowała szybkich kroków w celu zorganizowania kolejnego referendum. Sturgeon nie zdradza swoich planów w tej kwestii, mówiąc, że zadecyduje opinia publiczna. Carmichael podkreśla, że najważniejsza jest teraz solidarność Szkotów po dzielącym wyniku referendum. Podkreśla, że powinno się zaakceptować jego rezultat i zająć sprawami bardziej kluczowymi dla kraju. Jeśli Nicola Sturgeon rzeczywiście zastąpi Salmonda, nie wiadomo, jaką będzie prowadzić politykę. Z jednej strony znane jest jej zdanie, że Szkocja powinna być niepodległa, z drugiej deklaruje, że sama nie podejmie żadnych kroków w tę stronę, chyba, że zrobi to naród.
Rząd francuski przyłączył się do koalicji skierowanej przeciwko Państwu Islamskiemu. To zupełnie inny ruch Paryża niż w 2003 roku, kiedy różnica zdań w kwestii walki z terroryzmem nadszarpnęła francusko-amerykańskie relacje. Co jest przyczyną zmian w tej polityce? Francja wie, czego oczekuje się od niej, Francja wie, że broni swoich wartości, Francja wie, że ma do odegrania ważną rolę, a ona nigdy się nie cofnie – oświadczył prezydent François Hollande na Zgromadzeniu Ogólnym Narodów Zjednoczonych w zeszłym tygodniu. Poparcie dla USA jest akceptowanie przez większość społeczeństwa.
Być może Francuzi próbują polepszyć swoją słabnącą rolę w Europie lub przyczyną zmiany frontu jest ich własny problem z islamistami – obawiają się, że jeżeli dojdzie do rozszerzenia wpływów IS, również w ich kraju obudzą się ekstremiści. Francuzi zdają sobie sprawę, że tak naprawdę USA nie potrzebują ich z militarnego punktu widzenia: rolą Paryża jest bardziej legitymizacja postawy Stanów na arenie międzynarodowej, zaangażowanie jest więc krokiem politycznym, a nie wojskowym.
3. Unia Europejska (Bartłomiej Sawicki)
3.1. Przesłuchania kandydatów na unijnych komisarzy
Na stronie internetowej „Commissioner hearings” opublikowano oceny kandydatów na komisarzy. Najlepiej wypadł Chorwat Neven Mimica, kandydat na komisarza ds. współpracy międzynarodowej i rozwoju. Najniżej zaś oceniono wystąpienie Elżbiety Bieńkowskiej kandydatki na komisarza ds. rynku wewnętrznego, przemysłu i przedsiębiorstw. Należy pamiętać, że podstawą oceny były umiejętności komunikacyjne kandydatów na komisarzy europejskich, nie zaś merytoryczne przygotowanie.
Hasłem polskiej kandydatki jest Europo, wróćmy z powrotem do roboty!. Zdaniem Elżbiety Bieńkowskiej Europa potrzebuje zarówno liberalnej, jak i socjalnej polityki gospodarczej. Podczas sesji pytań i odpowiedzi Bieńkowska podkreśliła swoje przekonanie, że Europa powinna być konkurencyjna nie tylko pod względem jakości produktów i usług, ale także pod względem jakości życia.
3.2. Ukraińskie prawodawstwo wciąż niezgodne z prawem europejskim
Sekretariat Europejskiej Wspólnoty Energetycznej kwestionuje zgodność ustawy o energii elektrycznej na Ukrainie z zasadami obowiązującymi wśród państw Wspólnoty. Sekretariat wysłał otwarty list do Kijowa w sprawie klauzuli prawnej ujętej w prawodawstwie dotyczącym energii elektrycznej, w ramach której kwalifikowalność projektu OZE do taryf gwarantowanych dla inwestycji w odnawialne źródła energii zależy od minimalnego udziału towarów i robót pochodzenia ukraińskiego (local content). Sekretariat podkreśla, że klauzula ta narusza dyrektywę 2009/28/WE w sprawie promowania energii ze źródeł odnawialnych, a także artykułu 7 traktatu zakazującego stosowania praktyk dyskryminacyjnych. Wysyłając pismo o wszczęciu postępowania, Sekretariat inicjuje procedurę wstępną, której celem jest danie Ukrainie możliwości zmiany wadliwego przepisu prawnego w ciągu dwóch miesięcy.
Odchodzący szef KE pisze w nim, że umowa stowarzyszeniowa między Ukrainą i UE jest dokumentem, którego stronami są dwa podmioty, zgodnie z prawem międzynarodowym, w związku z czym nie można prowadzić dialogu z wykluczeniem strony ukraińskiej. Szef KE przyjmuje również ustalone na ostatnim trójstronnym spotkaniu (UE-Ukraina-Rosja) porozumienie przesuwające na 31 grudnia 2015 r. datę wejścia w życie umowy stowarzyszeniowej. Według Barroso decyzja ta była elementem kompleksowego planu wprowadzenia pokoju na Ukrainie z zachowaniem integralności terytorialnej kraju i poszanowaniem prawa do samostanowienia. Szef KE powiedział, że UE jest gotowa do dalszych rozmów z Rosją, by zminimalizować ewentualne negatywne dla Rosji skutki wprowadzenia strefy wolnego handlu między Ukrainą i UE, ale nie może być mowy o wprowadzaniu nowych barier w handlu między Ukrainą i Rosją, bowiem taka decyzja byłaby sprzeczna z trójstronnymi ustaleniami. Barroso ma również nadzieję na szybkie porozumienie w sprawie dostaw gazu.
4. Wschód (Adrian Koładka)
4.1. Rozszerzanie NATO w kierunku Bałkanów prowokacją wobec Rosji
Minister spraw zagranicznych FR Siergiej Ławrow oświadczył, iż potencjalna ekspansja NATO na obszar republik byłej Jugosławii – Bośni, Macedonii i Czarnogóry – może być odebrana jako prowokacja. Zdaniem Ławrowa taka polityka Sojuszu jest nieodpowiedzialna, godzi w determinację do zbudowania równego i współdzielonego bezpieczeństwa w Europie, równego dla każdego bez względu na to, czy kraj jest członkiem tego czy tamtego bloku. Wymienione republiki aspirują do członkostwa w Sojuszu i chcą podążyć drogą Albanii i Chorwacji, których akcesja miała miejsce w 2009 r. Największe szanse zdaje się mieć Czarnogóra. W regionie jedynie Serbia, bliski sojusznik Moskwy, nie wyraża zainteresowania integracją z NATO.
4.2. Teheran oferuje Moskwie wsparcie
Prezydent Iranu Hassan Rouhani skrytykował zachodnie sankcje wymierzone przeciwko Rosji. Zadeklarował, że Teheran zapewni Rosji wszelką pomoc, jakiej będzie potrzebować. W jego opinii sankcje są „nieodpowiednim narzędziem”. Ponadto w ubiegłym tygodniu, podczas obrad Zgromadzenia Ogólnego ONZ Rouhani ogłosił, że Iran i Rosja prowadzą dyskusje w sprawie wspólnych projektów w dziedzinie energetyki nuklearnej.
4.3. Rezultaty Szczytu Kaspijskiego
29 września w Astrachaniu prezydenci pięciu państw nadkaspijskich – Rosji, Kazachstanu, Iranu, Azerbejdżanu i Turkmenistanu – wzięli udział w czwartym Szczycie Kaspijskim (poprzednie trzy miały miejsce w latach 2002, 2007 i 2010). Do najistotniejszych efektów Szczytu można zaliczyć wypracowanie jasnych stanowisk w kwestii delimitacji przestrzeni morskiej, dna morskiego i zasobów, a także rozwiązanie problemów dotyczących nawigacji i rybołówstwa. Rozmawiano o budowie linii kolejowej wokół Morza Kaspijskiego oraz perspektywach Korytarza Transportowego Północ-Południe. Wreszcie podpisano porozumienie dotyczące podejmowania wspólnych wysiłków na rzecz zapobiegania i reagowania na zagrożenia w obszarze Morza.
4.4. Wolność Internetu w Rosji ma zostać zachowana
Prezydent Władimir Putin oświadczył, iż Rosja nie będzie ograniczać dostępu do Internetu i nie zamierza go poddać pełnej kontroli. Putin wyjaśnił, że Kreml nie planuje upaństwawiać Internetu. Przy tym jednak konieczne jest zapewnienie bezpieczeństwa w związku ze swobodnym korzystaniem z sieci. Putin zapewnił więc, że rząd już zajmują się przygotowywaniem środków ochronnych.
4.5. Rosja i Turcja porozumiały się w sprawie zwiększenia mocy Blue Streamu
Moskwa i Ankara zdecydowały o zwiększeniu poziomu wykorzystania gazociągu Blue Stream z 16 do 19 mld m3 rocznie. Porozumienie osiągnięto podczas spotkania szefa Gazpromu Aleksieja Millera z ministrem energetyki Turcji Tanerem Jyldyzem. Tym samym Turcja stała się drugim co do wielkości rynkiem zbytu dla Gazpromu, wyprzedzając Włochy i pozostając w tyle jedynie za Niemcami.
4.6. Wzrost eksportu Ukrainy do UE rekompensuje spadek sprzedaży towarów do UC
Minister spraw zagranicznych Ukrainy Pawło Klimkin poinformował, że dzięki jednostronnym preferencjom handlowym ukraiński eksport na rynek UE zauważalnie wzrósł. Zdaniem Klimkina eksport do krajów UE faktycznie zrekompensował spadek w eksporcie do krajów Unii Celnej. Minister wyraził nadzieję, że ukraiński biznes będzie w stanie wejść na te segmenty unijnego rynku, w których do tej pory był nieobecny.
5. Europa Południowo-Wschodnia (Bartłomiej Rusin)
5.1. Szef bułgarskiego MSZ z wizytą w USA
Daniel Mitow uczestniczył w spotkaniu poświęconemu mediacjom i roli organizacji regionalnych w przeciwdziałaniu i deeskalacji konfliktów, które odbyło się w ramach 69. Sesji Rady Bezpieczeństwa ONZ w Nowym Jorku. Minister Mitow podkreślił pomoc finansową i ekspercką Bułgarii dla misji obserwacyjnej OBWE na Ukrainie, jak również zadeklarował wsparcie dla wysiłków sekretarza generalnego ONZ, mających na celu poszerzenie możliwości mediacyjnych. Zdaniem Mitowa podstawowa rola w pośredniczeniu w konflikcie na Ukrainie powinna jednak przynależeć do OBWE. W ostatnim dniu wizyty minister Mitow spotkał się w Waszyngtonie z Charlesem Kupchanem, starszym dyrektorem ds. Europy w Radzie Bezpieczeństwa Narodowego USA. Wśród tematów rozmowy znalazły się kryzys na Ukrainie, wzmocnienie bezpieczeństwa wschodniej flanki NATO oraz zagrożenie ekstremizmem islamskim w Iraku i Syrii. Minister zapewnił, że Bułgaria będzie nadal wypełniać obowiązki wynikające z członkostwa kraju w UE i NATO oraz podkreślił wagę stosunków dwustronnych z Waszyngtonem.
5.2. Rosja ogranicza eksport gazu do Rumunii
Ograniczenie dostaw o około 13 proc. nastąpiło po przeszukaniu rumuńskich biur rosyjskiego giganta Łukoilu przez służby antykorupcyjne. Łukoil jest oskarżony o uchylanie się od płacenia podatków oraz pranie brudnych pieniędzy na kwotę 230 milionów euro. Prokuratorzy przesłuchali Andrieja Bogdanowa, menedżera generalnego rafinerii Petrotel, spółki wykupionej przez Łukoil w 1998 roku. Rząd w Bukareszcie zapewnił obywateli, że nie poniosą żadnych negatywnych konsekwencji z racji ograniczonych dostaw gazu.
6. Ameryka Północna i Południowa (Maria Płudowska, Carmen Stachowicz)
6.1. Dyrektor Secret Service rezygnuje po serii wpadek
Julia Pierson, pełniąca funkcję od marca 2013 roku, złożyła rezygnację wskutek incydentów, jakie zaszły na terenie Białego Domu. Chodzi tu między innymi o wtargnięcie na terytorium rezydencji weterana kampanii w Iraku Omara Gonzaleza. Pomimo wcześniejszych zapewnień o braku broni, Gonzalez miał ze sobą nóż. Dodatkową kompromitacją Secret Service okazało się wyłączenie systemu alarmowego przy wejściu do Białego Domu oraz pozwolenie na wejście do windy, w której znajdował się Barack Obama, uzbrojonego mężczyzny. Brak skuteczności procedur bezpieczeństwa Secret Service postawił Pierson przed Kongresem, gdzie w sposób nieprzekonywujący odpowiadała na pytania. Wszystkie potknięcia, jakie miały miejsce od 2011 roku, zostaną poddane ocenie przez niezależną analizę działalności Secret Service.
6.2. Rosyjskie ataki hakerskie na JP Morgan i inne instytucje finansowe
Ujawnione w sierpniu ataki hakerów na JPMorgan Chase, które powiązane zostały z rosyjskim rządem, według nowego raportu dotknęły również dziewięć innych instytucji finansowych. Podczas ataków doszło do kradzieży nazwisk, adresów ulic oraz adresów mailowych i numerów telefonów, które należały do około 7 milionów mniejszych firm i 76 milionów gospodarstw domowych. W raporcie zawarto stwierdzenie, że ataki mogą mieć powiązanie z sankcjami, jakie Stany Zjednoczone nałożyły na Rosję i być odwetem.
7. Afryka (Wojciech Gil)
7.1. Dziewięciu żołnierzy ONZ zabitych w Mali
W ubiegły piątek dziewięciu żołnierzy sił pokojowych Organizacji Narodów Zjednoczonych zostało zabitych w Mali. Do zasadzki na konwój doszło we wschodnim regionie kraju – Gao. Wszyscy polegli wojskowi należeli do kontyngentu z Nigru. Przeprowadzony atak był kolejnym zamachem na siły MINUSMA (United Nations Stabilization Mission in Mali), od początku tego roku zginęło bowiem 24 członków operacji. Najważniejszym celem realizowanej od 2013 r. misji jest ustabilizowanie sytuacji wewnętrznej kraju po ogłoszonej rok wcześniej niepodległości Azawadu. Obecność żołnierzy międzynarodowej koalicji umożliwiła m.in. przeprowadzenie wyborów parlamentarnych i prezydenckich. Prezydent Nigru, Mahamadou Issofou, zadeklarował, że ubiegłotygodniowy atak nie wpłynie na wycofanie wojsk z Mali.
7.2. Problemy przed wyborami w Mozambiku
W Mozambiku, gdzie 15 października odbędą się wybory generalne (prezydenckie, parlamentarne oraz samorządowe), doszło do kradzieży 26 skrzyń z kartami wyborczymi. Skradzione formularze były przeznaczone dla głosujących w prowincji Zambezi, powszechnie uważanej za teren zwolenników opozycji. Do incydentu błyskawicznie ustosunkowała się mozambicka Narodowa Komisja Wyborcza, stwierdzając, że zrabowane karty oznaczone numerami seryjnymi nie będą uwzględniane w najbliższych wyborach.
7.3. Nigeria: nagranie video przywódcy Boko Haram
Boko Haram opublikowało kolejne nagranie z wystąpieniem jej lidera, Abubakara Shekau. Głównym przesłaniem materiału było zdementowanie opinii o jego śmierci, jak również zapowiedź dalszej ofensywy nigeryjskich islamistów. Informacje o wyeliminowaniu przywódcy Boko Haram pojawiały się w mediach już kilkakrotnie, m.in. w 2009 r. i w 2013 r. Zintensyfikowane ostatniego czasu poszukiwania Shekau są skutkiem ciągle postępującej islamizacji Nigerii oraz stosowania przez Boko Haram typowo partyzanckich działań agresywnych. W ramach ambicji politycznych Boko Haram doprowadziło w sierpniu bieżącego roku do ogłoszenia kalifatu w zachodniej Afryce.
8. Bliski Wschód (Sebastian Szydłowski)
8.1. Australia i Turcja zatwierdzają możliwość ataków militarnych przeciw Państwu Islamskiemu
Australijski gabinet wydał zgodę na ataki powietrzne wymierzone w bojowników z IS na terytorium Iraku. W czwartek turecki parlament zatwierdził projekt rządowej rezolucji zezwalającej armii na interwencję zbrojną przeciwko dżihadystom w Syrii i Iraku. Dokument ten zezwala m.in. zagranicznym żołnierzom na stacjonowanie na terytorium Turcji i wykorzystywanie tureckich baz do zwalczania islamistów. Ponadto Prezydent Turcji Recep Tayyip Erdogan zagroził represjami, jeśli bojownicy z IS będą chcieli zaatakować grobowiec Sulejmana Szacha na północy Syrii, na terytorium, które Turcja uważa za własne.
Więcej informacji:
http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/islamic–state/11137618/Turkey–backs–military–action–against–Isil–in–neighbouring–Syria–and–Iraq.html
http://www.rmf24.pl/fakty/swiat/news–turcja–przylaczy–sie–do–walki–z–dzihadystami,nId,1529641
http://www.rmf24.pl/fakty/swiat/news–jesli–spadnie–wlos–z–glowy–zolnierzom–armia–zrobi–co–nalezy,nId,1530783
8.2. Talibowie z Pakistanu wyrażają wsparcie dla Państwa Islamskiego
Sobotnie oświadczenie zostało wydane przez lidera Pakistańskich Talibów Maulana Fazlullaha i zawierało poparcie dla bojowników z IS oraz zachęcenie do wyzbycia się wszelkich waśni i współpracy przeciwko wspólnemu wrogowi, koalicji wojskowej pod przewodnictwem USA. Talibowie z Pakistanu prowadzą własną rebelię przeciwko rządowi w Islamabadzie od 1997 roku.
8.3. Liban w prowadza godzinę policyjną dla syryjskich uchodźców
Libańskie miejscowości zwiększają regulacje związane z ograniczeniami praw dla uchodźców. Według Humans Rights Watch ograniczenia te przyczyniły się do dyskryminacji i praktyk odwetowych. Napięcie wzrasta od sierpnia, kiedy doszło do walk pomiędzy libańskimi siłami bezpieczeństwa a islamskimi bojownikami w okolicach miasta Arsal. HRW stwierdza, że mimo tego, iż ograniczenia praw syryjskich uchodźców miały miejsce wcześniej, liczba ich znacznie wzrosła w wyniku walk w Arsal. W Libanie przebywa prawie 1,2 miliona uchodźców z Syrii, podczas gdy populacja kraju to zaledwie 4,5 miliona[WR3] .
Więcej informacji:
http://www.bbc.com/news/world–middle–east-29484662
8.4. Szwecja uznaje Palestynę za państwo
Premier Szwecji Stefan Lofven oznajmił, iż Szwecja uznaje Państwo Palestyńskie. W inauguracyjnej przemowie w parlamencie powiedział: Konflikt pomiędzy Izraelem i Palestyną może być rozwiązany tylko poprzez powstanie dwóch państw (with a two-state solution). Jest to pierwsze tego typu oświadczenie wygłoszone przez reprezentanta państwa „starej” UE.
9. Azja Pacyficzna (Ewa Strankowska)
Zryw rozpoczął się po ogłoszeniu przez władze chińskie, że będą musiały zaakceptować kandydatów w wyborach na przywódcę państwa, zaplanowanych na 2017 rok. Głównym inicjatorem są demokratyczni aktywiści – Occupy Central. Tysiące mieszkańców Hong Kongu, głównie studentów i młodych małżeństw, wyszło pod koniec września na ulice, by domagać się zmiany decyzji dotyczącej wyborów. 26 września rozpoczęła się okupacja centralnych miejsc w Hong Kongu, a protestujący zażądali ustąpienia Dyrektora Generalnego, który pozwolił policji na użycie gazu pieprzowego do tłumienia manifestacji. Inicjatywa Occupy Central wywołała falę antyprotestów, w których uczestniczą prochińscy mieszkańcy HK oraz klasa biznesowa, która nie chce narażać relacji z ChRL oraz nie zgadza się na wprowadzanie zamieszania do codziennego życia. Chiny od samego początku potępiły wydarzenia w HK, bardzo niewygodne dla Pekinu, który broni się przed ruchami zagrażającymi władzy, gdyż mogą one stanowić zapłon dla prodemokratycznych żądań. 2 października rozpoczęły się rozmowy władz Hong Kongu z protestującymi, ale już następnego dnia uczestnicy demonstracji zagrozili wycofaniem się, jeśli władze nie ochronią ich przed atakami przeciwników inicjatywy.
9.2. Co się dzieje z Kim Jong Unem?
Przywódca Korei Północnej nie był widziany publicznie od 3 tygodni, nie uczestniczył nawet w bardzo ważnym wydarzeniu – posiedzeniu Najwyższego Zgromadzenia Ludowego, parlamentu KRLD, na którym wszyscy spodziewali się jego udziału. Wzmogło to spekulacje na temat złego stanu zdrowia koreańskiego wodza. Zdaniem niektórych obserwatorów ewentualne problemy zdrowotne 31-letniego lidera mogą wynikać z otyłości i chorób rodzinnych, jednakże państwowa telewizja we wtorek poinformowała, że dobrobyt państwowego socjalizmu to skutek ogromnych starań przywódcy, wskazującego drogę wszystkim obywatelom. Brak dostępu do informacji nie pozwala na zweryfikowanie tych doniesień, jednakże ostatnie wydarzenia odbywające się bez udziału Kim Jong Una mogą świadczyć o problemach.
